محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828658401
انقلاب علیه دیوان‌سالاری افراطی؛ انقلابی در دل انقلاب
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
انقلاب علیه دیوان‌سالاری افراطی؛ انقلابی در دل انقلاب
دولت می تواند مهمترین عامل برای کوچک سازی، شفاف سازی و چابک سازی دیوان سالاری باشد تا به این ترتیب هم سرعت رشد کشور در جهان جدید بیشتر شود و هم امکان سوءاستفاده های اقتصادی در پیچ و خم های مدیریت بروکراتیک وجود نداشته باشد.
تاریخ حکمرانی در ایران، با یک مفهوم گره خورده است: بروکراسی. چه بروکراسی سنتی از جنس دیوان سالاری متکی بر نهاد وزارت و چه بروکراسی در شکل نوین خود در قالب دولت‌های مدرن مبتنی بر کارمندسالاری و این درحالی است که به نظر می‌رسد در طول تاریخ همواره دستگاه عریض و طویل دیوان سالاری، یک مانع جدی در مقابل توسعه کشور بوده است. هر چند در دوره‌های مختلف تاریخی، تلاش های بسیاری برای چیرگی بر دیوان‌سالاری صورت گرفته، اما با نگاهی به شیوه‌های حکرانی در ادوار گذشته می توان دریافت که دستگاه عریض و طویل دیوانی در سیستم حکومتی ایران، بقایی منحصر به فرد داشته و بزرگترین تحولات سیاسی در کشور نیز نتوانسته است خدشه‌ای بر این سیستم وارد سازد. در گذشته، این بروکراسی سنتی در قامت نوعی قبیله‌گرایی بروز یافته و سیاست نامه نویسانی چون خواجه نظام الملک طوسی تلاش هایی جدی کردند برای پند و اندرز دادن به سلاطین جهت بها دادن به این سنت تاریخی و خود در قامت وزیر، در صدر نظام بروکراتیک قرار گرفتند تا بروکراسی، نمادی از عقلانیت در حکمرانی ایرانی شود. هرچند قبایل پیروز که دولتمردی پیشه می‌کردند، گاه درک درستی از مزایای دیوان سالاری نداشتند اما دیوان سالاران در چارچوب نهاد وزارت، همواره توانستند خود را بر رأی و اراده پادشاه غالب ساخته و محدودیت‌هایی را بر سلطنت اعمال کنند.به این ترتیب در دوره های گذشته تاریخی دیوان سالاری گاه به عنوان یک اهرم فشار برای کنترل سلطه یک سوی پادشاه عمل می کرده است. با این حال همین ابزار محدودکننده، گاهی چنان دست و پاگیر می‌شد که مهمترین تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در هزارتوی فرمانروایی دیوان سالاران گم گشته و امکان بروز و ظهور نمی یافت. به گمان برخی، حتی اینکه طبقات اقتصادی و اجتماعی در ایران چنان که غرب نمود یافت در ایران تجربه نشد، به دلیل غلبه نوعی دولت گرایی سنتی و غلبه دیوان بر هرگونه طبقه اشراف بوده است. غلبه‌ای که موجب می شد دولتی فربه، امکان تحول و تحرک طبقاتی را از بین برده و کشور را گاه دچار رخوتی مدیریتی کند. اما در یک صد سال اخیر که دولت در ایران در قامت یک دولت مدرن و یکپارچه تحت تاثیر تحولات غرب بروز یافت، دستگاه سنتی دیوانی کارویژه‌هایی متفاوت به خود گرفت و عملا شکلی از لویاتانی شد که زمانی هابز ظهور آن را توصیه کرده بود. (لویاتان یک موجود غول پیکر افسانه ای است که هابز دولت مدرن را به این موجود که در تورات به آن اشاره شده، تشبیه کرده بود). نظام بروکراتیک هرچند در دوره های پیشین تاریخ، نماد عقلانیت شده بود در برابر مطلق‌گرایی های شاهانه و نیز فرصتی بود برای مهار مطالبات رو به فزونی طبقات اشرافی، اما در دوره جدید شکلی از نوعی درهم تنیدگی مدرن شد که کلاف سردرگمی را می مانست، ناتوان از پاسخگویی به نیازهای جدید. همزمانی تشکیل دولت مدرن در ایران با استبداد رضاخانی نیز باعث شد تا دستگاه عظیم الجثه بروکراسی، از خردگرایی دوره های گذشته فاصله بگیرد و تبدیل به سیستم تنبل و معیوب غیرقابل مهاری شود که طبقه اجتماعی عظیمی به نام «کارمندان» را شامل شده و مطالباتی غیرقابل کنترل داشته باشد. کارمندانی که گرچه برخی خود نمادی از نخبگان زمانه بودند اما در سیستم ناکارآمد دیوان سالاری مدرن، فرصت زیادی برای حرکت دادن کشور به سوی توسعه نداشتند. به دلیل اقتضائات مدرنیته، سرعت رشد این دستگاه فربه رو به فزونی نهاد و بروکراسی فراطبقاتی موجود در کشور که چندان شبیه همتایان خود در کشورهای دیگر نبود و ریشه‌های قبیله ای مستحکمی داشت، نقش های متفاوت و متنوعی را در اختیار گرفت و برخلاف گذشته که آموزش، قضاوت، اقتصاد و امور خصوصی مردم در دست خودشان بود و دولت مجالی برای دخالت در این حیطه ها نمی یافت، ناگهان در دوره جدید این بروکراسی اداری بود که در تمامی حوزه ها امکان دخالت یافت هم نقش دولت را ایفا کرد، هم خانواده، هم قبیله و هم طبقه را. همین آشفتگی نقش ها بود که باعث شد تا عملا نه تنها بروکراسی یا همان دیوان سالاری نتواند کمکی به توسعه و روند مدرنیزاسیون ایران نماید، بلکه تضادهای درونی اش باعث شود تا ایران از رقبای جهانی خود عقب افتاده و عملا امکان طی کردن فرآیند پیشرفت در جهان جدید را نداشته باشد. با پیروزی انقلاب اسلامی و اعلام سیاست های جدید متکی بر نقش آفرینی مردم، عملا روزنه های امیدی برای مدیریت دیوان سالاری به ظاهر مهارناپذیر فراهم آمد اما به مرور زمان باز هم سیاست های نهادگرایانه و دولت محور به ویژه در دهه 60 توانست بر رقیبان چیره شده و اشتهای سیری ناپذیر نهاد بروکراسی یعنی مجموعه دستگاه های اجرایی باعث شد تا بار دیگر سلطه دولت بر شئون مختلف حکمرانی حفظ شود. در دهه هشتاد همزمان با تاکید رهبر معظم انقلاب بر اجرای کامل سیاست های اصل 44 که به تعبیر برخی نخبگان، یک انقلاب اقتصادی تمام عیار بود، بار دیگر عزمی برای غلبه بر در هم تنیدگی های آشفته دیوان سالاری شکل گرفت اما سستی در رویارویی با گره کور بروکراسی ایرانی و قدرت دیوان سالاری نفت سالار، باعث شد تا هنوز هم کشورمان با معضلی به نام ناکارآمدی دستگاه دیوانی روبرو بوده و حتی بهترین نخبگان کشور نیز در هزارتوی این پیچیدگی بروکراتیک نتوانند کاری از پیش ببرند. اکنون به نظر می رسد که سی و پنج سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی که در واقع اعلام خواست اراده عمومی برای نوسازی دوباره کشور براساس نظمی نوین بود، وقت آن رسیده که گامی برای غلبه بر یکی از مهمترین نشانه های طاغوت که هم سویی گریزناپذیری با نهاد سلطنت دارد، برداشته شود؛ گامی به سوی غلبه بر رشد تدریجی اما هولناک دستگاه دیوان سالاری که نه تنها خود تمایلی به تحول آفرینی ندارد، بلکه مانعی پیش روی هرگونه تحول نیز به شمار آمده و رکودی ناگزیر را به کشور تحمیل کرده و سبب سرخوردگی نخبگان و یأس توده های مردم شده است. به نظر می رسد در گام نخست، دولت می تواند مهمترین عامل برای کوچک سازی، شفاف سازی و چابک سازی دیوان سالاری باشد تا به این ترتیب هم سرعت رشد کشور در جهان جدید به مدد رشد بخش خصوصی اقتصاد و گسترش طبقه متوسط بیشتر شود و هم امکان سوءاستفاده های اقتصادی در پیچ و خم های مدیریت بروکراتیک وجود نداشته باشد. این روند البته خود انقلابی در دل انقلاب 57 است که باید در دهه چهارم که به نام پیشرفت و عدالت مزین شده، برای تحقق آن تلاشی مضاعف کرد تا انقلاب علیه موانع حکمرانی مردم کامل شود. مصطفی انتظاری هروی منبع: رصد
لینک را کپی کنید رصد
92/11/13 - 02:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 44]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها