تور لحظه آخری
امروز : دوشنبه ، 11 تیر 1403    احادیث و روایات:  امام موسی کاظم (ع):بهترین چیزی که بنده بعد از شناخت خدا به وسیله آن به درگاه الهی تقرب پیدا می کند، ...
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها

تبلیغات

تبلیغات متنی

اتاق فرار

خرید ووچر پرفکت مانی

تریدینگ ویو

کاشت ابرو

لمینت دندان

ونداد کولر

صرافی ارکی چنج

صرافی rkchange

دانلود سریال سووشون

دانلود فیلم

ناب مووی

رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید

سرور اختصاصی ایران

تور دبی

دزدگیر منزل

تشریفات روناک

اجاره سند در شیراز

قیمت فنس

armanekasbokar

armanetejarat

پیچ و مهره

طراحی کاتالوگ فوری

دانلود کتاب صوتی

تعمیرات مک بوک

Future Innovate Tech

آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت

پی جو مشاغل برتر شیراز

قیمت فرش

آموزش کیک پزی در تهران

لوله بازکنی تهران

کاشت پای مصنوعی

میز جلو مبلی

پراپ رابین سود

هتل 5 ستاره شیراز

آراد برندینگ

رنگ استخری

سایبان ماشین

قالیشویی در تهران

مبل استیل

بهترین وکیل تهران

شرکت حسابداری

نظرسنجی انتخابات 1403

استعداد تحلیلی

کی شاپ

خرید دانه قهوه

دانلود رمان

وکیل کرج

آمپول بیوتین بپانتین

پرس برک

بهترین پکیج کنکور

خرید تیشرت مردانه

خرید نشادر

خرید یخچال خارجی

وکیل تبریز

اجاره سند

وام لوازم خانگی

نتایج انتخابات ریاست جمهوری

خرید سی پی ارزان

خرید ابزار دقیق

 






آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1803271997




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
 refresh

تجاری‌سازی علوم در دانشگاه‌های کارآفرین


واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: تجاری‌سازی علوم در دانشگاه‌های کارآفرین تهران- ایرنا- روزنامه اطلاعات در گزارشی تجاری سازی پژوهش های دانشگاهی در ایران را از منظر موافقان و مخالفان این حوزه بررسی کرد و نوشت: در پیش گرفتن سیاست‌های تجاری‌سازی در دانشگاه‌ها، مانند هر چالش دیگر، موافقان و مخالفانی دارد.


در این گزارش که بخش پایانی آن در شماره سه شنبه 25 خرداد 1395 خورشیدی به قلم ارمغان زمان فشمی منتشر شده است، می خوانیم: از این ‌روست که تاکنون چندین کرسی آزاد اندیشی در رابطه با همین موضوع برگزار شده است که استادان و کارشناسان در آنها به ایراد سخنرانی و بیان نظرات خود به عنوان موافق یا مخالف پرداخته‌اند. تردیدی نیست که در بحث کرسی آزاد اندیشی، هدف آن نیست که یک دیدگاه غالب شود و به کرسی بنشیند، بلکه هدف، طرح دیدگاه‌های گوناگون است تا از دل آنها، ایده‌های جدیدی خلق شود.‏یکی از این کرسی‌های آزاد اندیشی در اردیبهشت ماه سال جاری از سوی دفتر دانشگاهی انجمن جامعه‌شناسی ایران در دانشگاه گیلان برگزار شد که در آن دکتر متقی طلب، دانشیار گروه مهندسی نساجی و دکتر قلی زاده، مدیر گروه مدیریت دانشگاه گیلان به عنوان موافقان سیاست تجاری سازی و دکتر حسن چاوشیان، مترجم و عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان به عنوان منتقد اصلی این طرح، سخنرانی کردند.‏به همین ترتیب در زمستان سال گذشته، یک جلسه از درس ـ گفتگوهای «مدرسه آزاد فکری مهاجر» که با پشتیبانی علمی پژوهشکده سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف در محل این پژوهشکده برگزار شد، به موضوع تجاری‌سازی دانشگاه اختصاص پیدا کرد. در آن جلسه، دکتر مصطفی کریمیان اقبال، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس و‏‎ ‎دکتر سپهر قاضی نوری، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس به عنوان صاحبان 2 نظریه متفاوت راجع به سیاست تجاری‌سازی دانشگاه سخنرانی کردند.‏‏این گزارش، چکیده‌ای از نظرات سخنرانان آن دو جلسه است.‏** تبدیل ایده به ثروتوحید متقی طلب، دانشیار گروه مهندسی نساجی دانشگاه گیلان، می‌گوید: نقش و کارکرد دانشگاه در بحث توسعه اقتصادی یک نقش بی‌بدیل است. در دوره ما با گسترش تفکر تجاری‌سازی و اقتصاد دانش بنیان و نقش دانشگاهیان در این حوزه، موضوع برای جامعه هدف دانشگاهی از حالت تئوری به صورت عملی درآمده و پر رنگ شده است.وی می‌افزاید: ایده در ذهن همه ما وجود دارد و همین جا ممکن است ده‌ها ایده در ذهن ما نقش ببندد که بر اساس آن، به دنبال یک نقشه راه برای پولدار شدن باشیم، اما هر ایده‌ای نمی‌تواند به ثروت تبدیل شود. همه شما ادیسون را می‌شناسید، شاید جالب باشد اگر بدانید ادیسون بالغ بر 1000 ایده و طرح داشت که فقط 7 مورد از آنها تبدیل به محصول شده است. فی‌الواقع تنها چیزی که در بحث ایده وجود دارد، معمولاً به این پارادوکس منجر می‌شود که شما چگونه می‌توانید ایده را به ثروت تبدیل کنید؟ نکته بسیار مهم در این خصوص انتخاب استراتژی است که شما در حوزه تجاری‌سازی اتخاذ می‌کنید، به عبارت دیگر مدیریت ایده مهمتر از خود ایده در موفقیت آن نقش دارد.‏اولین موضوعی که ممکن است در ذهن شما شکل بگیرد، این است که می‌گویید من یک ایده خوب دارم، چگونه این ایده را مدیریت کنم تا مورد سرقت شخص، گروه یا مؤسسه‌ای قرار نگیرد؟ در این بخش شما ناچار هستید در ابتدا به وسیله نهادهای مرجع ثبت اختراع و ثبت ایده، مراحل قانونی مورد نظر را طی کنید. فرض کنیم که ایده را می‌خواهیم در دانشگاه شکل بدهیم و شما هستید که می‌توانید این مسأله را جلو ببرید. حال سؤال بسیار مهم این است که چگونه این موضوع مهم را در یک ساختار معین و قابل قبول نهادینه کنیم و ساختار توسعه علم را در قالب تجاری‌سازی به جلو حرکت دهیم. ‏** مراحل تجاری‌سازی در دانشگاه‏در دانشگاه 3 رکن اصلی وجود دارد که می‌تواند تجاری‌سازی دانشگاه را از حالت منفعل به حالت پویا تبدیل کند که یکی از رکن‌هایی اصلی‌اش اعضای هیأت علمی، رکن بعدی کارشناسان مجرب و در نهایت سیاست‌گذاری و ساختار تشکیلاتی دانشگاه در این خصوص است.‏متقی طلب با بیان این موضوع می‌گوید: حداقل در 10 سال گذشته، چه در سندهای بالا دستی نظام، چه در سند علمی کشور و چه در سندی که در داخل دانشگاه تنظیم شده، موضوع تجاری‌سازی به عنوان یک رکن اساسی تدوین شده است. اما سندهای بالا دستی برای اجرا شدن نیازمند برنامه عملیاتی است که این مهم به شدت متأثر از بلوغ در 3 رکن یادشده است. در یک نگاه کلی اگر ارکان تجاری سازی علم در دانشگاه مستقر شود، در هر طرح تجاری 3 مرحله اساسی وجود دارد که برای موفقیت باید آنها را طی کرد. برای هرگونه حرکتی بخش اول، امکان سنجی علمی است که در برگیرنده زیربنای علمی طرح است و در این بخش ریسک سرمایه‌گذاری در مقیاس انبوه بسیار زیاد و حجم سرمایه‌گذاری بسیار پایین است. خروجی این مرحله محصولی است در مقیاس آزمایشگاهی، به نحوی که نشان می‌دهد امکان تولید محصول از نظر علمی وجود دارد و کارکرد و خصوصیات محصول می‌تواند نیاز مصرف‌کنندگان خود را مطابق استانداردهای موجود برطرف کند. مرحله دوم، امکان سنجی مهندسی طرح است که امکان تولید و ساخت را در مقیاس آزمایشگاهی به همراه تمامی تجهیزات تولید، از نظر مهندسی ارزیابی می‌کند. قطعاً حجم سرمایه‌گذاری در این مرحله بیشتر از مرحله اول است، ولی هنوز ریسک سرمایه‌گذاری در مقیاس انبوه بسیار زیاد است. خروجی این مرحله علاوه بر محصول، فرایند مهندسی آن است که می‌بایست در مرحله نهایی در مقیاس اصلی اجرایی شود. در فاز نهایی امکان‌سنجی اقتصادی طرح به‌طور کامل همراه با تمامی استانداردهای فنی و اقتصادی طرح و نرخ بازگشت سرمایه در مقیاس انبوه، مورد تأکید قرار می‌گیرد. طرح با عبور از این مرحله می‌تواند با پایین‌ترین ریسک وارد مرحله نهایی شود و محصول خروجی در این مرحله از نظر قیمت تمام شده و حجم تولید، در شرایط واقعی قرار دارد.‏** اندازه‌گیری خلاقیتمحمد حسن قلی‌زاده ـ مدیر گروه مدیریت دانشگاه گیلان، با اشاره به لزوم اجرای سیاست تجاری‌سازی در دانشگاه، می‌گوید: این موضوع مانند آن است که ما بگوییم چرا درس می‌خوانیم؟ یکی می‌گوید می‌خواهم پایگاه اجتماعی بهتری داشته باشم، دیگری اشاره میکند که می خواهم شغل بهتری داشته باشم و خلاصه هرکس پاسخی می‌دهد.‏بشر تنها موجودی است که می‌داند عمر مشخصی دارد و می‌خواهد در طول عمرش، مطلوبیت زندگی خود را بالا ببرد. برای بالا بردن مطلوبیت زندگی چه کاری باید انجام دهد؟ در یک طبقه بندی، نیازهای انسان به 2 گروه مادی و معنوی تقسیم می‌شود.یکی از نیازهای اصلی انسان این است که خلق کند. ارزش انسان با خلق کردن معنی می‌شود، زیرا او می‌خواهد جاودان بماند. چطور می‌توان این خلق کردن را اندازه‌گیری کرد؟ دومین عنصری که تمدن بشری بعد از پدید آوردن زبان، کلام و آوا خلق کرد، پول بود. پول ابزاری است که ارزش هر چیزی را با آن اندازه می‌گیریم، ما ارزش‌ها را متریک می‌کنیم، مثلاً می‌گوییم فلان دانشگاه قوی است. چرا؟ چون 250 میلیارد دلار قرارداد پژوهشی دارد و ما اهمیت‌اش را با پول می‌سنجیم.قلی‌زاده با بیان این که برخی موافق تجاری‌سازی دانشگاه‌ها هستند و برخی هم مخالف، می‌گوید: من موافق هر 2 دیدگاه هستم. بعضی از ابتکارات، خلق ارزش‌های معنوی است؛ بدین معنا که وقتی شخصی یک رابطه ریاضی را حل می‌کند، آن را به جامعه جهانی عرضه می‌دارد. این قانون ریاضی اثرش را در تولید می‌گذارد تا محصول خاصی را به بازار بفرستد و در نهایت یکی از نیازهای بشری رفع شود. تحقیقات اگر کاربردی باشد، منجر به تولید و خدمت می‌شود و اگر بنیادی‌ باشد، ایده‌ای است که پاسخ نیازها را می‌دهد. دانشگاه باید در هر 2 زمینه فعالیت کند و علاوه بر ایده آفرینی، ثروت آفرین باشد.‏** تجاری سازی، عوامانه یا علمی؟حسن چاوشیان ـ مترجم و عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان، به عنوان مخالف تجاری‌سازی می‌گوید: به طورکلی نفس طرح شدن بحث تجاری سازی علوم انسانی یا دانشگاه، نشان دهنده غلبه نگرش عوامانه بر فرهنگ عمومی کشور ماست. نگرش عوامانه نگرشی است که با مدرنیته و علم کاملاً بیگانه است و شناخت درستی از علم و مدرنیته ندارد. یکی از مهمترین حرفهایی که جامعه‌شناسان می‌زنند، این است که بارزترین ویژگی مدرنیته گسترش عقلانیت است، به نحوی که موجب فرایند تمایزیابی شده است. مقصود این است که حوزه‌های مختلف زندگی از یکدیگر جدا و هر کدام برای خودشان خودمختار میشوند. خودمختاری یعنی هر کدام از حوزه‌های زندگی مثل اقتصاد، سیاست، اجتماع و دین، دارای منطق مختص به خودشان هستند و بر اساس آن، عمل می‌کنند.‏وی می‌افزاید: در دنیای اقتصاد، منطق مختص به بازار است که در جستجوی سود است؛ ولی منطق سیاست، کسب قدرت و حفظ آن است، هر چند می‌توان از جهاتی این حوزه‌ها را به هم نزدیک کرد، ولی هر کدام تابع منطق خودشان هستند. دانشگاه هم تابع منطق خودش است، دانشگاه سردمدار اندیشیدن در دنیای مدرن است و وظیفه‌اش همین اندیشیدن است. اگر ما این تفکیک‌ها را درک یا اجرا نکنیم، بین عملکرد حوزه‌ها تداخل پیش می‌آید و این تداخل باعث می‌شود اینها از کار بیفتند. برای مثال وقتی می‌بینیم که از دانشگاه هر چیزی را انتظار دارند، همواره می‌خواهیم از دانشگاه چیزی بسازیم، برای مثال ما می‌خواهیم دانشگاه را تجاری‌سازی یا بومی‌سازی کنیم، ولی هیچ وقت نخواسته‌ایم آن را علمی سازی کنیم.‏** پایان‌نامه موجود است!‏عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان در نقد نگاه تجاری‌سازی در دانشگاه می‌گوید: همه ما می‌دانیم وضعیت دانشگاه‌های ما واقعاً چگونه است. مقاله ‏ISI‏ داشتن دلیلی بر رشد علمی نیست، حالا شاید یک جایی اعتبارآور باشد، ولی اگر شما می‌خواهید بدانید از نظر وضع علمی در کجا قرار داریم، کافی است جلوی دانشگاه تهران قدم بزنید که رک و بی‌پرده و بدون شرم اعلام می‌کنند پایان نامه دکترا موجود است!‏وی می‌افزاید: منطق دانشگاه حقیقت جویی است و برای این که دانشگاه بتواند جست و جوی حقیقت را به کرسی بنشاند، باید مبتنی بر 3 متغیر آزادی، استقلال و خودمختاری باشد. دانشگاه بر مبنای منطق تمایزیابی نباید تجاری شود، چون فلسفه دانشگاه ایجاد اشتغال و تجاری‌سازی نیست، ایجاد اشتغال وظیفه دولت است نه دانشگاه.‏** دانشگاه کارآفرینمصطفی کریمیان اقبال ـ استاد دانشگاه تربیت مدرس، با اشاره به برخی گزارش‌ها و سوءتعبیرهایی که به نگاه او درباره مسألة دانشگاه و تجاری‌سازی نسبت داده شده است، می‌گوید: علی رغم این که به لحاظ ظاهری تفاوتی میان مدل دانشگاه‌های ما و مدل دانشگاه‌های کشورهای دیگر وجود ندارد، اما به لحاظ معیارهای مدیریتی و اقتصادی، شاهد تفاوت بسیار میان ایران و جهان هستیم. مهم‌ترین معیارهای مقایسه‌ای که تفاوت‌های میان دانشگاه‌های ایران و کشورهای پیشرفته را آشکار می‌سازد، اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان، روابط علمی بین‌المللی، امکانات فیزیکی و تجهیزاتی، آموزش از راه دور به بخش‌های صنعتی و خصوصی، تجاری‌سازی دانش‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، فضای فرهنگی و زندگی و در نهایت مسئولیت‌های اجتماعی دانشگاه‌هاست.‏کریمیان اقبال می‌افزاید: هسته و مأموریت اصلی دانشگاه، آموزش است. پیرامون این مأموریت آموزشی می‌توان دایره‌ای رسم کرد که نشان‌دهندة پژوهش است و آموزش بدون پژوهش معنا ندارد. حول این مدار پژوهشی، می‌توان دایرة دیگری رسم کرد که نامش تجاری‌سازی و کارآفرینی است. هیچ پژوهشی بدون ارتباط با جامعه و بدون ارتباط با مباحث کارآفرینی، معنادار نیست، یعنی در مقام مقایسه، دانشگاهی که شاخص‌های پژوهشی نظیر مقاله در آن بالا باشد، اما این پژوهش تبدیل به ثروت نشود، جایگاه بالایی در رتبه‌بندی‌ها ندارد.پس 3 رکن آموزش، پژوهش و تجاری‌سازی و نوآوری باید همزمان در یک دانشگاه وجود داشته باشد. ‏** توجه به نهادهای واسط دانش و صنعت‏سپهر قاضی نوری ـ عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس، با بیان این که نزدیک‌ترین و به صرفه‎‌‎ترین راه تجاری‌سازی دانش در مملکت دانشگاه نیست، دانشگاه گلاسکو در انگلستان را مثال می‌زند و می‌گوید: مأموریت دانشگاه در غرب با خاستگاهِ آن که صنعت بوده است، نسبت دارد. اما این دانشگاه وقتی به ایران می‌آید، به جای «‏University‏» نام «دانشگاه» را به خود می‌گیرد و مأموریت اصلی‌اش آموزش است. ما اکنون حدود شصت-هفتاد هزار نفر عضو هیأت علمی داریم. چند نفر از این تعداد برمبنای کارکرد تجاری‌سازی و اقتصادی استخدام شده‌اند؟ چند نفر از چهار و نیم میلیون دانشجوی دوره‌های کارشناسی و یک و نیم میلیون نفر دانشجوی دوره‌های تحصیلات تکمیلی ما بر حسب شمّ اقتصادی استخدام شده‌اند؟ از دورانی که کارهای اقتصادی یک دانشمند مذموم تلقی می‌شد، زمان زیادی نمی‌گذرد. با این حساب نمی‌توان انتظار داشت دانشگاه محل تجاری‌سازی شود. تجاری‌سازی دانشگاه جزو آمال و خواست‌های ما است، اما لزوماً بهترین راه تجاری‌سازی دانش نیست.‏وی می‌افزاید: ما برای تجاری‌سازی، بیش از دانشگاه باید به نهادهای واسطی که رابطة میان دانش و صنعت را برقرار می‌کنند، اهمیت دهیم. از استاد دانشگاه به دلیل استاد بودنش تجاری‌سازی در نمی‌آید. چنان‌که وقتی از ارتباط صنعت و دانشگاه حرف می‌زدیم، از آن ارتباط استاد دانشگاه با شرکت‌های صنعتی برداشت شد و هر استادی که سرش به تنش می‌ارزید، دانشگاه را به مقصد صنعت ترک کرد! مقصود ما از تجاری‌سازی هم در شرکت زدن به وسیله استاد دانشگاه محدود شده است. بعد هم از آنجایی که استاد دانشگاه بلد نیست شرکت را اداره کند، ممکن است با کمک مجلس و غیره تسهیلاتی برای آن فراهم کند و کم‌کم ما بدهکار این شرکت‌ها نیز می‌شویم.‏قاضی‌نوری با بیان چالش‌هایی که می‌تواند در فرایند ایجاد فضای اقتصادی پویا در دانشگاه‌ها بروز یابد، می‌گوید: این فرایند می‌تواند 20 سال به طول بینجامد. چه ضرورتی دارد افرادی که قرار است تجاری‌سازی دانش را انجام دهند، حتماً اسمشان هیأت علمی باشد؟ چرا نمی‌تواند در شرکت‌های دانش‌بنیان این کار را کرد؟ اصولاً تجاری‌سازی در فضای دولتی امکان ظهور ندارد. من دلیلی نمی‌بینم که ما خودمان را عذاب دهیم و دانشگاهی که برای این کار طراحی نشده است را به سوی تجاری‌سازی هل بدهیم. بیایید دست از سر دانشگاه‌ها برداریم. می‌توان به جای آن بسته به نیازهای شرکت‌های بزرگ و صنایع، شرکت‌ها، شهرک‌ها و پارک‌هایی تأسیس و به صورت خصوصی اداره شود.‏** پویایی صنعت و دانشگاهکریمیان اقبال در نقد دیدگاه‌های دکتر قاضی نوری می‌گوید: نباید خود را به این راضی کنیم که کارکرد دانشگاه تجاری‌سازی نیست و ماجرا را به همین ختم کنیم. باید خود را با دیگران مقایسه کنیم و سعی در بهبود شرایط داشته باشیم. ما در ورودی‌های نظام علم و فناوری بعد از مالزی مقام دوم را از 14 کشور مورد مطالعه داریم، اما در شاخص‌های خروجی در رتبه 13 هستیم. این نشان‌دهندة آن است که کاستی‌های زیادی در تجاری‌سازی پژوهش‌های‌مان داریم.‏وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر تعارض مأموریت دانشگاه و مسألة تجاری‌سازی می‌گوید: می‌توان نوع استخدام یک استاد را از ابتدا به جای آموزش، بر مبنای پژوهش یا تجاری‌سازی تعریف کرد. در کشورهای دیگر به کاندیداهای استخدام دانشگاه می‌گویند که در هر حوزه چند درصد کار باید انجام بدهند. نبودِ این انعطاف، یکی از نقص‌های ما در این حوزه است.‏این عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس تأکید می‌کند: حرف‌های ما در دوران معاونت فناوری در وزارت علوم، حرف‌های لوکس نبود و ثمرة تأکید بر تجاری‌سازی و پژوهش آن بود که فرهنگ دانشگاه‌ها به مرور تغییر کرد.من جزو مخالفان جدی این مسأله هستم که دانشگاه‌ها شرکت ثبت کنند، اما اگر بپرسید که آیا یک استاد می‌تواند این کار را انجام بدهد، می‌گویم بله! آیا استاد می‌تواند اگر شرکتش موفق شد، از دانشگاه خارج شود؟ باز هم جوابم مثبت است. نباید پویایی رفت و آمد افراد بین صنعت و دانشگاه، سلب شود. در همه جا می‌تواند پژوهش و توسعه رخ دهد، هم در پارک، هم در صنعت و هم در دانشگاه!‏کریمیان اقبال، سخنان خود را این طور به پایان می‌رساند: ما همیشه انتظار داریم دولت در قبال مشکلات مملکت وارد عمل شود و خودمان را مبرا از عمل می‌دانیم. بسیاری از امور باید از پایین شروع شود و نه از دولت. من شخصاً امیدی به مسئولان ندارم، اما به دانشجویان و استادان جوان امید دارم؛ کسانی که یک پایشان در دانشگاه است و یک پایشان در صنعت و اجتماع. این افراد نمی‌خواهند موقعیت استادی خود را رها کنند و دوست دارند به دانشجویان بااستعداد، دسترسی داشته باشند. ‏*منبع: روزنامه اطلاعات**گروه اطلاع رسانی**9117**2002



25/03/1395





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 55]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


گوناگون

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن