تور لحظه آخری
امروز : جمعه ، 9 آذر 1403    احادیث و روایات:  پیامبر اکرم (ص):كسى كه روزه او را از غذاهاى مورد علاقه‏اش باز دارد برخداست كه به او از غذاهاى بهشتى ...
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها

تبلیغات

تبلیغات متنی

صرافی ارکی چنج

صرافی rkchange

سایبان ماشین

دزدگیر منزل

تشریفات روناک

اجاره سند در شیراز

قیمت فنس

armanekasbokar

armanetejarat

صندوق تضمین

Future Innovate Tech

پی جو مشاغل برتر شیراز

لوله بازکنی تهران

آراد برندینگ

خرید یخچال خارجی

موسسه خیریه

واردات از چین

حمية السكري النوع الثاني

ناب مووی

دانلود فیلم

بانک کتاب

دریافت دیه موتورسیکلت از بیمه

طراحی سایت تهران سایت

irspeedy

درج اگهی ویژه

تعمیرات مک بوک

دانلود فیلم هندی

قیمت فرش

درب فریم لس

زانوبند زاپیامکس

روغن بهران بردبار ۳۲۰

قیمت سرور اچ پی

خرید بلیط هواپیما

بلیط اتوبوس پایانه

قیمت سرور dl380 g10

تعمیرات پکیج کرج

لیست قیمت گوشی شیائومی

خرید فالوور

بهترین وکیل کرج

بهترین وکیل تهران

خرید اکانت تریدینگ ویو

خرید از چین

خرید از چین

تجهیزات کافی شاپ

محصولات فوراور

خرید سرور اچ پی ماهان شبکه

دوربین سیمکارتی چرخشی

همکاری آی نو و گزینه دو

کاشت ابرو طبیعی و‌ سریع

الک آزمایشگاهی

الک آزمایشگاهی

خرید سرور مجازی

قیمت بالابر هیدرولیکی

قیمت بالابر هیدرولیکی

قیمت بالابر هیدرولیکی

لوله و اتصالات آذین

قرص گلوریا

نمایندگی دوو در کرج

خرید نهال سیب

وکیل ایرانی در استانبول

وکیل ایرانی در استانبول

وکیل ایرانی در استانبول

رفع تاری و تشخیص پلاک

پرگابالین

 






آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1835557591




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
 refresh

گنجینه ادبیات خود را فراموش کرده‌ایم


واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:

‌محمدعلی علومی، نویسنده: گنجینه ادبیات خود را فراموش کرده‌ایم محمدعلی علومی از ‌ نویسندگان شناخته شده‌ای است که در آثارش به دنبال بیان داستان‌هایی می‌رود که در آنها قومیت‌های مختلف کشورمان را زنده می‌کند. این اتفاق چندی است ‌ در ادبیات داستانی ما کمرنگ شده و کمتر شاهد آن هستیم. با این نویسنده درباره این موضوع گفت‌وگویی کرده‌ایم تا نظر او را درباره دلایل کمرنگ‌شدن حضور قومیت‌ها در ادبیات امروز جویا شویم.




یکی از اتفاقاتی که در یک دوره زمانی خاص در ادبیات داستانی کشورمان اثرگذار بود، موضوع ورود قومیت ها به داستان ها بود. این اتفاق ریشه در چه چیزی داشت؟ ادبیات قومی در کشوری به وسعت ایران شامل خرده فرهنگ ها می شود؛ کرد، بلوچ، خراسانی و... همه و همه را در بر می گیرد، اما مهم ترین ویژگی این ادبیات را می توان شفاهی بودن آن دانست چرا که از طریق فرهنگ عامه مردم به وجود آمده و دارای سابقه ای چند هزار ساله است. نگاه به ادبیات قومی در ایران مراحلی را گذرانده و هنوز در حال گذراندن مراحلی است. زمانی این نگاه صرفا گزارشی بود و به بیان گزارشی از آداب،رسوم، باورها و قصه های رایج میان قومیت های مختلف می پرداخت و فقط در حد یک گزارش صرف انعکاس پیدا می کرد. نخستین بار چه زمانی این اتفاق افتاد؟ اولین کسانی که به این نوع فرهنگ دقت علمی داشتند، غیر ایرانیانی بودند که در کشور ما حضور پیدا کردند، به طور مثال یک نظامی انگلیسی در کرمان ماموریت داشت و طی این ماموریت افسانه های جنوب ایران را در کشورش منتشر کرد. بعد از چنین اتفاقاتی بود که پیرامون فرهنگ قومی ایران روشمندتر شدیم و فهمیدیم این قصه های شفاهی جزئی از فرهنگ ماست و درصدد گردآوری آنها به شیوه ای روشمند برآمدیم. سپس کسانی چون استاد انجوی شیرازی که مشهور به پدر فرهنگ مردمی ایران است، در این عرصه زحمات بسیاری کشیدند. از اینجاست که در آثار نویسندگانی چون ابوالقاسم فقیری، امین فقیری و احمد محمود، مردم حاشیه ها و روستاها هم به ادبیات آمدند. نمونه های موفق در ورود خرده فرهنگ ها به ادبیات داستانی از نظر شما کدام آثار است؟ استادان بسیاری در زمینه بیان خرده فرهنگ های جامعه داستان های خوبی دارند؛ مانند گور وگهواره اثر غلامحسین ساعدی یا بعضی داستان های سیمین دانشور و جلوتر هم که می آییم کارهای یوسف علیخانی یا محمد شریفی در کتاب باغ اناری اما به نظر من با وجود تلاش هایی که انجام شده هنوز اتفاقی که باید در این عرصه نیفتاده و باید بتوانیم خرده فرهنگ ها را به عنوان یک گنجینه ادبی به قصه ها بکشانیم، چرا که این عرصه هنوز جای کار فراوانی دارد و با توجه به قابلیت های موجود در این عرصه می تواند شکلی قدرتمند و ادبی پیدا کند. شیوه ای که مارکز یا آستوریاس برای بیان اقلیمی و سرخپوستی وارد ادبیات می کنند بسیار جالب است، چرا که آداب و رسوم سرخپوست های آمریکای لاتین را مانند گوهری ارزشمند و یک گنجینه غنی در قالب داستان ارائه می کنند که چنین کاری یکی از نیازهای اساسی جامعه و ادبیات ماست. ادبیات کلاسیک ما ظاهر ساده ای دارد که عبارت است از جدال نیک و بد، اما اگر عمیق تر و وسیع تر نگاه کنیم جایگاهی فلسفی و نگاهی هستی شناسانه برای انسان و شأن انسان قائل است که جایگاه انسان را در ارتباط با جامعه، فرد و طبیعت مشخص می کند. چه اتفاقی افتاده که ورود خرده فرهنگ ها به ادبیات امروز ما کمرنگ شده است؟ درباره کمرنگ شدن این ادبیات می توان گفت بدون تردید بین ادبیات کلاسیک و امروزی ما گسستی رخ داده است، این گسست پس از انقلاب مشروطه و تغییر شرایط حاکم بر جامعه شکل گرفته و لطمات بسیاری بر ارتباط ما باادبیات کلاسیک و بالطبع خرده فرهنگ ها وارد کرده است، چرا که در دوری از ادبیات کلاسیک از بسیاری مسائل ریشه ای و موثر در ادبیات دور افتاده ایم. پس از انقلاب مشروطه گسست وحشتناکی بین ادبیات کلاسیک و امروزی ما ایجاد شده است، چون پس از وقوع این انقلاب تقلیدهایی غالبا سطحی از اومانیسم شکل گرفت و چون مفاهیم فلسفی این نگاه در کشور ما درک نشده بود، ادبیات تبدیل شد به یک عکس برگردان ناقص از شرایط اجتماعی. به هر حال در هر نوع از ادبیات، انسان در حال بیان خویشتن است. حال گاهی از یک فردیت ناقص و منفرد سخن می گوید و گاه از یک خود توسعه یافته و آگاه. فالکنر می گوید شرقی ها گنجینه ای غنی از ادبیات دارند منتها مورد غفلت واقع شده است. گنجینه های شرقی ادبیات استعاری و اسطوره ای اش است که متاسفانه مورد بی توجهی و غفلت قرار گرفته، بیش از هر چیز نیازمند احیای این گنجینه گرانبها هستیم؛ گنجینه ای که شیخ اشراق برای حفظ آن از جان خود گذشت. از بیان اسطوره و استعاره در ادبیات کلاسیک سخن گفتید. این مقوله از کجا شکل گرفته است؟ انسان ایرانی به خاطر جایگاه طبیعی و اجتماعی که دارد در شرایط خاص زندگی می کند، طبیعت خشنی که مدام در معرض خشکسالی و کم آبی قرار دارد. زندگی در بیابانی وسیع و وجود خوانین ستمگری که هر چه از مرکز دورتر شویم، ستمشان بیشتر خواهد شد، یک مفهوم تراژیک از زندگی را پیش رویش قرار داده است. انسان ایرانی برای غلبه بر تراژدی وسیعی که از هر طرف به ایران هجوم می آورد، به ساحت خیال پناه برده و تصور می کند توانایی خارق العاده دارد و از همین جا نمادها آغاز می شود. نمادهایی که به این انسان شأن بالایی داده و وی را مرکز و محل توجه جهان هستی قرار می دهد. پس تخیل خلاق که مبتنی بر نمادها بوده و تاکید بر پیروزی انسان و فضایل اخلاقی و حتی احترام به طبیعت دارد، از همین جا آغاز می شود. آیا صرف ترجمه آثار غربی مشکل دوری ما از ادبیات کلاسیک بوده است؟ همیشه ترجمه مفهوم بدی ندارد، به طور مثال ترجمه در قرون اولیه اسلام تاثیر خوبی بر اندیشمندان مسلمان داشت. مشکل ما بیش از این که به ترجمه آثار مربوط باشد، برمی گردد به مساله شیفتگی که در فرهنگ ما سابقه ای هزاران ساله دارد. وقتی ما چیزی را بپذیریم خردورزی را کنار می گذاریم. به یاد دارم یکی از بزرگان صاحب سبک در عرصه ترجمه می گفت وقتی صد سال تنهایی اثر مارکز منتشر شد روز اول انتشار صدها هزار نسخه از آن به فروش رسید! اما مارکز در مصاحبه اش رقمی را گفت که حتی کم هم به نظر می آمد، مترجم ایرانی چنان شیفته مارکز شده که این گونه نظر می دهد، در حالی که نویسنده اثر به اندازه مترجم ما تعصب ندارد و خلاف شیفتگی این مترجم عمل می کند. این شیفتگی جزئی اساسی از فرهنگ ماست، ما هنوز حتی تمرین خردورزی نداریم. چون معیار و سنجه ای عقلانی برای بررسی امور نداریم، شیفته می شویم و به قهوه خوردن در کافه ای که پاتوق سارتر بوده فخر می فروشیم
و مباهات می کنیم. مشکل ما بیشتر ناشی از نبود خردورزی است یا نداشتن اعتماد به نفس تاریخی و فرهنگی؟ بخشی از این مساله ناشی از جا ماندن ما از قافله مدنیت است. دوره ای تمدن، فرهنگ و مدنیت ایران در اوج قدرت بود و حتی مشهور است که ملاحان چینی، شعر سعدی می خواندند بدون آن که معنایش را بدانند، اما بتدریج از دوره صفویه از قافله مدنیت و علم عقب افتادیم. طبیعی است که اربابان جدید دنیا و صاحبان قدرت در پی اعمال فرهنگ بر جهان هستند، از این رو فرهنگ صاحبان قدرت بر جهان مسلط می شود. بزرگی می گوید خوشه های خشم به پشتوانه غرش توپ های آمریکا جهانی شد پس اگر کشوری قدرت اقتصادی و نظامی نداشته باشد، ادبیات آن کشور در سطح جهانی بی تاثیر می شود. از این رو می بینیم پیش از ورود مارکز به مقوله رئالیسم جادویی، ساعدی این روش ها را به کار می برده اما چون کشور ما در حاشیه تمدن جهان بوده هیچ کس متوجه این موضوع نمی شود! البته تاکید می کنم در حاشیه تمدن های جهان چرا که ما از لحاظ فرهنگی هنوز بسیار غنی هستیم. از طرف دیگر، ذهن ما عادت به کلی نگری کرده، به همین علت روشمند نیستیم. هانری کربن متون عرفانی ما را به ما معرفی می کند، اما کشورهای متمدن در همه علوم روشمند هستند و به همین خاطر براحتی می توانند مثلا از یک حکایت مولانا کتابی مانند «کیمیاگر» بنویسند و تا این حد در ایران! فروش برود. ما بحران اجتماعی داریم، چرا که در حال گذار از جامعه سنتی به جامعه مدرن بوده و مدت هاست در این برزخ گرفتار شده ایم. به نظر شما بخشی از این مشکلات ناشی از این نیست که ما خودمان هیچ جریانی را تجربه نکرده ایم، بلکه همیشه آنچه را که جهان غرب تجربه کرده، فقط از طریق ترجمه ها و آن هم به شکلی کاملا بی نظم می شناسیم و مترجمان ما در این شرایط با آمیزه ای از «ایسم های» دنیای مدرن مواجهند و روشنفکران ما هم اغلب تولید فکر ندارند. بی تردید همین طور است، شیفتگی ما نسبت به قدرت های بزرگ جهان مدها را رواج داده است. یک زمان همه سارتر می شوند، یک زمان مارکز و این چرخه نادرست به همین شکل ادامه دارد. گسست های موجود در عرصه تفکر ناشی از همین مشکلات است، در جامعه به مرحله تولید که می رسیم چیزی نداریم. پس نفت می فروشیم و پول آن را مصرف می کنیم. بدیهی است در امور فرهنگی هم همین گونه عمل می کنیم. زینب مرتضایی فرد / گروه فرهنگ و هنر


سه شنبه 08 بهمن 1392 8:02





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


فرهنگ و هنر

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن