نگاهي به مفاهيم حرب و محاربه

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: جرم محاربه و افساد في الارض، که گاهي در برخي متون اسلامي، با عناوين “حرابه”، “قطاع الطريق” و يا سرقت کبري، به کار برده مي شود، از اقسام جرايم عليه امنيت و آسايش عمومي بوده و از جمله حدود است که مورد اتفاق کليه مذاهب اسلامي است. محاربه در لغت به معناي جنگيدن و نزاع مي باشد.

در قرآن کريم نيز واژه حرب و محاربه به کار رفته است ويکي از معاني آن همان مقاتله و جنگيدن است.مهمترين آيه اي که به نام حرب و محاربه شناخته مي شود آيه33 سوره مائده است:

“همانا کيفر آنان که با خدا و رسول او به جنگ برخيزند و به فساد کوشند در زمين، جز اين نباشد که آنها را به قتل رسانند يا به دار کشند و يا دست و پاهايشان به خلاف ببرند، يا با نفي بلد و تبعيد، از سرزمين صالحان دور کنند، اين ذلت و خواري، عذاب دنيوي آنهاست، اما درآخرت (در دوزخ) باز به عذابي معذب خواهند بود. ”

مهمترين روايتي که در شان نزول اين آيه وارد شده است، روايتي است که از امام صادق(ع) روايت کرده اند. ايشان فرمودند: عده اي از قبيله بني ضبه در حالي که همه بيمار بودند، به حضور رسول خدا (ص) رسيدند.حضرت به ايشان دستور داد چند روزي نزد آن جناب بمانند تا بيماري شان بر طرف شده و بهبود يابد. سپس ايشان را به محل نگهداري شترهاي زکاتي خارج از مدينه در بيابان مدينه فرستاد. ولي آنان چون شفا يافتند و قوت گرفتند، سه نفر از نگهبانان شترها را کشتند.رسول خدا(ص)، اميرالمومنين علي (ع) را به دنبال اينان فرستاد، علي آنان را اسير کرده و به نزد رسول خدا (ص) آورد و در اينجا بود که آيه شريفه33 سوره مائده نازل شد.

فسادي که در اين آيه شريفه آمده است، معناي وسيعي دارد و آن مخالفت با هر حکم از احکام شريعت مقدس اسلام و هرگونه ستم و زياده روي مي باشد. پس همراه ساختن پيامبر (ص) در آيه که مي فرمايد جنگ و نزاع با خدا و رسول (ص) به ما مي فهماند که مراد و منظور، مبارزه با امور ولايت و حکومت الهي پيامبر اکرم(ص) است. از سوي ديگر به نظر مي رسد در اين آيه هرجنگي موردنظر نيست، بلکه منظور جنگي است که امنيت عمومي را به خطر مي اندازد.علامه بزرگوار طباطبايي، در تفسيرالميزان، جلد پنجم، صفحه354 در اين باره مي گويند: مراد از محاربه، همانا فساد در زمين است از طريق اخلال در امنيت عمومي و راهزني، نه مطلق محاربه مسلمانان، از نظر ايشان، منظور از محاربه و افساد، همان اخلال در امنيت عمومي است و امنيت عمومي فقط با ايجاد ترس عمومي و قرار گرفتن ترس به جاي امنيت، مختل مي شود.ترس عمومي نيز طبعا و عادتا فقط از طريق به کارگيري سلاح و تهديد به قتل، ايجاد مي شود.

با بررسي آيه به اين نتيجه مي رسيم که مي توان از محاربه برداشتهاي زير را نمود: اول اينکه منظور از محاربه، هر گونه عصيان ومخالفت با حکم خدا و رسول (ص) است.و دوم اينکه مراد از محاربه با خدا و رسول، محاربه با مسلمانان است ولي به منظور بزرگ جلوه دادن آن و توجه دادن به اهميت امت اسلامي و اينکه جنگ با امت اسلام به معناي جنگ با خدا و رسول است، لفظ محاربه در آيه خدا و رسول اضافه شده است.

پس مي توان گفت که محاربه انواع گوناگوني دارد، گاهي کافران با مسلمانان مي جنگند وگاهي گروهي از خود مسلمانان عليه حکومت اسلامي قيام مي کنند و با آن مي جنگند وگاهي گروهي از مسلمانان به قصد ايجاد نا امني وارعاب و غارت و خونريزي، با گروهي ديگر از ايشان به جنگ مي پردازند.هر قسم از اين محاربه ها را مي توان مجازا محاربه با خدا و رسول (ص) به شمار آورد ودر نتيجه مصداق آيه کريمه دانست. طبق نظر بعضي از فقها، مراد از محاربه در اين آيه، محاربه مسلماني است که از روي سرکشي عليه حکومت اسلامي شورش کرده اند که همان محاربه با امام و حاکم اسلامي و قسم ديگر از محاربه، يعني محاربه به صورت ارعاب وتجاوز به مال و جان مسلمانان است.

پس در حالت کلي مي توان گفت که محاربه، به معناي ايجاد ارعاب و سلب امنيت مردم، از طريق کشيدن سلاح است. پس عناصر اصلي محاربه، استفاده از اسلحه و زور، ايجاد ترس وهراس بين مردم وسلب امنيت جامعه است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 343]