تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836096205
راز موفقيت شهريار شعر فارسي
واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: جام جم آنلاين: اگر اين قول درست بوده باشد كه در سال 1308 ش مجموعهاي از اشعار شهريار به وسيله كتابخانه خيام چاپ شده است ميتوان گفت شهريار، شاعر 8 دهه شعر معاصر ايران بوده است، چرا كه شهريار قريب يك دهه قبل از چاپ اولين مجموعه‌اش شعر مي‌گفت. سخن مشهور آن است كه شهريار حتي در كودكي شاعر بود و گفتهاند برخي شاعران از همان طفوليت، شاعر به دنيا مي‌آيند. نكته ديگر اين‌كه شاعر تبريزي با لهجه آذري يك شاعر دوران‌ساز و جريان‌ساز بوده است. زندگي اين شاعر فراز و نشيب‌هايي دارد كه او را به تاريخ معاصر كشورمان در صدر مشروطيت متصل مي‌گرداند. شهريار شاعري بود تحصيلكرده كه پس از پايان تحصيلات در مدرسه دارالفنون در رشته پزشكي پذيرفته شد و به مدرسه عالي طب رفت تا پزشك شود، اما يك‌سال پيش از دريافت درجه دكتري در رشته پزشكي به سبب عشق نافرجامي دست از ادامه تحصيل كشيد و به خراسان رفت و طبيب دل خويش شد. وي پس از سال‌ها اقامت در خراسان به تهران بازگشت و ميل شديد بازگشت به كودكي و هواي زادگاه (در سال 1332 ش) سرانجام او را به تبريز بازگرداند و تا آخر عمر در انزواي دل خويش، زندگي را به پايان رساند؛ اما شعرش در صفحه روزگار ماند و نام و يادش همانند روح زلال و نابش جاودانه شد. سالمرگ او را در تقويم تاريخ روزگارمان به سال 1367 ش نوشته‌اند و اين واقعه را در 27 شهريور همان سال به عنوان روز بزرگداشت شهريار ثبت كردند و از آن پس، روز 27 شهريور هر سال روز شعر و ادب ناميده شد. با ورود به هزاره دوم شعر فارسي در اين عصر و اين دهه، شهريار، شاعري هزار و صدساله شده است. حال بايد پرسيد راز ماندگاري شهريار در شعر هزار و صدساله معاصر چه بوده است؟ در مورد پرسش اخير، راه خطا نپيموده‌ايم اگر تاريخ و انتخاب مردم را ملاك گزينش درست تلقي كنيم. شعر فارسي سرگذشتي پايان‌ناپذير دارد، چرا كه شعر به گفته اغلب اهل فن از جمله ارسطو، كانت و خواجه نصيرالدين طوسي، فرزند خيال است. علاوه بر اين، اغلب فلاسفه و حكماي قديم و جديد در پديد آمدن شعر توسط قوه خيال اتفاق نظر دارند. گذشته از اين، بيشتر شاعران كه پديد آورندگان شعر به شمار مي‌روند، خود نيز به نيروي سحرانگيز خيال در تولد يافتن شعر، وقوف كامل دارند. ميتوان گفت كلمات، مصالح و ابزار شعر هستند كه بر زبان مي‌نشينند، ولي اگر شاعران، هنر به كارگيري زبان را ندانند، نمي‌توانند شعري دلنشين و موثر خلق كنند، بنابراين شعر گفتن، هنري زباني است كه در اصل به خيال متصل است. با اين همه به گفته متفكران، شعر بايد پشتوانه فرهنگي و علمي داشته باشد. شاعران نيز نبايد از بيان حقايق و دردهاي مردم و جامعه بشري غفلت بورزند. بايد به هوش بود كه شعر به شعار يا بيانيه تبديل نشود؛ چرا كه در اين صورت شعر از تعريف جامع و مانع خود دور خواهد افتاد. شاعران بايد فرزندان زمان و دوره خود باشند و مسائل و مصايب روزگار خود را در اشعار خود منعكس كنند. اگر شاعري از اوضاع روز و وضع زمانه خود دور بماند، شعرهايش محبوبيت و مقبوليت عام نخواهد يافت. با بيان اين تمهيدات به سراغ شاعري مي‌رويم كه شعرهايش در زمان خود و در روزگار ما مقبول خاص و عام بوده است. اين شاعر، شهريار نام گرفته و سرگذشت شعر او سرگذشت احوال مردم روزگار ماست. شهريار كه بود و كه شد؟ سيدمحمدحسين بهجت تبريزي در سال 1285 شمسي از يك خانواده اصيل در خشكناب تبريز به دنيا آمد. دوران كودكي‌اش همزمان با اوج انقلاب مشروطه در تبريز بود. شهريار، دوران كودكي و نوجواني‌اش را در روستاهاي قيش‌قورشان و شنگول‌آباد خشكناب گذراند و در همان جاها به مكتبخانه رفت و تحصيلات ابتدايي خود را با قرائت قرآن، نصاب‌الصبيان، گلستان سعدي و غزليات حافظ آغاز كرد و تا پايان عمرخويش، دامن قرآن و حديث و توسل به اهل بيت عصمت و طهارت را رها نكرد. او از همان كودكي و نوجواني هرچه سرود، تجربه‌هاي خودش بود. نكته قابل ذكر در زندگي شهريار اين بود كه زندگي‌اش با عشق مجازي آغاز شده و با عشق حقيقي پايان جاودانه يافت. اين نكته مي‌تواند درس زندگي براي شاعران امروز باشد كه در پيچ و خم عشق‌هاي مجازي و زودگذر در نمانند. نكته ديگر اعتقادهاي شهريار است. شهريار ارادتي خالص به پيامبر عظيم‌الشان اسلام و امامان طاهرين شيعه داشت و اين نكته برآمده از ايمان قلبي او بود كه با اعتقاداتش گره خورده بود. ديگر اين كه شهريار از مسائل روز و احوال مردم زمان خود غافل نبود و از دل و زبان آنان سخن مي‌گفت تا جايي كه در دهه اول عصر انقلاب اسلامي به امام راحل(ره) و انقلابيون و دفاع مقدس و مدافعان راستين انقلاب از دل و جان عشق مي‌ورزيد. شهريار، علاوه بر تسلط كامل بر زبان و ادب فارسي به زبان مادري (يعني به زبان آذربايجاني) شعرهايي سروده است كه در ادبيات معاصر نظير ندارد. در اين خصوص بايد به منظومه حيدربابا اشاره كرد، داوري درباره اين منظومه به عهده كساني است كه هم اهل زبان آذربايجاني هستند و هم دستي در ادبيات فارسي و شعر و شاعري دارند. با اين همه، حتي كساني كه زبان آذري نمي‌دانند و تنها اهل شعر و ادب هستند نيز مي‌توانند با حس وخيال شاعرانه به ساحت رمانتيك منظومه حيدربابا و فضاي شاعرانه شعر راه پيدا كنند. به راستي كه عالم شعر، عالمي ديگر است. خاصه آنجا كه شهريار، با قلم جادويي و با خيال دامنه‌دار شاعرانه، به توصيف طبيعت پرداخته و زندگي ساده انساني را در نهايت لطف و ايجاز شاعرانه، همانند يك نقاش چيره‌دست با قلمي طبيعي به تصوير كشيده است. شهريار، فرزند زمان شهريار، فرزند زمان خود بود و هيچ مخالفتي با نوآوري نداشت. تعبير شهريار از شعر، از زبان خودش بيانگر مدعاي ماست. شهريار خود گفته است: «مايه شعر، ارتعاش لطيفي است كه بي‌اراده روي اعصاب انسان نقش مي‌بندد و دستگاه عصبي شاعر آن را از طبيعت تحويل مي‌گيرد و مي‌پرورد و پس از آن به صورت شعر، به ديگران تحويل مي‌دهد... وزن و موزيك شعر و توافق حروف در شعر، به جاي لباس انسان است و شعر در صورت معمول در اين لباس به رسميت شناخته شده است... قافيه مثل قاب عكس است كه شعر را با آن مي‌بنديم... و شكل يا فرم شعر با آن تعيين مي‌شود. همان‌طور كه با تغيير فرم لباس، ماهيت انسان عوض نمي‌شود، ماهيت شعر نيز با تغيير شكل و تغيير فرم عوض نخواهد شد. شعر، هدفي را دنبال مي‌كند كه براي شاعر در حكم ايده‌آل است... علوم بديعي، براي ميزان شعر و شناختن شعر پديد آمده‌اند، نه براي شعرسازي. علم بديع خود ساخته شعر است، نه شعر، ساخته علم بديع... و شاعر بايد بداند سخن منظوم اگر به تكلف و به تصنع يا بر پايه دستور ساخته شود، سخني ساختگي است و شعر نيست.»با توجه به گفته‌هاي خود شهريار، وزن و قافيه و علم بديع و دستور زبان و بخشنامه و بيانيه و مجوزهاي آنچناني، شرط اصلي و لازمه شعر گفتن نيست كه اگر چنين باشد بيشتر مردم ايران داراي طبعي موزون هستند، ولي به اكثر آنان شاعر گفته نمي‌شود؛ بنابراين شعر واقعي و شعر اصيل، به شعري گفته مي‌شود كه داراي فرم و ساختمان باشد. يعني تمامي اجزاي شعر بايد در حد كمال باشد. اگر از افراط و تفريط در نظريه‌پردازي‌هاي دهه‌هاي اخير بگذريم، درخواهيم يافت كه شاعران بزرگ هيچگاه با نوآوري در فرم و محتوا مخالف نبوده‌اند بلكه آن را نوعي نياز زمانه به شمار آورده‌اند. شهريار شعر ايران نيز با اين نياز زمانه موافق و سازگار بوده است، اگرچه خود به علت عشق ذاتي در مكتب شعر سنتي دود چراغ خورده، ولي از سبك و سياق شعر نو در زمان خود بهره برده و خود نيز گام‌هايي مثبت در آن زمينه برداشته است كه از آن ميان ميتوان به منظومه بلند آزاد «نقاش عزيز» و «پيام اينشتين» و «اي واي مادرم» اشاره كرد. جايگاه شهريار در غزل كلاسيك كيست كه بتواند جايگاه شهريار را در سرودن غزل‌هاي اصيل فارسي با طبعي دلنشين و زبان و بياني اصيل و طبيعي انكار كند؟ و درست‌تر آن است كه در مقام غزلسرايي، شهريار را در ميان غزلسرايان معاصر بي‌رقيب بدانيم، زيرا چند نفري بيش نيستند كه شعر ليريك يا شعر عاشقانه ايراني را همانند شهريار، لطيف و بي‌مانند سروده‌اند. بنابراين مقايسه شهريار با ديگر شاعران سنت‌گرا جفايي عظيم در حق اوست. به طور خلاصه، شهريار شاعري است كه سخت شيفته حافظ و سبك والاي عراقي است و اين شيفتگي، او را از ادامه مسير طبيعي شعر نو باز نداشته است و ديگر آن كه شهريار شاعري اصيل و ذاتي است كه تجربه‌هاي شاعرانه دارد و با شهودات شخصي خود شعر گفته است. اندام غزل‌هاي او پوشيده از بار عاطفي شديد و احساسات و هيجانات عالي شاعرانه است. شهريار، شاعري دل زنده و حساس است و همين نكته جذابيت خاصي به شعرهايش بخشيده‌اند. زبان شهريار، زباني نرم و دلنشين است و اين خصيصه باعث شده غزل‌هايش همچون صداي جويبار، آرام و غنابخش باشد و بر روح و روان آدمي تاثير بگذارد. در مجموع ميتوان نتيجه گرفت كه شهريار در غزل‌هايش به اوج هنري نزديك شده و لحظه‌هاي زندگي خود را در كمال هنري خويش به ثبت رسانيده است. زبان شهريار، زباني نرم و دلنشين است و باعث شده غزل‌هايش همچون صداي جويبار، آرام و غنابخش باشد و بر روح و روان آدمي تاثير بگذارداين كه گفتهاند غزل فارسي خاصه غزل‌هاي سعدي و شاگردان مكتبش غزلي ليريك (عاشقانه) است، البته سخن درستي است، اما بايد افزود عشق در غزل منحصر به معشوق زميني نمي‌شود و اگر نيك بنگريم در غزل‌هاي فخرالدين ابراهيم عراقي، مولانا جلال‌الدين بلخي، حافظ شيرازي و ابوالمعالي بيدل دهلوي و شاگردان مكتب عرفان اسلامي، عناصر عشق، محدود به معشوق زميني نيست. اين نوع غزل، خوانندگان و مخاطبان غزل فارسي را غالبا با نوعي معني پوشيده و پنهان (رمزي و اصطلاحي) مواجه مي‌سازد. اين كه شهريار با استفاده از زبان غزل به درجه اشتهار رسيده است شايد با در نظر گرفتن لطايف عرفاني و ظرايف عاشقانه بوده است؛ چراكه زبان فارسي، ظرفيت والايي در پذيرش عشق و عرفان توامان دارد. نظر به تبيين زبان رمزي غزل فارسي تنها به توصيف معشوق جسماني نپرداخته، بلكه به نوعي تاويل به متن، مفهومي وراي آنچه ظاهري است، دارد. مرتجعان ادبي و شاعران وابسته به انجمن‌هاي ادبي بدانند كه شهريار در ميان شاعران غزل‌پرداز سنتي از جايگاه والايي برخوردار بوده كه به جريان نوگرايي در غزل معاصر مي‌انجامد. پربيراهه نرفته‌ايم اگر سايه و حسين منزوي را در شمار ادامه‌دهندگان جريان سالم غزل نو با حال و هواي سنتي قلمداد كنيم صرف‌نظر از تعاملي كه غزل‌پردازان معاصر با جريان سنت در شعر معاصر دارند، ارزش هنري شعرشان را بايد پاس داشت و همه آنها را با يك چوب نراند! جنبه‌هاي هنري غزل‌هاي شهريار در جنب ديوانش كه نه بلكه در متن ديوانش، خواننده جدي غزل را بر آن مي‌دارد تا ضمن لذت بردن از غزل‌هايش به جنبه‌هاي هنري آن (اعم از لحن و زبان، موسيقي دروني و بيروني، بار عاطفي تركيبات، تصويرهاي سالم نه تصويرهاي واهي، پشتوانه مردمي، پشتوانه ديني و فرهنگي، احساسات رقيق و لطيف و انديشه توام با شفقت و رافت و نيز تجربه‌هاي شخصي و شهودهاي عرفاني) توجه كند. اگر تنها به فهرستي از مطلع 8 غزل از ديوان شهريار توجه كنيم، درخواهيم يافت تمام 500 و اندي غزل‌هاي ديوان شهريار از جنس همين 8 غزل است: 1 - علي اي هماي رحمت تو چه آيتي خدا را/ كه به ماسوا فكندي همه سايه هما را 2 - آمدي جانم به قربانت ولي حالا چرا/ بي‌وفا حالا كه من افتاده‌ام از پا چرا 3 - امشب اي ماه به درد دل من تسكيني/ آخر اي ماه تو همدرد من مسكيني 4 - از زندگاني‌ام گله دارد جواني‌ام/ شرمنده جواني از اين زندگاني‌ام 5 - در وصل هم ز عشق تو اي گل در آتشم/ عاشق نمي‌شوي كه ببيني چه مي‌كشم 6 با رنگ و بويت اي گل! گل رنگ و بو ندارد/ با لعلت آب حيران آبي به جو ندارد 7 - نه وصلت ديده بودم كاشكي اي گل نه هجرانت/ كه جانم در جواني سوخت اي جانم به قربانت 8 - جواني شمع ره كردم كه جويم زندگاني را/ نجستم زندگاني را و گم كردم جواني را در پايان بايد گفت شهريار شاعري صاحب‌سبك بود و از كسي تقليد نمي‌كرد. طيف مخاطبان شهريار در ميان شاعران معاصر از ضريب بالايي برخوردارند. به طور قطع و يقين ميتوان گفت شهريار، بيشترين مخاطبان را در شعر معاصر داراست. سخن آخر اين كه شهريار به مدت 82 سال زندگي كرد و در تمام اين مدت ذات شاعرانه او با او همراه بود. وي لحظه‌اي از سرودن غافل نبود. از كودكي تا دم مرگ به معشوق دروني خويش (يعني شعر) عشق مي‌ورزيد. 8 دهه تمام شاعري كرد و سرانجام در بيست و هفتم شهريور 1367 شمسي مرغ جانش به عالم اصلي پر كشيد. 2 روز بعد جسم بي‌جانش را به تبريز منتقل كردند و در مقبره‌الشعراي تبريز به خاك سپردند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 626]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها