واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: نگاه کاسبکارانه برخی ناشران به حوزه دین
در آشفتهبازار كتاب كودك و نوجوان، بسياري نيز در حال ماهي گرفتن از آب گلآلود هستند. نگاه تجاري به برخی ژانرها اين روزها بيشتر از قبل عرصه را براي آثار خوب تنگ كرده است.
نویسنده : حسام ابنوس
هرچند ردپاي ادبيات ديني كودك و نوجوان در ايران را ميتوان از لابهلاي كتابهايي كه در قالب حكمت و حكايت، در سدههاي گذشته نوشته شده جست، اما ادبيات ديني كودك و نوجوان به شكل نظاميافته از دوره قاجار و كم و بيش از مجلات آغاز شد و تا امروز هم ادامه دارد. ادبيات ديني براي اين گروه سني به دليل اعتقادات مذهبي مردم ايران و نويسندگان و استفاده از اين مفاهيم براي رشد جامعه، يكي از ريشهدارترين گونههاي ادبي است كه از سابقه درخشاني برخوردار است. با وجود اين سابقه، ادبيات اين حوزه براي گروه سني كودك و نوجوان پس از انقلاب رشدي چشمگير داشته و مسير جديدتري را پيموده است؛ رشدي كه عمدتاً متأثر از فضاي ديني حاكم بر جامعه بوده و پيروزي انقلاب و وقوع جنگ تحميلي نيز بر آن افزود. حال بعد از گذشت بيش از سه دهه از انقلاب اسلامي، به نظر ميرسد ادبيات ديني كودك و نوجوان امروز مسير رشد و دوران طلايي خود را نميگذراند و به جاي اينكه رونقي بيش از پيش داشته باشد، در چنبره موضوعات مختلف، گرفتار حواشي و آسيبهاي متعددي شده كه از جمله اين موارد ميتوان به ضعف در تأليفات اشاره كرد. هرچند اين سستي و كاستي عمدتاً در تمامي حوزههاي ادبيات كودك و نوجوان (آثار تأليفي) ديده ميشود، اما انتظار اوليه بر اين است كه كتابهاي ديني استوارتر يا به عبارتي، استخواندار منتشر شود.
محمود پوروهاب، از جمله نويسندگان كودك و نوجوان است كه آثار متعددي در زمينه كتابهاي ديني كودك و نوجوان منتشر كرده است. او معتقد است گاه به دليل شتابزدگي و مسلط نبودن نويسندگان، ضعفهاي محتوايي در اين دسته از كارها ديده ميشود.
به اعتقاد اين شاعر كودك و نوجوان، در حال حاضر اين ناشران هستند كه بازار كتاب كودك و نوجوان را تحت تأثير خود قرار دادهاند و ما در آينده نزديك شاهد ايجاد خلأهاي اساسي در عرصه ادبيات كودك و نوجوان و ژانرهاي متنوع آن خواهيم بود. از سوي ديگر، برخي ديگر از نويسندگان و شاعران بر اين باورند كه نوشتن درباره مسائل مذهبي در ادبيات كودك و نوجوان در سالهاي اخير، با سادهنويسي داستانهاي قرآني و زندگي ائمه اطهار(ع) يكسان پنداشته شده است. ناشران بدون توجه به نياز ايجاد خلاقيت و نوآوري در اين عرصه به منظور جذب مخاطب كودك و نوجوان، دست به انتشار كار با اين تم براي رسيدن به سود بيشتر ميزنند.
تجارت با حذف خلاقيت
كامران شرفشاهي، از جمله شاعراني است كه در زمينه شعر نوجوان فعاليت دارد. او در اين رابطه ميگويد: نبايد حضور در اين قلمرو و سرودن براي كودكان و نوجوانان را سهل و آسان پنداشت؛ بالعكس اين حوزه نيز داراي ظرايف و دقايق خاص خود است و شاعر بايد با كلامي بسياري ساده و روان و متناسب با گروههاي سني، مضامين و مفاهيم مورد نظر خود را ارائه كند. به اين لحاظ بسياري از شاعران از ورود به اين عرصه خودداري ميكنند و توانايي حضور در اين عرصه را در خود نمييابند. در اين ميان، برخي از شاعران اعتناي چنداني به دشواريهاي موجود در اين عرصه ندارند و اصرار دارند كه حتماً در اين زمينه طبعآزمايي كنند. در آثار اين شاعران واژههاي ثقيل و بيان مفاهيم سنگين براي سنين كودكان و نوجوانان احساس ميشود و معمولاً چنين توجيه ميكنند كه نبايد كودكان و نوجوانان را دست كم گرفت. شرفشاهي به ضعف محتوا در برخي از اين آثار اشاره ميكند و ميافزايد: برخي از شاعران كودك و نوجوان زحمت مطالعه تاريخ اسلام و سيره گفتار خاندان پاك وحي را به خود نميدهند و شعرهايشان معمولاً كليگوييهايي است كه چندان نكته آموزندهاي به كودك و نوجوان منتقل نميكند.
وي نبود «خلاقيت» را يكي از ضعفهاي موجود در اين دسته از آثار ميداند و ادامه ميدهد: موضوع خلاقيت و نوآوري مسئله بسيار مهم و حساسي است. نميتوان توقع داشت كه تمامي شاعران و نويسندگان با خلاقيت در اين عرصه حضور داشته باشند؛ كما اينكه در سالهاي پس از انقلاب يك جريان تجاري و سفارشنويسي نيز به راه افتاده است كه اگرچه بخشي از اين جريان با نيت حمايت از شاعران و نويسندگان اين حوزه و خلق آثار تازه و افزونتر در اين زمينه شكل گرفت، اما بخش ديگري با نيت كاسبكارانه و سوءاستفاده از فضاي مذهبي و اعتقادات و باورهاي مردم شكل گرفت كه اين جريان به لحاظ سرمايهگذاريهاي گسترده بخش اعظمي از بازار توليدات كتاب و محصولات فرهنگي را اشباع كرد. نبود نظارت دقيق از سوي مسئولان امر، راه را براي آثار ضعيف باز و عرصه را براي كتابهاي خوب با محتوای دینی برای کودکان تنگ كرده است. در اين آشفتهبازار انتخاب نيز براي خانوادهها دشوارتر ميشود. اگر در گذشته تنها چند كتاب گزينه اصلي انتخاب بودند، امروز گزينههاي متعددي پيش روي خانوادههاست كه با رنگ و لعاب خاص سعي در فروش بيشتر دارند.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۱ آبان ۱۳۹۵ - ۲۱:۵۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 9]