واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
بانکداری در افغانستان؛ از چاپ نخستین اسکناس تا ورود بانکهای خارجی
پیشینه بانکداری در افغانستان، در مقایسه با کشورهای پیشرفته طولانی نیست و تا قبل از سال 1312 خورشیدی، هیج مؤسسه بانکی در افغانستان وجود نداشت و تمام معاملات و تبادل ارز توسط صرافان خارجی که بیشتر آنان هندی بودند انجام میشد.
به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «بصیر احمد حسین زاده» خبرنگار و کارشناس افغانستانی با ارسال یادداشتی به خبرگزاری فارس به تبیین و تحلیل پیشینه بانکداری در افغانستان پرداخته است. پیشینه بانکداری در افغانستان، در مقایسه با کشورهای پیشرفته طولانی نیست و تا قبل از سال 1312 خورشیدی، هیچ مؤسسه بانکی در افغانستان وجود نداشت و تمام معاملات و تبادل ارز توسط صرافان خارجی که بیشتر آنان هندی بودند و در بازارهای کابل و قندهار فعالیت داشتند، انجام میشد. بانک ملی افغانستان، اولین بانک در افغانستان در سال 1311 خورشیدی به ابتکار «عبدالمجید خان زابلی» یک شرکت سهامی به نام «شرکت سهامی هاشمی» در کابل ایجاد و در اردیبهشت سال 1312 اولین بانک در افغانستان با نام «بانک ملی افغان» تاسیس شد. سرمایه این بانک مبلغ 9.6 ملیون افغانی بود که در آن سهم بخش خصوصی 72 درصد و سهم دولت 28 درصد بود و بعدها سرمایه این بانک تا 40 ملیون دلار نیز افزایش یافت. بانک ملی افغانستان بعد از تاسیس تحولات اقتصادی بزرگی را در افغانستان ایجاد کرد. ترویج کشاورزی و تاسیس شرکت اتحادیه پنبه در قندوز، توسعه تولیدات و صادرات پوست قره قل و تاسیس شرکت قره قل، ایجاد صنعت نساجی و توسعه آن و تاسیس نساجی «افغان جبل سراج»، ترویج کشت چغندر و تاسیس کارخانه قند در بغلان، تاسیس کارخانه پشمینه بافی قندهار و تاسیس اولین کارخانه تولید سمنت در جبل سراج، ایجاد کارخانههای برق وردک و تبدیل تجارتهای خصوصی به شرکتهای سهامی از عمده فعالیتهای بانک ملی افغانستان در دوران حیات آن بود. در بخش بین المللی نیز از عمده فعالیتهای بانک ملی افغانستان میتوان به انتقال تجارت خارجی از شهرهای مرزی به مرکز تجارت اروپا و آمریکا و برقراری ارتباط مستقیم بانکی با تمام کشورهای غربی اشاره کرد. همچنین عقد قراردادها با کشورهای آلمان، چکسلواکی، بلغارستان، ایتالیا، هندوستان و انگلستان برای نخستین بار و خرید امکانات برای تاسیس کارخانه نساجی پل خمری، کارخانه نساجی گلبهار از آلمان، کارخانه قند بغلان از چکسلواکی و پروژه وادی هلمند از آمریکا از دیگر فعالیتهای این بانک در بخش خارجی بود. این بانک همچنین در خرید اسلحه و مهمات جنگی از کشورهای خارجی نیز نقش داشت. نشر اسکناس در افغانستان نشر پول کاغذی در افغانستان قبل از تاسیس بانک ملی انجام شد و اولین پول کاغذی افغانستان در سال 1299 خورشیدی در زمان «امان الله خان» در کابل منتشر شد. این پول کاغذی که یک روپیه بود طراحی بسیار زیبایی داشت که در سمت راست آن علامت محراب و منبر و در سمت چپ «یک روپیه» به فارسی نوشته شده و در پایین این پول این عبارت جلب نظر میکرد: «در جمع خزانههای دولت نوت(پول) هذا به مبلغ مندرج منظور است.» یک سال بعد، دومین اسکناس کاغذی باز هم به ارزش یک روپیه منتشر شد و به دنبال آن 3 اسکناس دیگر به ارزش 5، 50 و 100 روپیه کابلی منتشر شد. این اسکناسها تا سال 1304 خورشیدی رواج داشت و در این سال یک تغیر مهم بوجود آمد و واحد پول از «روپیه» به «افغانی» تغیر کرد. تا سال 1307 خورشیدی که پایان حکومت «امان الله خان» بود چند اسکناسهای دیگر نیز منتشر شد. تاسیس «دافغانستان بانک» در سال 1316 خورشیدی «دافغانستان بانک» جانشین بانک ملی افغانستان شد. بعد از تاسیس دافغانستان بانک، اولین اسکناس فلیگران دار (فلیگران=چاپ عکس و آرم در لایههای داخلی اسکناس که در اصطلاح عامیانه نخ داخل اسکناس نیز گفته میشود) در سال 1314 خورشیدی توسط این بانک منتشر شد. در سال 1318 خورشیدی نیز این بابک اولین سری اسکناسهای افغانستان را با تصویر «ظاهر شاه» منتشر کرد که در دوره بعدی تا زمان «داوود خان» اسکناسها با تصویر منتشر میشد. دافغانستان بانک علاوه بر نشر اسکناس در فعالیتهای عمرانی و اقتصادی نیز نقش مهمی داشت و در آغاز کار بیشتر در بخشهای توسعه تجارت، صنعت و کشاورزی فعالیت داشت. این بانک علاوه بر خدمات بانکی در داخل کابل و سایر شهرهای افغانستان در خارج از این کشور نیز نمایندگیهایی در نیویورک، لندن، هامبورگ، کراچی، پیشاور و چمن داشت و به زودی اعتبار بین المللی کسب کرد. پشتنی بانک در کنار دافغانستان بانک، برخی بانکهای کوچک تر نیز تاسیس شد که مهمترین آنها «پشتنی بانک» بود این بانک در سال 1333 خورشیدی به سرمایه 120 ملیون افغانی تاسیس شد که تا سال 1357 خورشیدی که در افغانستان کودتا شد سرمایه این بانک به 500 ملیون افغانی نیز رسید. در سال 1363 خورشیدی سرمایه این بانک به 1000 ملیون رسید و عمده فعالیتهای آن دادن وام، معاملات بین بانکی در داخل و خارج، افتتاح حساب جاری با بانکهای خارجی و صادرات و واردات بود. بانک توسعه کشاورزی این بانک در سال 1333 خورشیدی مطابق با سیاست اقتصادی حکومت به عنوان بانک کشاورزی و صنایع روستایی با سرمایه 150 ملیون افغانی تاسیس شد و هدف از آن توسعه سطح زندگی کشاورزان و تولیدات کشاورزی و توسعه صنایع دستی در روستاها بود. سرمایه این بانک که متعلق به وزارت دارایی بود که تا سال 1348 خورشیدی به 500 ملیون افغانی نیز رسید. بانک توسعه صنایع دستی «بانک توسعه صنایع دستی» از دیگر بانکهای دولتی افغانستان بود که در سال 1335 خورشیدی، در پی پیشنهاد وزارت معادن و صنایع افغانستان تاسیس شد و اعتبار اولیه آن 200 ملیون افغانی بود که 40 درصد سرمایه آن توسط 5 بانک خارجی و 100 ملیون افغانی توسط بانکهای داخلی تعهد شد. بانک توسعه صادرات «بانک توسعه صادرات» از دیگر بانکهای افغانستان بود که در سال 1355 خورشیدی در زمان داوود خان تاسیس شد و هدف آن بهبود کیفیت تولیدات داخلی و راه یافتن به بازارهای خارجی و تشویق تولیدات داخلی بود، سرمایه اولیه این بانک 100 میلیون افغانی بود. بانک رهنی «بانک رهنی» در سال 1326 خورشیدی ایجاد شد و هدف آن دادن وام به کارمندان دولت و نیازمندان جامعه بود. سرمایه اولیه این بانک 30 ملیون افغانی بود. تحولات جدید در سیستم بانکی افغانستان با تحولات جدید در افغانستان، ترکیب سیستم بانکی افغانستان بازسازی شد و سیستم بانکی این کشور خود را با برنامههای عمومی توسعه بین المللی هماهنگ ساخت. طبق قانون جدید بانکداری در افغانستان، حمایت از بانکهای خصوصی بر مبنای ماده دهم قانون اساسی افغانستان، در دستور کار دولت قرار گرفت و بانک مرکزی مصونیت بانکهای خصوصی را تضمین کرد. نخستین بانک خصوصی افغانستان با نام «کابل بانک» در 26 تیر 1383 در کابل تاسیس شد و به دنبال آن بانکهای بانکهای خارجی مطابق با قانون بانکداری در افغانستان برخی بانکهای خارجی نیز در افغانستان تاسیس شدند که از مهمترین آنها میتوان از «حبیب بانک لمتد»، «نشل بانک پاکستان»، «بانک صادرات ایران»، «پنجاب نشل بانک»، «الفلاح بانک لمتد»، «ستندر چارتر بانک» نام برد. همچنین «بانک بین المللی افغانستان» نیز به صورت مشترک توسط 3 شرکت بزرگ افغانستانی، آمریکایی و هلندی ایجاد شده است که تا کنون نیز در این کشور فعالیت دارد. از مهمترین تغییرات دیگری که در دوران جدید در افغانستان صورت گرفت نشر اسکناسهای جدید بود که مطابق با آخرین استانداردهای جهانی اسکناسهایی به ارزش 1، 2، 5، 10، 20، 50، 100، 500 و 1000 افغانی منتشر شد. در زمان جنگهای داخلی ارزش پول افغانی خیلی تنزل کرده بود و دولت جدید هر 1000 افغانی را برابر با 1 افغانی قرار داد و 3 صفر آن را حذف کرد و توانست در طی این سالها ارزش آن را در برابر سایر ارزهای خارجی ثابت نگه دارد. انتهای پیام/
94/07/27 - 11:51
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]