واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاين: مصر در بند تكرار تاريخ
جان اسپوزيتو(Esposito ) و جان وال استادان امريكايي مسائل خاورميانه در فصل آخر كتاب مشتركشان به نام اسلام و دموكراسي كه به جنبش هاي اسلامي در مصر اختصاص دارد بعد از بررسي تفصيلي روابط گروهاي اسلام گرا با دولتهاي مصر اعم ناصر و سادات و مبارك كه همواره در پيوستاري از مخالفت سياسي تا ستيز مسلحانه بوده مي نويسند :
" هر اندازه حكومت مصر در تامين نيازهاي اقتصادي و اجتماعي ناكام شود ، مشاركت سياسي را محدود كند ، نسبت به جذب اسلام و اسلام گرايان بي تفاوت باشد ، به غرب وابسته باشد موجب توسل هرچه بيشتر به بديل هاي اسلامي شده است . اعاده الگوي سركوب سنتي ، به رغم دستاوردهاي كوتاه مدتش تنها به افزايش دامنه راديكاليسم و بي ثباتي در بلند مدت خواهد انجاميد .بازكردن نظام سياسي و كمك به رشد جامعه مدني قوي مشكلات خاص خود را در كوتاه مدت خواهد داشت اما منافع بلند و توسعه مصر را تضمين خواهد كرد"(Esposito&voll,1996,360)
انچه كه در يكسال اخير در قالب رويارويي حكام مصري و جنبش و حزب اخوان المسلمين در مصر رخداده است شاهد و مصداق ديگري از واقعيتي است كه پژوهشگران فوق به آن اشاره كرده اند. حكام مصري پس از كودتاي نظامي عليه دولت مردمي محمد مرسي در مقابل معترضان به اين اقدام و طرفداران مرسي تنها به يك راه متوسل شده اند و آن هم سركوب و زندان و سرزنش تبليغاني است . سياستي كه سابقه طولاني در مصر دارد . خوب است از دريچه تاريخ به پيشينه اين سياست نگاهي كنيم . 60 سال پيش بعد از همراهي اخوان المسلمين با جمال عبد الناصر در انقلاب سال 1952با اين تصور كه دولت اسلامي در مصر برپا خواهد شد اتفاق ديگري رخ داد ناصر به دولت ناسيوناليستي وسوسياليستي عربي تمايل و گرايش پيدا كرد و جنبش اخوان به همين دليل به مخالفت با ناصر پرداخت اما پاسخ ناصر بجاي تعامل و اقناع اخوان چيزي نبود جز سركوب بويِژه در سال 1962 كه بارزترين نمونه آن اعدام سيد قطب ايدئولوگ اصلي اخوان و دستگيري و تبعيد رهبران اين جنبش اسلامي بود.اين واكنش نه تنها اخوان را ميانه روتر نكرد بلكه آن را به سوي راديكاليسم سوق داد. سادات نيز در حدود 10 سال حكومت خود در مصر هر چند در ابتدا سياست مدارا و همرنگي با جنبش هاي اسلامي را پيشه خود ساخت اما در سالهاي پاياني دولتش رودرروي اخوان و ديگر اسلام گرايان ايستاد به گونه اي كه مخالفانش او را فرعون جديد مصر ناميدند و راديكاليسم اسلامي ريشه دار در مصر دوباره آنقدر در مصر جان گرفت كه خالد اسلامبولي از اعضاي تنظيم الجهاد در سوم اكتبر 1981سادات را در مراسم رژه نيروهاي مسلح به ضرب گلوله از پاي دراورد و با اين رويداد تاريخ معاصر مصر براي بار دوم تكرار شد . در مرحله سوم وقتي حسني مبارك روي كار امد تلاش كرد جلو تكرار تاريخ را در مصر بگيرد اما مجددا تاريخ در اواخر دهه 1980 در مصر تكرار شد و اين بار خشن تر و خونبار تر زيرا مبارك در سركوب اسلام گراها برخلاف اسلاف خود بين تندروهاي راديكال و ميانه روها نيز فرقي قائل نمي شد و اين اقدام او نه تنها اسلام گرايي سياسي را در مصر تضعيف نكرد بلكه بعلت جان مايه هاي ريشه دار اسلام گرايي در جامعه مصر ، برخي متفكران سكولار مانند محمد عماره ، طريق البشري، عادل حسين و انور عبدالمبارك وخالد محمد خالد به اردوگاه اسلام گرايان سياسي بازگشتند و اين گرايش به اسلام سياسي آنچان در مصر رونق گرفت كه حتي زنان مصري با افتخار به تظاهرات و نمادهاي اسلامي ؛ پوشش اسلامي را بهترين مد روز مي دانستند . اين فرايند تا سال 2011 ادامه يافت و به هدفي كمتر از سرنگوني حكومت سكولار و وابسته به غرب مبارك رضايت نداد و جنبش التحرير توانست با انقلابي فراگير زمينه ساز روي كار امدن دولت اسلام گراي محمد مرسي عضو سياسي اخوان المسلمين شود. اين بار در بين ناظران سياسي اين خوش بيني ايجاد شد كه دوران رويارويي هاي حكومت سكولار و اسلام گرايان سياسي به پايان رسيده است اما اين خوش باوري كمتر از يك سال دوام نياورد و اين بار بهانه تكرار تاريخ را اخوان المسلمين و دولت مرسي با ضعف عملكرد و تنگ نظري سياسي ؛ ناكارامدي اقتصادي و رفاهي ،كوتاهي از تعامل و گفتگوي سازنده با رقبا پيش روي سكولارها قرار دادند و نتيجه آن سرنگوني دولت مرسي با ميدان داري ارتش مصر بود . تا اينجا دو مساله مهم وجود دارد كه هنوز پاسخ روشني به آن داده نشده است كه تحليل آن مجال ديگري مي طلبد كه عبارتند از :
1- دخالت ارتش عليه دولت مرسي كه بي ترديد كودتاي نظامي بود به نفع مردم و كشور مصر بود يا خير؟
2- تحولات بعد از انقلاب التحريردر اتاق فكر و مركز فرماندهي خاصي در داخل يا خارج از مصر مديريت و هدايت مي شود يا مجموعه اي از حوادث و رويدادهاي طبيعي و متوالي است كه از سناريو يا نظم خاصي تبعيت نمي كند؟
جمعه 6 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاين]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]