واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: برنامه دولت در رسیدن به رتبه چهارم علمی جهان چیست؟!
«برخي مسئولان در مقابل كاهش سرعت پيشرفت علمي كشور ميگويند جايگاه علمي ايران...
نویسنده : محسن فرهادي
«برخي مسئولان در مقابل كاهش سرعت پيشرفت علمي كشور ميگويند جايگاه علمي ايران پايين نيامده است، اما متوجه باشيم كه قرار بود جايگاه علمي ايران بالاتر هم برود نه اينكه صرفاً پايين نيايد!» اين گزاره، آخرين گلايه رهبر انقلاب از روند افت رشد علمي كشور طي سه و نيم سال گذشته است. گلايهاي كه در متن ديدار اخير معظم له با نخبگان جوان كشور مطرح شد. رهبر انقلاب در بخش ديگري از همين ديدار تأكيد كردند:«گزارشهايي به من ميرسد كه بعضي از طرحهاي كلان در موضوعات تحقيقاتي مهم مثل هوافضا، ماهواره و امثال اينها، دچار توقف يا لنگي است؛ اين من را نگران ميكند، اين را ميخواهم اينجا بگويم كه مطالبه عمومي باشد، من از مسئولان امر به طور جدي درخواست ميكنم به اين مسائل بپردازند. اين طرحها، طرحهاي بسيار مهمي است؛ حتي بعضي از طرحهاي تحقيقاتي مربوط به انرژي هستهاي همين طور [است]. اينها نبايد مطلقاً توقف پيدا كند.»
اما واقعيت چيست و چرا رهبر انقلاب مكرر بر مسئله كاهش رشد علمي كشور انگشت گذاشتند، مسئولان را به تأمل و توجه درباره عواقب خسارت بار آن فرا ميخوانند؟ نگاهي به آمارهاي مراكز جهاني در اين زمينه و تحليل شرايط كنوني رشد علمي كشور، واقعيت ماجرا را در اين زمينه روشنتر خواهد كرد. در سال 2015، جمهوري اسلامي با توليد 39727مستند علمي در نمايه اسكوپوس در رتبه 16 دنيا قرار گرفته است. با در نظرگرفتن توليد 43389 مستند علمي در سال قبل از آن و با يك حساب سرانگشتي به يك افت خيرهكننده ميرسيم. افت رشد علمي ايران در سال 2015 به عدد منفي رسيده و مقدار منفي 5/8 درصد را به خود اختصاص داده است. اگر تغييرات سرعت رشد علمي كشور را به صورت شتاب رشد علمي تعريف كنيم، درسال2015 كشور داراي شتابي كاملاً منفي به اندازه 5/13 درصد بوده است!
طبق برآوردهاي جهاني از ميزان رشد علمي ايران در دهه 80، ما بايد در سال 2018 رتبه چهارم توليد علم دنيا را به خود اختصاص داده باشيم، حال آنكه اكنون در سال 2016، هنوز در رتبه 19 باقي ماندهايم! مسئله مهمتر اما ريشهيابي چرايي رخ دادنِ اين ميزان افت در روند رشد علمي كشور خواهد بود. سؤال اين است كه در سه سال گذشته چه بلايي بر سر دانشگاهها و مراكز علمي كشور آمده كه تاوان آن بايد اين باشد؟ واقعيت اين است كه پاسخ دادن به اين سؤال براي كساني كه آگاهي دقيقي از نحوه مديريت وزارت علوم در دولت يازدهم داشته باشند، چندان دشوار نخواهد بود. نگاه حاشيهاي دولت يازدهم به وزارت علوم و توان تحصيلكردگان داخلي، از همان ابتدا باعث شد تا روزگار خوشي در انتظار وزارت علوم نباشد. لذا حسن روحاني ترجيح داد حين تمركز صددرصدي بر وزارت خارجه، برگ وزارت علوم را تبديل به اهرم چانه زني سياسي با نمايندگان مجلس كند. نتيجه در پيش گرفتن چنين رويكردي نيز چيزي جز تعويض چند وزير و سرپرست طي دو سال نبود!
امري كه بلاتكليفي تعيين رؤساي دانشگاهها را براي مدت مديدي در پي داشت و باعث شد تا حجم عظيم جامعه علمي كشور در دانشگاهها به امان خود رها شوند! روحاني اما به همين بسنده نكرد و در قدم بعدي ترجيح داد با ابداع كليدواژه «بورسيه و ما ادراك البورسيه» محيط علمي دانشگاه را آبستن تسويه حسابهاي سياسي بيپايان خود با دولت قبل كند. ورود ژورناليستي عاليترين مقام اجرايي كشور به يك پرونده علمي، آن هم تنها براي تسويه حساب سياسي با رقيب، ضريبِ چالش به وجود آمده در زمينه اين پرونده را حداكثر نمود و فضاي دانشگاههاي كشور را به كلي دگرگون كرد. بعدها البته معلوم شد جناب رئيسجمهور در استفاده سياسي از محيط علمي دانشگاه نيز چندان صداقت نداشته و نهايتاً برخي دانشجويان مظلوم بورسيه زير سكوت سنگين رسانههاي حامي دولت دست به خودكشي زدند! خوش شانسي محيط علمي كشور در اين زمينه اما ورود رهبر انقلاب و فيصله دادن اين شوي سياسي بود.
معظم له سيزدهم تير 94 در جريان ديدار با جمعي از اساتيد دانشگاههاي كشور در همين زمينه فرمودند: «دانشگاه را از حاشيهسازي و سياستبازي دور نگه داريد. بورسيهها آنطور كه روزنامهها با آن بازي كردند، نبود. اگر راست هم بود راهش اين نبود كه مسئله روزنامهاي شود. راه قانوني وجود دارد؛ خب لغو كنند. در مسئله بورسيهها به خيليها ظلم شد و خلاف قانون، تدبير و اخلاق بود.» سياسي بازي دولت در ميدان دانشگاه اما به همين محدود نبود. معاونت فرهنگي وزارت علوم نيز طي سه سال گذشته با ميدان دادن به جريانات دانشجويي مخالف نظام و دامن زدن به التهابات سياسي محيط دانشگاه، سهم مهمي در خارج كردن محيط علمي دانشگاه از مسير اصلي خود ايفا نموده است.
رشد قارچي شكلِ تشكلهاي دولت ساخته و يكبار مصرف- به تعبير رهبر انقلاب- نمود كامل اين وضعيت است. اينها اما همه دلايل كاهش رشد علمي كشور در سالهاي گذشته نيست. واقعيت اين است كه ريشه را بايد در جايي ديگر جستوجو نمود: در مباني تئوريك دولت يازدهم! واقعيت آن است كه حسن روحاني و دوستانش در دولت يازدهم، اساساً اعتقادي به توانايي متخصصان داخلي ندارند تا بخواهند به آنها اهميت دهند!
بر اين اساس، دانشگاه به عنوان نهاد تربيتكننده اين متخصصان، پرحاشيهايترين جايي خواهد بود كه ممكن است توجه دولت را به خود معطوف كند. مستند اين مدعا، اظهارات قابل تأمل و تأسفبار چندي پيش دكتر كبكانيان، عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با رسانههاست. كبكانيان ميگويد:«در يكي از جلسات شوراي عالي انقلاب فرهنگي گزارشي از عملكرد شركتهاي دانش بنيان ارائه داديم، اما رئيس اين شورا در پاسخ به اين گزارشات گفت شركتهاي دانش بنيان به جايي نخواهند رسيد. پيشنهاد او اين بود كه بايد اين شركتها را به كمپانيهاي بينالمللي دنيا متصل كنيم!» پر واضح است كه حاكميت چنين تفكري بر رأس هرم دستگاه اجرايي كشور، نتيجهاي جز سقوط مرگبار روند رشد علمي كشور را در پي نخواهد داشت. تفكري كه به جاي برنامهريزي در جهت رقابت با كشورهاي خارجي، پيشي گرفتن از آنها و رساندن كشور به رتبه چهارم توليد علم دنيا، لازمه حيات شركتهاي دانش بنيان را هم متصل كردن آنان به كمپانيهاي خارجي ميداند، چگونه خواهد توانست به رشد علمي كشور كمك كند؟
پيش از اين سخنان جناب رئيسجمهور البته اكبر تركان مشاور ارشد وي نيز گفته بود:«اگر قرار باشد تعرفه واردات برداشته شود، در هيچ صنعتي جز آبگوشت بزباش و قورمهسبزي، در هيچ تكنولوژي توليد رقابتي و برتري نخواهيم داشت!» سؤال اين است كه چنين مديراني چگونه خواهند توانست براي رسيدن ايران به رتبه چهارم توليد علم در دنيا برنامهريزي كنند؟! در سويي ديگر، محمدرضا نعمتزاده، وزير صنعت حسن روحاني نيز گفته است بايد براي اداره كشور از خارج مدير وارد كنيم! واقعيت اين است كه در سايه حاكميت چنين دولتي، بايد براي منحل نشدن تمامي دانشگاههاي كشور يا اخراج اساتيد ايراني از دانشگاهها نيز خدا را شكر كرد، رسيدن به رتبه چهارم توليد علم در دنيا پيشكش! دانشگاه، نيروي داخلي و علمِ ايراني، در دولت يازدهم اساساً جايگاهي ندارد تا كسي بخواهد براي بهبود آن نيز انتظاري داشته باشد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۲ آذر ۱۳۹۵ - ۱۷:۰۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]