واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: ساعتی در یک استودیوی غیرمجاز؛ این زیرزمین پر از ترانه است تهران - روزنامه ایران - شماره6122 - قرار، ساعت پنج غروب. در یکی از استودیوهای ضبط موسیقی زیرزمینی. البته برخلاف تصورتان مکانش زیر زمین نیست. باید به طبقه دوم یکی از آپارتمان های شرق تهران برویم.
اصلاً فکرش را هم نمی کنید که در یک ساختمان مسکونی پنج طبقه یک استودیو بتواند با همه سرو صداهایش کار کند. این گروه تنها گروهی بود که خیلی با احتیاط و با اصرار راضی به گفت و گو شد. بقیه قرار گذاشتند و به هم زدند. دوست دارند از مشکلاتشان بگویند اما از صحبت کردن با یک خبرنگار هراس دارند.در استودیو که باز می شود نگرانی در چشم های شان موج می زند. وارد پذیرایی یا همان اتاق فرمان می شوم و خیلی زود گفت و گو سر می گیرد. امیر خواننده گروه و آهنگساز و تنظیم کننده اثر و صاحب استودیو امید دارند با ساختن یک اثر خوب و فروش آن در یکی از سایتها مورد توجه عموم قرار بگیرند تا بتوانند آینده روشنی در رشته موسیقی برای خود رقم بزنند. خبری از آلات موسیقی و ساز نیست. کار قبلاً آهنگسازی شده و از طریق همان کامپیوتر اتاق فرمان، پخش می شود و مانده امیر که باید آوازش را بخواند.حسین که پشت میز اتاق فرمان نشسته صدای موسیقی شاد کامپیوتر را کم می کند تا وارد بحث شود. دیوار اتاق ها همه مجهز به سیستم آکوستیک هستند تا صدا بیرون نرود و صدای بیرون تو نیاید. او صاحب این استودیوی زیرزمینی است. استودیویی که مجوز ندارد. می گوید:« صاحب این واحد مسکونی هستم و استودیو را هم چند ماهی است که آماده کرده ام.»خودش هم می داند که طبق قانون و بخشنامه شهرداری استودیوها بدون مجوز تجاری نمی توانند در موقعیت مسکونی اجازه کار داشته باشند. از طرفی اداره اماکن هم اگر به موقعیت چنین استودیوهایی که در ساختمان های مسکونی هستند پی ببرد، اجازه ادامه فعالیت نمی دهد و درش را پلمب می کند. بنابراین کسی مثل حسین که این ریسک را پذیرفته باید مراقب خیلی چیزها باشد.پیش از اینکه با یک گروه زیرزمینی رو به رو شده باشم، فکر می کردم لابد متن ترانه های شان باید مشکل داشته باشد؛ مثلاً کلمات زشت و خارج از ادب یا نوعی گرایش سیاسی و... اما وقتی به شعر ترانه ای که خوانده می شود، گوش می دهم، هیچ اشکال محتوایی در آن نمی بینم، شاید چند جا قافیه ها مشکل داشته باشد و... از امیر می پرسم تا به حال به دفتر موسیقی وزارت ارشاد برای گرفتن مجوز رفته یا نه؟ می گوید: «نه. اما به چند تا از دوستانم که رفتند مجوز ندادند؟ همان اول به شعرشان ایراد گرفتند. به وزن و قافیه و از این دست حرف ها. ایرادات ادبیاتی»امیدها از دو سال پیش در حوزه موسیقی برای گرفتن مجوز بیشتر شد. وقتی علی مرادخانی معاونت امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «سعی می کنیم کاری کنیم که چیزی به اسم هنر زیرزمینی وجود نداشته باشد تا تبدیل به موضوع مجرمانه شود؛ وقتی همه از زیر زمین به روی زمین آمدند، در چارچوب قانون کار می کنند.»بحث رد شدن مجوز بسیاری از خواننده ها را با فرزاد طالبی سرپرست دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح می کنم. او درباره کار اولی ها می گوید: «به وفور در طی 9 ماه اخیر مجوز گرفته اند. حتی تسهیلات جدیدی هم برای کار اولی ها در نظر گرفته ایم تا نیازی به حمایت مؤسسه ها نداشته باشند. اگر 3 قطعه یا یک قطعه داشته باشند خودشان هم می توانند پیگیری کنند و مجوز بگیرند و به صورت تک قطعه در فضای مجازی منتشر کنند تا اگر مورد استقبال عموم قرار گرفتند، به جای اینکه آنها به دنبال مؤسسات باشند مؤسسات دنبال آنها بیایند. چون معمولاً برای مؤسسات خیلی توجیه اقتصادی ندارد که با یک کار اولی کار کنند.»وقتی درباره چگونگی و نحوه گرفتن مجوز می پرسم می گوید: «کیفیت و محتوای شعر باید اول در شورای موسیقی دفتر بررسی شود. کیفیت اثر از حدی نباید پایین تر باشد. غیر از این موضوع بحث صلاحیت فردی است که از طریق حراست و مراجع قانونی بررسی می شود.»در این بین هستند خواننده هایی که اصلاً دنبال مجوز گرفتن نیستند و به یکباره کارشان از شبکه های ماهواره ای سر در می آورد. در این میان ماجرای زیرزمینی شدن هنر موسیقی و آواز با هنرهای دیگر در ایران خیلی فرق دارد. موسیقی زیرزمینی با شبکه های ماهواره ای زودتر بروز و ظهور می کند و خواننده اش هم ممکن است با همان شبکه ها بالاخره معروف شود.زمانی موسیقی زیرزمینی به معنای اعتراض بود اما در حال حاضر این نوع از موسیقی معنا و رویکردهای دیگری پیدا کرده است. با این اوصاف چرا موسیقی زیرزمینی هنوز زیرزمینی است؟جواب این پرسش را سعید سال افزون کارشناس موسیقی می دهد: «برخی از خواننده ها وقتی می خواهند کارشان را شروع کنند، با مجوز گرفتن آشنایی ندارند. بعضی ها هم رسانه های غیر مجاز و یا غیر رسمی را برای شهرتشان مناسب تر می دانند. این ها هم خود دو دسته اند؛ آنهایی که نمی خواهند در چارچوب قوانین وزارت ارشاد اسلامی کار کنند تا هر چه زودتر معروف شوند و دسته دومی که از هر نظر کارشان و کلیپ های شان مجاز است اما می خواهند اول معروف شوند و مورد اقبال عموم قرار بگیرند و بعد از ارشاد مجوز بگیرند. البته نمی دانند که بعد از آن خبری از مجوز نیست. چون دیگر وزارت ارشاد آنها را قبول نمی کند. البته وزارت ارشاد راه را برای آنهایی که کارشان را به شبکه های غیر مجاز فروخته اند نمی بندد و برای مجوز 2 سال مهلت می دهد تا به هیچ وجه کار بیرون ندهند. اما مشکل اینجاست که بعد از دو سال آنها از یادها رفته اند و طرفدارانشان را هم از دست داده اند.اینجاست که رفتن به سمت کارهای سطحی و سبک شروع می شود. چون دیگر محدودیتی سر راه خود نمی بینند. در این مرحله گروه زیرزمینی سعی می کند همانی باشد که شبکه های ماهواره ای می خواهند. آنها شعرهایی می خوانند که هم برای فرهنگ عمومی بد است و هم برای جامعه موسیقی. این یعنی از دست دادن پتانسیل های موسیقی در کشور.»از بحث مجوز هم که بگذریم درآمد موسیقی در ایران و خوانندگی خیلی کم است. حتی آنهایی که کارشان را به شبکه های آنطرف آبی می دهند هم چیز زیادی عایدشان نمی شود فقط بحث محبوبیت است. سال افزون می گوید: «نهایتاً 5 یا 6 خواننده پردرآمد در ایران فعالیت می کنند. از آنها که بگذریم، حتی خیلی از خواننده های معروف هم درآمد چندانی ندارند.»امیر حالا می خواهد از طریق سایت های بین المللی مشهور شود. راه و چاهش را هم عماد می داند. آهنگساز است و به قول خودش صاحب لیبل. منظورش از لیبل همان شرکت های تجاری موزیک است که واسطه خرید و فروش آهنگ ها و آلبوم های موسیقی این گونه خواننده ها هستند. مراحلش هم به این ترتیب است که اول از طریق اینترنت فرم قرارداد را پر می کنند و از آن شرکت به شرط فروش درصدش را می گیرند. عماد می گوید: «به مدت 5 سال حقوق و مزایای اثر تحت قرارداد آن شرکت است.» وقتی از میزان درآمد این کار می پرسم، می گوید: «ما به خاطر تحریم ها هنوز نتوانسته ایم هیچ گونه حساب بین المللی داشته باشیم. گردش مالی برای این کار خیلی سخت است. ما تازه باید به آنها پول هم بدهیم. تازه از این قراردادها هم چیز زیادی عاید ما نمیشه 50 درصد از پول کار را شرکت بر می دارد و 25 درصد هم پای تبلیغ کار می رود و در نهایت 25 درصد برای هنرمند می ماند و بس. البته این قرارداد در ایران این گونه است. در خارج چون هر کس وظیفه خودش را انجام می دهد درصدها هم فرق می کند. در کشورهای دیگر مدیر برنامه، کار خودش را می کند و تهیه کننده هم کار خودش را اما اینجا همه کارها را یک نفر انجام می دهد.» البته به گفته او این شرکت های تجاری موزیک در ایران هم فعال هستند و به صورت مجاز کار می کنند مثلاً یک اسپانسر پولدار برای کار خواننده پیدا می کنند و کلی درآمدزایی می کنند.بحث بالا می گیرد؛ انگار نه انگار همان هایی بودند که نمی خواستند مصاحبه کنند. به موسیقی الکترونیک علاقه دارند و شاکی از اینکه فضا برای این نوع موسیقی در ایران کم است. معتقدند موسیقی پاپ را در ماشین هم می توان گوش داد اما موسیقی الکترونیک را فقط باید در کنسرت شنید و گلایه دارند از این که موسیقی الکترونیک را در شبکه ورزش پخش می کنند. می پرسند: «چرا این موسیقی به صورت رسمی در ایران کار نمی شود؟ سیاسی نیست و حتی خواننده هم نمی خواهد. چرا ما باید با این اوضاع اقتصادی، پولمان را به خارج از کشور بفرستیم و قراردادی ببندیم که دستمان به جایی بند نباشد. خواننده های پاپ بر خلاف اینکه می گویند با موسیقی الکترونیک نمی خوانند در اصل استفاده می کنند. در ایران چون ابزارهای موسیقی را نمی شناسند فرق بین پاپ و الکترونیک را هم نمی دانند. به هرحال پاپ ها تریبون دارند اما ما نه. » حسین از زمانی می گوید که خواننده های پاپ در بین مردم وجهه خوبی نداشتند: «مردم فکر می کردند هر کس وارد این حوزه شود به مواد مخدر رو می آورد و یا باید لباس خاصی بپوشد. حالا فکر مردم بهتر شده اما گرفتن مجوز برای ما که اول راهیم سخت است.»اوضاع و احوالشان غم انگیز است نه درآمد خوبی دارند و نه امیدی به گرفتن مجوز. فقط دلگرمی شان به همین استودیوی کوچک رؤیایی شان است: « تریبونی برای شنیدن حرف ها و مشکلاتمان نداریم.» آرزو دارند روزی بتوانند قانونی و بدون هیچ دغدغه ای بنوازند و بخوانند. اسم زیرزمینی را هم دوست ندارند. منتظرند تا بالاخره روزی کوچ کنند و بیایند روی زمین.روزنامه ایرانتهرام/1699// 1625
21/10/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]