واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: میراثی برای پویایی زبان- غلامرضا مالک زاده** دوم بهمن 1394 قلب ابوالحسن نجفی که برای پاسداشت زبان فارسی می تپید پس از 86 سال عمر از کار افتاد و اندوه آن گریبانگیر فرهنگ ایران شد و اینک بیم آن می رود روش و میراث این ادیب که می تواند زبان شناسی کاربردی و ویراستاری مبتنی بر جامعه نامیده شود، فراموش شود.
بحث های زبان شناسی وکارکردهای ویراستاری تا پیش ازاقدامات زنده یاد ابوالحسن نجفی تقریبا در چارچوب های دانشگاهی و محیط های علمی رواج داشت و در جامعه نمود ملموسی نداشت. استاد ابوالحسن نجفی عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی تکاپوی خود برای به صحنه آوردن بحث های زبان شناسی و ویراستاری را ابتدا درقالب ترجمه های دلنشین آغاز کرد و سپس بحث های ویراستاری و پیراستگی متن ها را در نشریات مختلف از جمله مجله نشر دانش پی گرفت. اوج خدمت او به درست نویسی زبان،درکتاب«غلط ننویسیم» نمود یافت که همچنان یکی ازسرمشق ها برای بسیاری از ویراستاران و برخی مردم است. اگر چه پرتو چراغی را که زنده یاد نجفی روشن کرد بردیگر ادیبان و حتی مردم عادی افکنده شد و روش های پیشنهادی او برای نگارش و ترجمه کمابیش به کار برده می شود اما متاسفانه کارکرد و روش منحصر به فرد وی در بهترین حالت، روش شخصی و مبتنی بر ابتکار فردی ارزیابی می شود. پیشنهاد اختصاص روز درگذشت این ادیب و پژوهشگر با نام روز ویراستار در تقویم ملی نشانگر اهمیت کار ویراستاری و سپاسگزاری از شخصی است که خدمت بزرگی به زبان فارسی کرده است که گویا این پیشنهاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز داده شده است. اما تصویب و تعیین این روز به تنهایی کافی نیست و انتظارات زیادتری از دست اندرکاران ادبیات و فرهنگوران و به طور مشخص از فرهنگستان زبان و ادب فارسی هست تا به رواج درست نویسی و قدرت بخشیدن به این زبان به صورت مدون اهتمام بیشتری داشته باشد. به نظر می رسد فرهنگستان زبان و ادب فارسی باید بتواند فراتر از کارکرد پسندیده کنونی که نمود آن بیشتر به صورت واژه گزینی تبلور یافته، پیکره این زبان را از یورش کم سوادان داخلی و زبان های خارجی در امان نگاه دارد و بهترین پیشنهاد برای فعالیت موثرتر، تربیت ادیبان و فرهنگوران بیشتر با الگوسازی از روش زنده یاد ابوالحسن نجفی است. امروز بزرگترین تهدید زبان فارسی را می توان واژه سازی خودسرانه و بی توجهی به واژه ای فرهنگستان زبان و ادب فارسی در فضاهای شغلی دانست که فعالان حرفه های گوناگون را دربرمی گیرد. برخی نویسندگان،سازمان های دولتی،مغازه داران، پزشکان، وکلا، استادان دانشگاه،مترجمان ... خود را مقید به پذیرش واژگان و پیشنهادهای فرهنگستان زبان و ادب فارسی نمی دانند زیرا ضمانت اجرایی برای واژگان و پیشنهادهای این فرهنگستان وجود ندارد و در حد پیشنهاد باقی می ماند. ضمانت اجرایی برای واژه گزینی برخی فرهنگستان ها در خارج از کشور چنان است که تخطی از آن، جایز نیست و گاهی امکان ندارد. واژگان در برخی زبان ها دارای جنسیت هستند و به صورت مونث و مذکر طبقه بندی می شوند و چون در شرایط شتابناک کنونی، واژگان جدیدی آفریده می شود فرهنگستان های این نوع زبان ها به صورت لحظه ای فعال هستند و واژگان جدید را فوری طبقه بندی می کنند تا مردم ملزم به کار برد آن ها باشند و دچار سردرگمی نشوند. در زبان فارسی طبقه بندی مذکر و مونث برای واژگان نداریم اما از فرهنگستان زبان و ادب فارسی انتظار این است که در زمینه معادل یابی شتاب داشته باشد و حرفه ها را از سردرگمی برای واژه گزینی و همچنین کارکرد خودسرانه خارج سازد. گفته یکی از استادان دانشگاه شیراز که بیست و سوم دی 95 در همایش ملی زبان و هویت در شیراز بیان کرد، قابل تامل است و انتظارات ما را از فرهنگستان زبان و ادب فارسی بالا می برد. محمد یوسف نیری در این همایش اعلام کرد:زبان فارسی در بازار و فضای اقتصادی در حال خفه شدن است.با تاسف باید گفت امروز لحن هایی دربازارعامه رواج دارد و تابلوهایی از اسامی، عنوان ها و کلمه های ناپسندی بر سردرمغازه ها گذاشته شده که زبان فارسی را دچار چالش کرده است. او این را هم گفت:چطور اگر یک پزشک در تابلو مطب خود دچار خطا شود سریع به او اخطار داده می شود اما هیچ کس نیست بر نام هایی که برای مغازه ها انتخاب می شود نظارت داشته باشد و در مورد کاربرد این اسامی ناپسند تذکر دهد؟ نیری بیان کرد:متاسفانه امروز زبان فارسی متولی مشخصی ندارد، آیا مغازه دارانی که از زبان فارسی در نام گذاری اسامی مغازه های خود استفاده نمی کنند، احساس سرشکستگی می کنند؟ دستاوردها و میراث استادانی کوشا همچون زنده یاد ابوالحسن نجفی اگر برای پویایی زبان تداوم داشته باشد و به تعبیر این استاد دانشگاه شیراز متولی داشته باشد، احساس سرشکستگی را به احساس سربلندی تبدیل خواهد کرد. ** دبیر ایرنا در استان فارس 1876 / 2027انتشاردهنده: سیداحمد نجفی
04/11/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 32]