واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: پای شاهزاده جوان روی گلوي مردم عربستان
براي سالهاي سال، عربستان سعودي با تكيه بر ثروت سرشار نفتي و قدرت امريكا در منطقه خاورميانه، سعي در آرام نگه داشتن اوضاع داخلي و تسلط بر كشورهاي منطقه داشته است ولي با كاهش شديد قيمت نفت و افول قدرت امريكا در منطقه و در حالي كه خاورميانه روي آتش قرار دارد و قدرت به محمد بن سلمان شاهزاده 30 ساله سعودي منتقل شده، به نظر ميرسد طوفاني از تغييرات، عربستان سعودي را درنورديده است.
نویسنده : وحيد حاجيپور
براي سالهاي سال، عربستان سعودي با تكيه بر ثروت سرشار نفتي و قدرت امريكا در منطقه خاورميانه، سعي در آرام نگه داشتن اوضاع داخلي و تسلط بر كشورهاي منطقه داشته است ولي با كاهش شديد قيمت نفت و افول قدرت امريكا در منطقه و در حالي كه خاورميانه روي آتش قرار دارد و قدرت به محمد بن سلمان شاهزاده 30 ساله سعودي منتقل شده، به نظر ميرسد طوفاني از تغييرات، عربستان سعودي را درنورديده است.
نتيجه روشن سياستهاي جديد عربستان را در رفتار وحشيانه داخلي و اقدامات تحريك آميز خارجي بايد جستوجو كرد. 2 ژانويه عربستان سعودي 47 نفر را اعدام كرد. اكثر اين افراد ظاهراً به خاطر ارتباط با القاعده اعدام شدند ولي برخي نيز از جمله روحاني برجسته شيعه، خواستار سرنگوني آل سعود شده بود. پس از آتش سوزي سفارت عربستان در تهران، رياض در اعتراض به اين اقدام روابط خود را با ايران قطع كرد تا تنشها نسبت به گذشته تشديد شود.
شاهزاده محمد بنسلمان قصد دارد با اجراي اصلاحاتي اقتصاد بسته اين كشور را به وضعيت جديدي برساند. از جمله اصلاحات ساختاري وي ميتوان به فروش احتمالي سهام شركت ملي نفت اين كشور (آرامكو) اشاره كرد.
به اعتقاد تحليلگران، اجراي همزمان تغييرات اقتصادي و تشديد تنشهاي سياسي با كشورهاي همسايه ميتواند يك قمار براي حاكمان سعودي به شمار رود. نتيجه هر چه باشد تأثير زيادي بر ادامه حيات آل سعود و آينده جهان عرب خواهد داشت.
بخشي از علت اصلي كاهش شديد قيمت نفت از 110 دلار در سال 2014 ميلادي به كمتر از 35 دلار مربوط به اين است كه عربستان سعودي ميخواهد سهم خود را در بازار جهاني نفت حفظ كند و حاضر نيست با كاهش سقف توليد اوپك ميدان را براي ساير كشورهاي توليدكننده نفت خالي نمايد. البته كاهش قيمت نفت براي كشوري كه به شدت به درآمدهاي نفتي وابسته است و 90 درصد درآمدهاي دولتي آن از محل فروش نفت تأمين ميشود، يك بمب ساعتي به شمار ميرود. كسري بودجه اين كشور سال گذشته به بيش از 15 درصد توليد ناخالص داخلي رسيده بود. ميزان ذخاير ارزي عربستان نيز به 650 ميليارد دلار رسيده كه طي ماههاي اخير 100 ميليارد دلار كاهش داشته است.
ماجراي استقراض سنگين
در دهه 1990 ميلادي زماني كه قيمت نفت به شدت كاهش يافت، عربستان مجبور به استقراض سنگيني شد ولي با رشد اقتصادي چين و افزايش چشمگير قيمت نفت در دهه اول 2000 ميلادي عربستان بار ديگر ذخاير ارزي خود را تقويت كرده است. اين بار هيچ كس حتي حاكمان سعودي نيز انتظار ندارند كه در شرايط كنوني قيمت نفت بار ديگر سه رقمي شود. آنها نيز درك كردهاند كه اقتصاد بايد تغيير كند. شاهزاده محمد بن سلمان در مصاحبه با اكونوميست به اصلاحات ساختاري و مهمي اشاره كرده است كه قصد دارد اين كشور را بار ديگر طراحي كند.
اصلاحات اقتصادي
گام نخست در اجراي اصلاحات، ثبات مالي است. هدف اصلي از بين بردن كسري بودجه تا پنج سال آينده خواهد بود حتي اگر قيمت نفت پايين باقي بماند. عربستان هم اكنون مقادير زيادي از بودجه سالانه خود را صرف پرداخت يارانه برق و انرژي ميكند. سيستم آموزش و بهداشت رايگان نيز فشار زيادي را بر بودجه اين كشور وارد كرده است. اقتصاد عربستان به شدت ناكارآمد بوده و به نيروي كار خارجي وابسته است.
دولت جديد عربستان در ماههاي پاياني 2015 ميلادي اجراي اصلاحات را آغاز كرده و با كاهش هزينهها اجازه نداده است تا كسري بودجه به بيش از 20 درصد توليد ناخالص داخلي برسد. بودجه 2016 نيز شامل افزايش نسبي قيمت بنزين، برق و آب خواهد بود گرچه قيمت حاملهاي انرژي در عربستان همچنان يارانه زيادي را دريافت خواهد كرد.
شاهزاده قول داده است تا در يك برنامه پنج ساله قيمت حاملهاي انرژي را به قيمتهاي جهاني و بازار آزاد نزديك كند. وي همچنين قصد دارد مالياتهاي جديدي را معرفي كند از جمله ماليات بر ارزش افزوده با 5 درصد در ابتداي كار، وضع ماليات بر نوشيدنيها و سيگار و عوارض بر زمينهاي بياستفاده.
معرفي مالياتهاي جديد و كاهش يارانهها نخستين گام است. حدود 70 درصد سعوديها زير 30 سال سن دارند. دو سوم نيروي كار عربستان نيز در سازمانهاي دولتي شاغل هستند. در حالي كه پيشبيني ميشود نيروي كار عربستان تا سال 2030 ميلادي دو برابر شود، تنها اجراي اصلاحات ساختاري و متنوعسازي اقتصاد و مشاركت بيشتر بخش خصوصي ميتواند زمينه لازم براي اشتغال بيشتر را فراهم كند.
خصوصي سازي
دولت سعودي قصد دارد بخش زيادي از اصلاحات ساختاري را با خصوصيسازي شركتهاي بزرگ دولتي آغاز كند. رياض همچنين قصد دارد مدارس دولتي را به بخش خصوصي واگذار و سيستم بهداشت و سلامت را نيز بر پايه بيمه بخش خصوصي راهاندازي كند.
عربستان در نظر دارد تا بيش از 20 شركت و نهاد دولتي از جمله شركت هواپيمايي شركت مخابرات و برق را به بخش خصوصي واگذار كند. بزرگترين شركت در اين بين آرامكو خواهد بود. آرامكو بيشترين ارزش مالي را در بين شركتهاي بزرگ جهان دارد. قرار است طرح نهايي واگذاري سهام آرامكو طي ماههاي آينده نهايي شود و سرمايهگذاران خارجي نيز قادر به سرمايهگذاري خواهند بود.
ولي آيا عربستان ميتواند اين نقطه عطف را به واقعيت تبديل كند. گفتن آن ساده است ولي موانع بزرگي وجود دارد. عربستان قبلاً نيز قول اجراي اصلاحات ساختاري را داده است ولي بازار سرمايه اين كشور به شدت محدود است و ظرفيت بروكراسي آن نيز به شدت محدودتر است.
اشتغال
عربستان براي اشتغال جوانان، صنايع غير نفتي و زيرساختهاي گردشگري نياز به سرمايهگذاري زيادي دارد. اين مسئله اتفاق نخواهد افتاد مگر اينكه سرمايهگذاران بينالمللي به آينده اين كشور اعتقاد داشته باشند.
يكي از دلايلي كه اجراي سياستهاي رياضتي در عربستان را با چالش جدي روبهرو كرده اين است كه رياض طي سالهاي گذشته براي جبران محدوديت حقوق سياسي در داخل كشور، مجبور شده است تا هزينههاي زيادي را از طريق اجراي برنامههاي رفاه اجتماعي بپردازد و اكنون حذف اين برنامههاي رفاه اجتماعي با مقاومت زيادي روبهرو شده است. البته دولت جديد عربستان نيز هيچ تمايلي براي اجراي اصلاحات سياسي ندارد.
اين در حالي است كه كارشناسان مسائل اقتصادي بر اين باورند عربستان توان پيادهسازي چنين برنامهاي را ندارد و شاهزاده جوان اين كشور را متلاشي خواهد كرد.
شاهزاده ناخلف
اكونوميست درباره شاهزاده جوان اينچنين مينويسد: محمد در سخنانش از افعال اول شخص استفاده ميكند، گويي كه او پادشاه عربستان است. طي پنج ساعت گفتوگوي ما او تنها يكبار از ملك سلمان نام برد و وليعهد، محمد بن نايف را هم به كلي ناديده گرفت. در اين مدت هم يكبار تماس تلفني جانكري وزير امور خارجه امريكا را پاسخ داد. طبق طرح جديد محمد و در سايه بحران اقتصادي عربستان، يارانه دولتي برق، آب و سوخت قطع شده؛ موضعي كه باعث انتقاد مردم اين كشور شده است.
آنها ميگويند چرا ما بايد كمربندهايمان را سفتتر كنيم درحاليكه شاهزادههاي سعودي در ثروت بيانتها غرق هستند. در عربستان، سركوب دولتي طي يك سال گذشته شدت گرفته است. براساس قانوني كه در سال 2014 در اين كشور به تصويب رسيد، هرگونه مخالفت با دولت يك اقدام تروريستي محسوب ميشود.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۹ دی ۱۳۹۴ - ۲۱:۰۶
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 45]