محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828636594
چشم اندازى بر برخى از آسیبهاى تربیتى مهدویت - بخش سوم اصل لزوم تناسب محتوای آموزش مهدویت با مراحل رشد
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: چشم اندازى بر برخى از آسیبهاى تربیتى مهدویت - بخش سوم
اصل لزوم تناسب محتوای آموزش مهدویت با مراحل رشد
از آنجا که اطلاعات در تغییر نگرش‌ها نقشی اساسی دارد، باید افرادی که عهده دار انتقال این اطلاعات هستند از صلاحیت‌های لازم شناختی، عاطفی و عملکردی(مهارتی) برخوردار باشند
عوامل آسیب زا در بخش محتوا
تاکنون به روش‌های آسیب زا که به طور مستقیم در فرهنگ مهدویت تأ‌ثیر گذار است پرداختیم. در این قسمت از نوشتار به برخی از عوامل آسیب زا در بخش محتوا اشاره می‌کنیم.
منظور از محتوا، دانش و آگاهی است که مخاطبان در حوزه مورد بحث به آن نیاز دارند.
تهیه محتوا از اصول خاصی پیروی می‌کند. که اگر به این اصول توجه نشود، موجب آسیب در حوزه معارف مهدوی می‌گردد. در این بخش به صورت خلاصه و کوتاه به اصولی که باید در تهیه مباحث مهدویت مورد توجه قرار گیرد اشاره می‌شود. (مقولهِ اختلال‌های مفهومی و مصداقی و هم‌چنین تحریفاتی که در مباحث مهدوی در طول تاریخ به ویژه در عصر غیبت صورت گرفته است بحثی مبسوط و مفصل است که در این نوشتار مجال پرداختن به آن نمی‌باشد).
الف) روانی و سادگی
امروزه در بحث ارتباطات گفتاری به این نکته اشاره می‌شود که مخاطبان به ادبیات ساده عادت کرده و علاقه‌مندند با کوتاه‌ترین، روشن‌ترین و گویاترین‌عبارات، محتوای پیام را درک کنند. مباحث مهدویت هم از این قاعده مستثنی نیست. البته سادگی و روانی، مسئله‌ای نسبی است و با توجه به مخاطبان متفاوت است. هدف از این توصیه رعایت حدود مخاطبان و نیفتادن به دام استفاده از واژه‌های سنگین و نابجاست.
محتوا، نباید نه چنان ساده باشد که مخاطب را دلزده و او را دچار حالت بی‌نیازی کند و نه آن گونه پیچیده که نیاز به توجهات و تأ‌ملات مداوم پیدا شود و در پایان توجه و اعتماد به نفس او را دچار کاستی کند. به طور کلی مربی نباید سعی خود را صرف اثبات هویت علمی خویش کند یا با به کار بردن واژه‌هایی پیچیده، سعی نماید پیام خود را علمی نشان دهد که در این صورت، توجه مخاطبان را از دست می‌دهد. قرآن کریم نیز به این اصول مهم توجه داشته و فرمود:
(فانما یسرناه بلسانک لعلهم یذکرون)7
همانا قرآن را بر زبان تو آسان نمودیم امید است که مردم متذکر شوند.
و یا می‌فرماید:
(و لقد یسّرنا القرآن للذّکر فهل من مذکّر)8
قرآن را برای پند گرفتن و یادآوری آسان نمودیم. آیا پند گیرنده‌ای هست؟
ائمه اطهار(ع) هم از جمله آسیب‌های پیام را تکلف و دشواری پیام دانسته‌اند. در همین رابطه امام صادق(ع) می‌فرماید:
و التکلف فی تزیین الکلام بزوائد الالفاظ.9
برای زیبایی سخن و گفتار با استفاده از واژگان زاید، خود و دیگران را به زحمت بیاندازد.
امیر بیان حضرت علی بن ابیطالب(ع) می‌فرماید:
البلاغه` ما سهل علی النطق و خفّ علی الفطنه`.10
سخن رسا آن است که به آسانی بر زبان آید و به سادگی فهمیده شود.
ب) موضوعات مورد علاقه و شوق آفرین
یکی از نکاتی که باید مورد توجه قرار گیرد، علاقه و احساس نیازمندی دو جانبهِ انتقال دهنده و گیرنده پیام نسبت به موضوع گفتار است.
باید توجه داشت چنان‌چه کسی به موضوعی علاقه ندارد و آن را با اعماق وجودش احساس نمی‌کند، نمی‌تواند انتقال دهنده خوبی برای آن پیام باشد. این گونه افراد در انتقال پیام موفق نخواهند بود؛ زیرا مباحث ارزشی هنگامی که از اعماق جان باشد، در دل دیگران خواهد نشست. هنگامی که پیام، زبانی باشد از حد گوش فراتر نمی‌رود و چه زیبا حضرت علی(ع) همگان را به این نکته توجه می‌دهد:
اذا طابق الکلام نیه` المتکلم قبله السامع و اذا خالف نیته لم یحسن موضعه فی قلبه.11
هرگاه سخن گوینده با باور درونی‌اش یکسان باشد شنونده آن را می‌پذیرد و هرگاه با باور درونی‌اش یکسان نباشد در جان شنونده از جایگاه خوبی برخوردار نمی‌شود.
از این رو باید مبلغان مهدویت خود سراسر عشق و شور و علاقه نسبت به موضوع باشند و علاوه بر آن به موضوعات شورآفرین و مورد علاقه مخاطبان در مباحث مهدویت بپردازند و غالباً مباحثی مورد علاقه مخاطبان است که مورد نیاز آنان باشد. از این‌رو باید در تهیه محتوا، به این مسئله توجه شود.
پ) اصل تناسب محتوا با مراحل رشد
یکی دیگر از اصولی که باید در تهیه محتوا مورد توجه قرار گیرد، تناسب محتوا با مراحل رشد و نیازمندی‌های مخاطبان است. چرا که در هر مرحله از رشد با توجه به اقتضائات و خصوصیات آن دوره، ادبیات و زبان ویژه آن دوره لازم است. به طور کلی، آموزش باید با درجه رشد ذهنی مخاطب متناسب باشد. روان شناسی رشد، در صد سال اخیر از لحاظ مطالعه رشد و مراحل آن و خصوصیات هر دوره به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای دست یافته، که شایسته است مبلغان مباحث مهدویت، با توجه به این مراحل موضوعات را تهیه و ارائه نمایند. علاوه بر آن، مبلغ و مبین فرهنگ مهدویت، باید شروع این فرصت‌ها و مراحل رشد را به خوبی بشناسد و ادبیات خاص آن را بداند و مواظب باشد که این قبیل فرصت‌ها بدون بهره برداری از دست نرود.
این مسئله در نظام تربیتی اسلام هم کاملاً مورد توجه قرار گرفته و از نظر اسلام، تربیت به طور کلی به سه دوره سیادت، اطاعت و وزارت تقسیم شده است، که هر دوره روش‌ها و ویژگی‌های خاص خود را دارد. در دوره سیادت ادبیات احساسی و عاطفی صرف برای آموزش و یادگیری ضروری است، در دوره اطاعت آمیزه‌ای از احساس و تعقل و در دوره وزارت با ادبیات تعقل و استدلال باید با او سخن گفت.
امیر بیان حضرت علی(ع) هم اشاره‌ای زیبا به این مطلب دارد:
<الامور مرهونه باوقاتها.کارها در گروگان زمان‌های خود هستند>.12
هم چنین در بیان دیگر می‌فرماید:
شتافتن (در کاری) پیش از آن که فرصت از دست رود و درنگ و کندی پس از دست دادن فرصت نشانه نادانی است.13
به هرحال آموزش‌های مهدوی باید در یک برنامه ریزی زمانبندی شده متوازن و مبتنی بر شناخت نیازها، علایق و قابلیت‌ها صورت گیرد و توجه به وضعیت بدن و شرایط ذهنی، فکری و روانی انسان در هر مرحله از رشد، یک الزام تربیتی است.
متأ‌سفانه غالباً مفاهیم مهدویت با همان ادبیاتی که برای بزرگان گفته می‌شود برای جوانان و حتی کودکان، آموزش داده می‌شود و این مسئله آسیب‌های جدی در این حوزه وارد نموده و لازم است که در خاتمه اشاره شود به بیان بزرگ‌ترین مربی بشریت، حضرت ختمی مرتبت، که فرمود:
<نحن معاشر الانبیاء امرنا ان نکلم الناس علی قدر عقولهم>.14
ت) تصویرسازی با کلمات
از اصول و رموز موفقیت در تبلیغ گفتاری و نوشتاری که باید مورد توجه قرار گیرد، محتوای تصویری است. استفاده از واژگانی که به تصویرسازی ذهن یاری می‌رساند به تبلیغ و ارتباط جان می‌دهد و از خشکی آن می‌کاهد. جملاتی در ذهن مخاطب پایدار می‌ماند که بتواند برای او تصویری روشن بسازد. شیرینی و ماندگاری ضرب‌المثل‌های بشر، از همین قاعده پیروی می‌کند. اگر توجه کرده باشید ضرب المثل‌ها پر از تصویر است. مانند <آش نخورده دهان سوخته>، <کاسه داغ‌تر از آش>، <آمدم ثواب کنم کباب شدم>، <موش در سوراخ نمی‌رفت جارو به دم خود می‌بست>.
در قرآن کریم و نهج البلاغه این مسئله بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛
)و تکون الجبال کالعهن المنفوش(
کوه‌ها مانند پشم حلاجی شده‌ای می‌شوند که رنگ پریده است.
از این‌رو مناسب است در تبیین و تبلیغ مباحث مهدوی، از واژه‌ها و جملات تصویرساز بهره برده شود؛ چرا که گفتار را در جان مخاطب استوار می‌سازد. اگر قرار است شخصیت ظاهری حضرت توصیف شود، حتی الامکان بهتر است از روایاتی استفاده گردد که این اصل در آن رعایت شده است. به طور مثال روایاتی مانند: <کغصنٍ بان؛ شاخه بیدمشک> یا <او قصیب ریحان؛ شاخه ریحان>15 استفاده شود و یا صورتش در شدت سرخی مانند ستاره‌ای درخشان و نورانی است.16
ث) پرهیز از کلی گویی
یکی از رموز موفقیت در تعیین محتوا و ابلاغ پیام پرهیز از کلی گویی است. گیرایی محتوا، وابسته به دوری از پرداختن به کلیات مبهم است.
برخی از نویسندگان یا گویندگان در پیام خود، برای تعریف خاطرات و یا داستان‌ها از عباراتی مثل <یکی از شهرها، یکی از بزرگان،...> استفاده می‌کنند. این کار از اعتبار و شیرینی کلام می‌کاهد. پیام هر چه جزئی‌تر و مشخص‌تر باشد رساتر می‌شود. راه حل اساسی برای پرهیز از کلی گویی و بالا بردن ضریب موفقیت در رسایی کلام، استفاده از فرمول خبرنگاران است (علی اقلیدی نژاد - 1380) آنان برای آن که بتوانند یک واقعه را کاملاً پوشش دهند از این فرمول بهره می‌جویند:
1 . که؟ (چه شخصی)؛
2 . کجا؟ (چه مکانی)؛
3 . کِی؟ (چه زمانی)؛
4 . چه؟ (موضوع)؛
5 . چرا؟ (علت یابی)؛
6 . چگونه؟ (چگونگی).
به هرحال می‌توان با استفاده از قالب بالا، پیام خویش را ضمن دور کردن از کلی گویی‌های رایج، جان بخشید و علاقه مخاطبان را به ادامه ارتباط برانگیخت و محتوایی جامع و کامل را به مخاطب ارائه داد.
نکته قابل توجه این است که برای معرفی حضرت مهدی(عج) به صورت خیلی جزئی از مشخصات حضرت سخن به میان آمده است. اگر مبلغان به این مشخصات به صورت جزئی ولی مستند و دقیق با ارائه مدرک اشاره کنند، بحث از جذابیت بالایی برخوردار می‌گردد که در این قسمت به ذکر یک روایت از رسول خدا(ص) و هم‌چنین برخی از خصوصیات ظاهری حضرت بسنده می‌کنیم:
عمران پسر حصین می‌گوید: به رسول خدا(ص) گفتم: این مرد (مهدی) را برایم توصیف کن و شمه‌ای از حالات او را بیان فرما. پیامبر(ص) فرمود:
او از فرزندان من است، اندامش چونان مردان بنی‌اسرائیل سخت و ستبر است. به هنگام سختی و گرفتاری امت من قیام می‌کند، رنگ چهره‌اش به عرب‌ها شباهت دارد، قیافه‌اش چون مرد چهل ساله می‌ماند، صورتش چون پارهِ ماه می‌درخشد... .17
و ذکر ویژگی‌هایی چون زیباروی، سفید، گشاده روی، خوش بو، خوش قیافه و از نظر قامت: جوانی متوسط، باریک اندام، بدنی قوی و از نظر موی سر: موی سرخ، مجعد، کم چین، حتی از چگونگی فرق باز کردن امام هم در روایات سخن به میان آمده است و صورت کم گوشت، یک خال در گونهِ راست، اثر سجده در پیشانی و بلند پیشانی و از نظر ابرو کشیده و کمان ابرو و نزدیک به هم و چشم حضرت درشت، براق، سیاه چشم و سرمه کشیده و بینی کشیده و باریک و دندان‌های با فاصله و درخشنده و ریشش پرپشت و کوتاه و گردن بلند و کشیده و سینه فراخ و...18
نه تنها از ویژگی‌های شخصی حضرت این همه جزئی سخن به میان آمده است، بلکه برنامه ظهور امام و مسیر حرکت و مسیرهای توقف و تعداد یاران و مکان استقرار آن‌ها و مسایل دیگر به طور کامل آمده است که امکان پرداختن به همه آن‌ها نمی‌باشد. استفاده از این روایات برای جوانان فوق العاده جاذبه دارد و ضمناً وقتی جوانان می‌بینند این همه جزئی و دقیق دربارهِ امام زمانشان در روایات سخن به میان آمده است، بر ضریب ایمان آن‌ها افزوده می‌شود و باور بیش‌تری نسبت به مباحث پیدا می‌کنند.
و) مرزشناسی در موضوع
برای تهیه یک متن پویا و کارآ و برای جلب اعتماد مخاطبان نسبت به محتوا، تکیه بر یک موضوع و محور قرار دادن آن در تمام بحث لازم است. چرا که در یک زمان محدود نمی‌شود توجه مخاطبان را به موضوعات گوناگون جلب کرد. این کار جز سرگردانی و تردید و ابهام در تمامی موضوعات، دستآوردی برای مخاطب نخواهد داشت. باید توجه داشته باشیم که یک کار تمام، بهتر از صدکار ناتمام است. در مقوله مهدویت هم باید این مسئله رعایت شود. در یک جلسه نمی‌توانیم به طور مبهم به موضوعات و مسایل متعدد پرداخت، بلکه اگر در یک جلسه یکی از مباحث این حوزه به خوبی تبیین و توصیف گردد، همین مسئله انگیزه و رغبت ایجاد می‌کند که مخاطبان خود به دنبال بقیه مسایل روند و اطلاعاتی را به دست آورند. در غیر این صورت رغبت برای پی‌گیری و دنبال کردن مطالب مهدویت در فراگیر ایجاد نمی‌شود.
چ) دسته بندی و رعایت سیر منطقی محتوا
در تهیه پیام و محتوا توجه به سه نکته اساسی بسیار مهم است.
1 . دسته بندی: پیامی رسا و قابل درک است که از یک دسته بندی خوب و اصولی برخوردار باشد.
2 . علاوه بر دسته‌بندی مطالب، محتوا باید از یک چینش و توالی مناسب بهره‌مند باشد. در غیر این صورت پیام و ابلاغ آن دچار کاستی می‌شود. به عنوان مثال در آغاز بحث، ارائه نتیجه، نوعی قضاوت زودرس تلقی خواهد شد. هم‌چنین ارائه کردن آن، بریدگی مطلب و سرگردانی و تردید مخاطب را در پی خواهد داشت یا این که اگر در ابتدای بحث به ساختار مفهومی بحث نپردازیم تا آخر، بحث از ابهام برخوردار خواهد بود. بهرحال دسته‌بندی مطالب و هم‌چنین چینش مناسب آن موجب انسجام فکری و ذهنی مخاطب می‌گردد و بحث از گیرایی و جذابیت بیش‌تری برخوردار می‌گردد. همان طور که مولای متقیان حضرت علی(ع) در این‌باره می‌فرماید:
احسن الکلام مازانه حسن النظام و فهمه الخاص و العام19.
زیباترین سخن آن است که با نظم و ترتیبی زیبا آراسته شده و برای خاص و عام قابل فهم باشد.
3. گزینش و انتخاب خوب: علاوه بر دسته بندی و سیر منطقی بحث، یکی دیگر از نکته‌هایی که در تعیین محتوا باید به آن توجه داشت، گزینش خوب مطالب است. باید برای تهیه یک متن از بین ده‌ها فیشی که وجود دارد، به گزینش خوب آن‌ها دست زد و تنها به چند فیش برگزیده بسنده کرد. به قول حکیم نظامی گنجوی:
کم گوی و گزیده گوی چون دُر تا زاندک تو جهان شود پر
یک دسته گل دماغ پرور از خرمن صد گیاه بهتر
امیربیان حضرت علی(ع) اشاره بسیار ظریف و لطیف به این اصل مهم دارد و می‌فرماید:
انّ المؤ‌من اذا اراد ان یتکلم بکلام، تدبرهُ فی نفسه فان کان خیراً ابداه و ان کان شراً و اراه.20
مؤمن هرگاه بخواهد سخن بگوید در آن می‌اندیشد. اگر خوب بود ابرازش می‌کند و اگر در آن زیان و مفسده‌ای بود بازگویش نمی‌کند.
و در کلام نورانی دیگری می‌فرماید:
لاتتکلم بکل ما تعلم فکفی بذلک جهلا.21
هرچه را می‌دانی نگو؛ زیرا برای نادانی تو همین بس است.
باید به این نکته توجه داشت که در صورتی پیام ما از تأ‌ثیرگذاری لازم برخوردار می‌شود که پیام، گزینشی متناسب با روح و احساسات مخاطبان باشد. در غیر این صورت پیام عایق می‌شود و رسایی خود را از دست می‌دهد.
پس یکی از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر در تبیین مباحث مهدویت توجه به مقتضیات زمان و مکان در تعیین پیام و ابلاغ آن است. می‌توان گفت افرادی در عرصه بیان مباحث مهدوی موفق بوده‌اند که با توجه به اقتضائات زمان و مکان، پیام را ابلاغ می‌کردند. هم‌چنین بخش زیادی از ناکامی‌ها در تبلیغ مباحث مهدوی به رعایت نکردن این اصل برمی‌گردد. به طور کلی گزینش خوب در مسایل مهدوی و انتخاب مباحثی که شوق و نشاط و رغبت و امید ایجاد کند، یکی از رموز موفقیت در ابلاغ پیام است که متأ‌سفانه در انتخاب مباحث مهدویت غالباً دچار کج سلیقگی هستیم.
به طور کلی باید در تهیه محتوا نکات زیر مراعات شود:
1 . فرهنگ مخاطبان شناسایی شود.
2 . بینش و جهان بینی آن‌ها در نظر گرفته شود.
3 . از واژه‌های مناسب سود برده شود.
با رعایت این نکات می‌توان بیانی متناسب با فرهنگ، بینش و گویش مخاطبان ارائه داد.
ح) پرهیز از زیاده گویی
یکی از مسائل مهم در تعیین محتوا (که متأ‌سفانه کمتر به آن توجه می‌شود)، مسئله زیاده گویی است. همان طور که حضرت علی(ع) می‌فرماید:
زیاده گویی موجب کم شدن بهره کلام می‌شود و جز خستگی و کسالت نتیجه دیگری برای خواننده ندارد.
سفارش پیامبر اکرم(ص) نیز همین است؛
عن عمار بن یاسر قال: <امرنا رسول‌الله باقصار الخطب22؛
رسول گرامی اسلام، ما را به کوتاهی سخنرانی امر می‌کردند>.
برای جلب توجه نسبت به آثار سوء زیاده‌گویی به ذکر چند کلام نورانی از حضرت علی(ع) بسنده می‌کنیم.
کثره` الکلام تبسط حواشیه و تنقص معانیه فلا یری له امد و لا ینتفع به احد.23
پرگویی، سخن را دراز دامن و تنک مایه می‌کند به گونه‌ای (که) هیچ پایانی برای آن دیده نمی‌شود و هیچ کسی از آن بهره‌مند نمی‌گردد.
- در کلامی دیگر حضرت به خستگی حاصل از اطاله کلام اشاره می‌کند و می‌فرماید:
<کثره` الکلام تملّ السّمع؛ پرگویی گوش را خسته می‌کند>.24
در جایی دیگر، حضرت یکی از نشانه‌های خردورزی را کم‌گویی و گزیده‌گویی برمی‌شمارد و می‌فرماید:
من امسک عن فضول المقال شهدت بعقله الرجال25.
هرکس از گفتن اضافات سخن بپرهیزد، بزرگان به خردورزی‌اش گواهی دهند.
رساترین سخن از نظر ایشان سخنی است که افزون بر درستی، کوتاهی در خور داشته باشد:
<ابلغ البلاغه` ما سهل فی‌الصواب؛ رساترین سخن آن است که افزون بر درستی، کوتاهی آن در خور باشد>.26
در پایان لازم به ذکر است که پرهیز از زیاده‌گویی نباید به اندازه‌ای باشد که آسیب جدی به محتوا وارد کند؛ لذا در این زمینه باید توازن و تعادل رعایت شود حضرت علی(ع) می‌فرماید:
<خیر الکلام ما لایملّ و لایقل.بهترین سخن آن است که هم خسته کننده نباشد و هم اندک نباشد.>27
با آن که سخن به لطف آب است
کم گفتن هر سخن ثواب است
آب از چشمهِ زلال خیزد
از خوردن پُر ملال خیزد
کم گوی و گزیده گوی چون دُر
تا زاندک تو جهان شود پر
خ) نتیجه‌گیری و جمع بندی مناسب
یکی از نکات کلیدی که در جاذبیت محتوا تأ‌ثیر دارد و موجب حلاوت و شیرینی بحث می‌گردد، نتیجه‌گیری مناسب و خوب در پایان آن است. این مسئله اثر روانی خیلی خوبی بر مخاطب می‌گذارد. که در این نوشتار فرصت پرداختن به آن نمی‌باشد. در این زمینه فقط به این کلام نورانی امیربیان حضرت علی(ع) اشاره می‌کنیم:
من قام بفتق القول و رتقه فقد حاز البلاغه.`28
هرکس بتواند دامنه سخن را بگستراند و سپس آن را خوب جمع بندی کند بی‌گمان به رسایی سخن دست یافته است.
بعد از پرداختن به اصولی که باید برای تعیین محتوا به آن توجه شود، به اصل شناخت و تسلط بر محتوا می‌پردازیم.
شناخت محتوا، تسلط و اشراف بر آن
یکی دیگر از شناخت‌های ضروری پس از تعیین محتوا، شناخت محتوا و تسلط و اشراف بر آن است. به میزانی که آموزش بر موضوع درسی خود تسلط داشته باشد از جایگاه والا و بلندتری در منظر فراگیر، برخوردار خواهد بود. هر چند محتوای پیام زیبا و قابل توجه باشد، ولی اگر پیام دهنده بر آن تسلط نداشته باشد، در ابلاغ پیام موفق نخواهد بود. مسئله قابل ذکر دیگر این است که، در صورتی که مربی نسبت به پیام از تسلط کافی برخوردار نباشد، مجبور به کش دادن آن می‌شود که خود، از عوامل مخّل در ارسال پیام است و خستگی و کسالت روحی فراگیر را به دنبال دارد.
با توجه به مطالب ذکر شده، آگاهی ژرف از محتوا، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که در دیدگاه وحیانی هم از جایگاه بالایی برخوردار است. در قرآن این مهم به زیبایی مورد توجه قرار گرفته و به کسانی که رسالت خطیر ابلاغ پیام الهی را عهده دار می‌باشند می‌فرماید:
)و ما کان المؤ‌منون لینفروا کافّه` فلو لا نفر من کل فرقه` منهم طائفه` لیتفقّهوا فی الدّین و لِینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم لعلّهم یحذرون(29
و شایسته نیست که مؤ‌منان همگی برای جهاد کوچ نمایند. پس چرا از هر گروهشان، دسته‌ای کوچ نمی‌کنند، تا در دین ژرف آگاهی یابند و مردم خویش را که به سویشان بازگشتند هشدار دهنده باشد که پروا کنند؟
یا در آیه دیگر می‌فرماید:
(قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیره` ا‌نا و من اتبعنی...)30
بگو این راه من است که من و پیروانم با بینش (کامل) به سوی خدا فرا می‌خوانیم....
همان طور که ملاحظه می‌کنید دعوت به سوی خدا از روی بصیرت و بینش در این آیه، مورد تأکید قرار گرفته است. رعایت این اصل در مباحث مهدوی از اهمیت بیش‌تری برخوردار است؛ چرا که با توجه به وجود اختلاف نظرها و شبهات فراوان در اذهان افراد و تا حدودی خارق العاده بودن مسئله وجود مبارک امام زمان و دامنه و گستردگی مباحث در این حوزه و عوامل متعدد دیگر، لازم است که مبلغ تا احاطهِ کافی به همه جوانب بحث ندارد و خود از موضوع اطلاعات کافی و دقیق و قابل ارائه به دست نیاورده است وارد این حوزه نشود. متأ‌سفانه در این‌باره آسیب‌های فراوانی به جریان مهدوی وارد شده؛ زیرا هرکس با هر مقدار اطلاعات و آمادگی به خود اجازه می‌دهد که وارد این مقوله شود و ماحصل و نتیجه این اقدام جز ایجاد تردید، ناباوری و گاهی اوقات انکار ثمرهِ دیگری نداشته است.
جمع بندی و نتیجه‌گیری
در مجموع با توجه به مباحث مطرح شده، اشکالات اساسی در فعالیت‌های فرهنگی در حوزه مهدویت عبارتند از:
1 . استفاده نکردن از تکنولوژی و فن آوری اطلاعات؛
2 . اشکالات بینشی و نگرشی؛
3 . ساختاری و منطقی؛
4 . عدم استفاده از حیطه نگرشی.
از دیدگاه روان شناسان تربیتی <ایجاد تغییر در نگرش> حرف اول را می‌زند. حوزه عاطفی را باید نسبت به معارف عوض کنیم. به بیان دیگر طرز تلقی افراد جامعه نسبت به مسئله مهدویت، نگرش آنان را تشکیل می‌دهد که اگر این طرز تلقی مثبت باشد نگرش مثبت پیدا می‌کند. اگر نگرش مثبت شد، حتماً به تغییر منجر می‌شود و مهم‌ترین گام برای تغییر نگرش ارائه اطلاعات است. نگرش منفی با ارائه اطلاعات درست، مثبت می‌شود و اگر نگرش عوض شد رفتار فرد هم، همان‌طور که گفته شد، تغییر می‌کند.
از آنجا که اطلاعات در تغییر نگرش‌ها نقشی اساسی دارد، باید افرادی که عهده دار انتقال این اطلاعات هستند از صلاحیت‌های لازم شناختی، عاطفی و عملکردی(مهارتی) برخوردار باشند تا بتوانند با ارائه اطلاعات اصولی، صحیح و سنجیده، نگرش و یا طرز تلقی افراد جامعه را نسبت به مباحث مهدویت در جهت مثبت تغییر دهند. این مهم‌ترین و مطلوب‌ترین و مؤ‌ثرترین گام برای نهادینه سازی فرهنگ مهدویت است. پی نوشت ها :
1. بقره / 286.
2. غررالحکم، ص 364.
3. ر . ک: علامه جعفری، حکمت اصول سیاسی اسلام،
ص 133.
4. ینابیع الموده`، ص 401.
5. ر.ک: تجاسب، کامیاب نگاه نظام آموزشی به دین،
دین دانی یا دین داری، ص 49.
6. بحث پیرامون حیطه عاطفی و مراحل آن در کتاب‌های شیوه‌ها و متون تدریس مفصل مورد بحث قرار گرفته که علاقه‌مندان می‌توانند برای مطالعه بیشتر به این کتب مراجعه کنند.
7. دخان / 58.
8. قمر / 17.
9. بحارالانوار، ج 2، ص 52.
10. غررالحکم، ص 111.
11. همان، ص 1331.
12. بحارالانوار، ج 77، ص 165، ح 2.
13. نهج البلاغه، حکمت 263.
14. فروع کافی، ج 8، ص 268؛ ترجمه اصول کافی، ج 1، ص 27.
15. الخرائج، ج 2، ص 782.
16. طوسی، الغیبه`، ص 266.
17. کمال الدین، ج 1، ص 315.
18. ر . ک: فصلنامه تخصصی انتظار، شماره 5، چاپ دوم، ص 154 تا 194.
19. غررالحکم، ص 995.
20. نهج البلاغه، خطبه 176، اصول و مبادی سخنوری، ص 275.
21. غررالحکم، ص 991.
22. میزان الحکمه`، ج 3، ص 40.
23. غررالحکم، ص 1362.
24. همان، ص 995.
25. همان، ص 948.
26. همان، ص 111.
27. همان، ص 931.
28. همان، ص 90.
29. توبه / 122.
30. یوسف / 108.
منابع
- قرآن کریم
- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، انتشارات مشهور، 1379.
- محمدی‌‌ری‌شهری، محمد. میزان الحکمه`، قم، مرکز تحقیقات دارالحدیث، چاپ دوم، 1379.
- کریمی عبدالعظیم، تربیت آسیب زا، تهران، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، چاپ سوم، 1374.
- تجاسب، کامیاب، نگاه نظام آموزشی به دین (دین دانی یا دین داری)، تهران، انتشارات امجد، چاپ اول، 1379
- رحمانی یزدی، علی، نقد باورهای غلط تربیتی، تهران، انتشارات مشهور، چاپ اول، 1379.
- دژاکام، علی، معرفت دینی، تهران، مرکز پژوهش‌های اسلامی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، چاپ اول، 1377.
- شحاته، الدکتور حسن، تعلیم الدین الاسلامی بین النظریه و التطبیق، قاهره، مکتبه الدار العربیه` الکتاب، چاپ سوم، 1998.
- تی، بی، شبرد، آموزش و پرورش زنده، ترجمه احمد آرام، مرکز انتشارات آموزشی سازمان پژوهش ونوسازی آموزش، تهران، انتشارات سروش، چاپ اول، 1357.
- باهنر، ناصر، آموزش مفاهیم دینی، همگام با روان‌شناسی رشد، تهران، چاپ و نشر بین‌الملل، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1378. مریم معین الاسلام فصلنامه انتظار - شماره 11 - 12 پایان متن/
http://fna.ir/HPBRUT
94/11/16 - 03:29
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها