واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: معرفي كتاب: ميشل فوكو؛ ديرينه شناسي دانش
به گزارش همشهري آنلاين، ميشل فوكو، ميشل فوكو، فيلسوف، تاريخدان و متفكر قرن بيستم از جمله چهرههايي است كه در ايران مورد اقبال قرار گرفته است. شايد بخشي از اين اقبال مديون دو سفر وي به ايران و ياداشتهايي است كه در اين زمينه نوشته است.
فوكو دوبار، از ۲۵ شهريور تا ۲ مهر ۱۳۵۷ و از ۱۸ تا ۲۴ آبان ۱۳۵۷ به ايران سفر كرد و در اين سفرها، در تهران و قم و آبادان، با برخي از رهبران ملي و ديني و گروههاي مختلفي كه در انقلاب دست داشتند ملاقات كرد.حاصل اين سفرها مجموعه گزارش ها و مقالاتي شد كه فوكو براي روزنامه ايتاليايي كوريهرهدلاسرا نوشت.
وي در مقاله "ايرانيها چه رويايي در سر دارند؟" انقلاب اسلامي را اولين انقلاب پست مدرن دنيا ناميد.
* زندگينامه ميشل فوكو در همشهري آنلاين
پيش از اين كتابي با نام "فوكو و ديرينه شناسي" تاليف دكتر حسين كچويان از سوي انتشارات دانشگاه تهران در سال 1382 منتشر شده بود.
در جلسه نقد و بررسي اين كتاب دكتر كچويان اظهار داشت: فوكو سعي دارد اين عقل كانتي را به تصوير بكشد. تلقي فوكو از دانش كه در كتاب ديرينهشناسي او مطرح شده معلول نگاهي است كه به تاريخ و حيات انسان دارد. انسان با قوه عقل به خود، رفتار خود، عقلانيت و تاريخ حكومت ميكند. در حالي كه عقلي كه بر تاريخ پيش از اين رويكرد حكومت ميكرده است يا هگلي است يا ماركسي و با يك سير منظم از نقطهاي به نقطه ديگر حركت ميكند. از نظر فوكو اين نوع تلقي از تاريخ، عقل و نحوه زندگي بشر بايد مورد تجديد نظر قرار گيرد. بايد از عقل خارج شد و انديشيد چگونه است كه اين گونه ميانديشيم؟ شرايط امكاني معرفت نه عام است و نه در اختيار خود عقل است بلكه در يك ظلمت ناپيدا است، مفهومي شبيه خدا در انديشه هگل كه هيچگاه قابل درك و لمس نيست. به اعتقاد فوكو علت دورهاي انديشيدن بشر در همين ظلمت ناپيدا شكل ميگيرد. خود عقل معيارهاي عقلاني را تعيين نميكند؛ بلكه انسان تحت تاثير سطحي نازلتر از آگاهي به اين معيارها دست مييابد. اين سطح عمق ديرينهشناسي است كه مورد توجه فوكو قرار دارد.
وي در ادامه گفت: بحث مورد توجه فوكو همين سطح پايين آگاهي است كه به ما ميگويد چگونه بينديشيم و از اينجا است كه ديرينهشناسي آغاز ميشود. در اصل ديرينهشناسي نگاه عقلي به تاريخ و بشريت را حذف ميكند و به سمتي حركت ميكند كه با آن سطح تعيين كننده بتوان فهميد عقل چگونه ميبيند. به عبارتي، ديرينهشناسي دانش روشي براي رسيدن به اين عمق تاريك است. تاريخ حاصل اراده تام بشري نيست و به دست بخت و اقبال شكل ميگيرد.
به اعتقاد كچوئيان، فوكو انسان را قادر به فهم آركئولوژيك (ديرينهشناسي) خود نميداند و معتقد است انسان پس از گذشتن از زمان خود ميتواند ريشه تفكرات عصر خود را فهم كند به همين دليل نظريات تبارشناسي فوكو شيوه نويني را در تاريخنگاري به وجود آورده است.
كتاب اخير به پنج بخش با نامهاي؛ قاعدهمنديهاي گفتماني، گزاره و بايگاني، توصيف ديرينه شناختي و در نهايت جمعبندي، تقسيم شده است كه هر كدام از بخشها نيز خود به صورت مستقل مشتمل بر موضوعات مختلف است.
اين كتاب به قيمت 15 هزار تومان و در شمارگان 1500 از سوي نشر ني منتشر شده است.
چهارشنبه 4 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]