تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1815744062
بحران سوریه ؛ عامل اصلی قطب بندی جامعه لبنان
واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: اشاره لبنان، این کشور زیبا با مردمانی اصیل که روزی عروس خاورمیانه نامیده می شد، کشوری به شدت سیاست زده است که کوچکترین تحولات منطقه روی آن تاثیر می گذارد و این تاثیرات گاهی این کشور را تا آستانه تجزیه پیش برده است. از معدود کشورهایی است که 15 سال جنگ داخلی را تجربه کرده و سال ها نیز بخش هایی از آن تحت اشغال رژیم صهیونیستی بود. مردم لبنان برخلاف بسیاری از نظام های جمهوری در دنیا، تعیین کننده سرنوشت خود نیستند و احزاب و گروه های سیاسی ایفاگر نقش اصلی و آینده کشور هستند که البته هواداران همین احزاب و گروه ها هر از گاهی به درگیری های خونین مسلحانه علیه یکدیگر مبادرت می ورزند. دولت های لبنان همیشه ضعیف عمل می کنند و پارلمان نیز نقشی تشریفاتی دارد. همین امر سبب شده است قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای به تصمیم گیرنده اصلی در لبنان تبدیل شوند و هر یک، سیاست های این کشور را آنچنان که خود می خواهند تعیین کنند. لبنان کشوری است به شدت تاثیرپذیر از بحران های منطقه و به همان میزان تاثیرگذار. بحران سوریه نیز در چهار سال گذشته تاثیر زیادی بر رویدادهای لبنان داشته و در برهه هایی بحران این کشور را تشدید کرده است. به همین دلیل مناسب دیدیم وقایع داخلی لبنان و تاثیرپذیری آن از رویدادهای منطقه را با سرکارشناس باتجربه این حوزه به گفتگو بنشینیم. *** محمدعلی مهتدی پژوهشگر ارشد در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، حسین رویوران کارشناس ارشد مسائل بین الملل و محمد ایرانی سفیر پیشین ایران در اردن و کاردار سفارت کشورمان در لبنان، سرکارشناسی هستند که در این زمینه از اظهارات و تجارب گرانبهای آنان بهره بردیم. * لبنان از معدود کشوررهای خاورمیانه و شاید بتوان گفت تنها کشوری است که پتانسیل ایجاد بحران در آن بسیار بالاست. با توجه به نا آرام بودن منطقه و به خصوص پس از بهار عربی، آینده لبنان را در سایه دودستگی و اختلافات سیاسی داخلی آن چگونه می بینید؟ ** مهتدی: اینکه آینده لبنان را چگونه ببینیم، به بررسی های آینده شناسی یا آینده نگری باز می گردد که مسئله بسیار پیچیده ای است. اما آنچه به طور مختصر می توان گفت این است که لبنان به شدت از مسائل منطقه تاثیرپذیر است. از سال 1943 که لبنان مستقل و تشکیل شده، اصولاً به وجود آمدن این دولت نتیجه تفاهم اروپا و جهان عرب بوده است که بطور اخص در اروپا وفرانسه به عنوان یکی از فاتحان جنگ جهانی اول و در دنیای عرب آن زمان هم طبیعتاً مصر مهم ترین کشورها بوده اند. بعد هم تمامی کشورهای منطقه و حتی کشورهای فرامنطقه ای در پی نفوذ در لبنان بودند و این به دلیل شرایط خاصی است که این کشور دارد. مدت ها و بهتر است بگوییم دهها سال لبنان نقش یک تریبون را برای بیان و ترویج سیاست های منطقه ای بازی می کرد که در دیگر کشورهای منطقه چنین نقش و تریبونی وجود ندارد و به همین دلیل از لبنان به عنوان تریبون استفاده می شد. هر کشوری سعی می کرد در لبنان یک حزب ایجاد یا یک روزنامه منتشر کند تا افکار و مواضع خود را ترویج کند. بنابراین در یک مدت زمانی به خصوص در دهه های 50 و 60 میلادی قرن گذشته نقش لبنان منعکس کننده رقابت های سیاسی منطقه ای و حتی بین المللی بود. اما بعد از جنگ داخلی در دهه های 70 و 80 میلادی قرن گذشته طبیعتاً این ویژگی کمرنگ شده و قدرت های خارجی بیشتر سعی کرده اند حضورشان در لبنان فراتر از صرفاً استفاده از این کشور به عنوان یک تریبون باشد. عملاً لبنان تبدیل به سوپاپ اطمینان منطقه شده و جنگ داخلی لبنان از 1975 تا 1989 به نوعی نتیجه رقابت قدرت های منطقه ای بود. بنابراین وقتی صحبت از پیچیدگی مسائل لبنان می کنیم به این دلیل است که همه بحران ها و مشکلات منطقه، خودش را در لبنان نشان می دهد و وقتی صحبت از آینده لبنان می کنیم طبیعتاً آینده لبنان را نمی توان از آینده منطقه جدا دانست. البته هیچ کشوری را نمی توان در شرایطی کنونی از کشورهای دیگر جدا دانست و به عنوان یک جزیره تصور کرد که تاثیرپذیری از محیط خود نداشته باشد بخصوص لبنان که مسائل منطقه کاملاً در این کشور منعکس می شود. بنابراین آینده لبنان مربوط به آینده منطقه می شود. تا زمانی که در سوریه بحران وجود دارد، تا زمانی که بحران فلسطین هست، تا زمانی که در یمن جنگ هست بحران کنونی لبنان هم ادامه خواهد داشت و این بحران زمانی حل خواهد شد که مسائل منطقه ای حل شود. ** ایرانی: بطور کلی ما اگر بخواهیم بفهمیم آینده لبنان به چه سمت و سویی می رود و این وضعیت چند دستگی ها در این کشور چگونه خواهد بود، باید به عواملی بپردازیم که موجب پدید آمدن شرایط موجود شده است. لبنان یک پدیده کاملاً منحصر به فرد و از ابعاد مختلف قابل مطالعه است و می توانیم بگوییم از بین حوزه های سیاسی و کشورهای موجود در خاورمیانه، شرایط بسیار کم نظیری دارد. اولاً به شدت قضایای منطقه بر لبنان تاثیرگذار است و مسائل لبنان هم به نوعی بر منطقه تاثیرگذار است و به عبارت روشن تر، لبنان در مسائل منطقه هم تاثیرگذار است و هم تاثیرپذیر هر بخشی از مسائل مربوط به لبنان را باید جداگانه بررسی کرد. یکی از ویژگی های لبنان این است که این کشور در کنار سوریه قرار گرفته و به لحاظ ژئوپلتیک مرز طولانی با دریای مدیترانه دارد. بیشتر مرزهای لبنان در همجواری سوریه است و حدود 50 کیلومتر هم با فلسطین اشغالی مرز مشترک دارد که در بخش جنوبی لبنان واقع شده که مقاومت امروز در آنجا فعال است. ویژگی لبنان این است که به لحاظ ژئوپلتیک متأثر از تحولات سوریه است و سوریه هم یکی از پایه های اصلی کشورهای عربی منطقه است و معمولاً تحولات خاورمیانه بدون نادیده گرفتن تحولات سوریه، مسئله ای عبث و بیهوده است. بخاطر این موضوع معمولاً حوادث سوریه بر لبنان تاثیرگذار است و رویدادهای داخلی سوریه طی چهارسال گذشته مستقیماً متوجه لبنان شده است. کما اینکه لبنان هم وقتی ثباتش متأثر از شرایط سوریه به هم می ریزد، روی مسائل سوریه تاثیرگذار می شود. این راه هم فراموش نکنیم که مسئولیت ثبات و امنیت در لبنان براساس یک توافق فرامنطقه ای از سال 1975 به این طرف و پس از جنگ1973 با اسرائیل به دلیل حضور نیروهای سوری در لبنان، به سوریه واگذار شد و این تعریف رسمی پیدا کرد، گرچه خیلی از گروه های سیاسی با حضور سوریه در لبنان مخالف بودند اما ارتش سوریه بنابر درخواست دولت وقت لبنان و درخواست محرمانه برخی کشورهای منطقه ای در لبنان حضور داشت. این مساله به قدری عادی و طبیعی شده بود که تقریباً تمامی تصمیم گیری های سیاسی درلبنان با نقش و حضور و تصمیم و خواست سوری ها اتخاذ می شد. این مسئله هم تبعات مثبت داشت و طبیعتاً بر ثبات لبنان تاثیرگذار بود و هم تاثیرات منفی داشت که به هر حال بعضی گروه ها و جریان های مخالف سوریه به دلیل اینکه سوریه به نوعی لبنان را تحت اختیار خود گرفته بود، همیشه فعال بودند و در صحنه حضور و اعتراض داشتند و یک طیفی را پشت سرخود یدک می کشیدند. این موضوع جدای از مسائل درونی خود لبنان است که شامل مسائل طایفه ای و دسته بندی های سیاسی می شود و هر کدام از اینها وضعیت لبنان را منحصر به فرد می کند. کمتر کشوری را در دنیا سراغ داریم که مانند لبنان متشکل از 18 طایفه باشد، 18 گرایش به رسمیت شناخته شده طایفه ای ـ مذهبی که اگر دقیق بررسی کنیم حدود فقط 14 طایفه مسیحی در لبنان وجود دارد. هر یک این جریان ها هم مرتبط با عقبه خود در خارج از کشور هستند. مسیحی های کاتولیک، گرایش های سیاسی و فرهنگی خاص خود را دارند، یا ارتدوکس ها و ارامنه لبنان گرایش های متفاوت دارند. تازه این فقط جامعه مسیحی لبنان است و شیعیان، سنی ها و دروزی ها نیز به همین شکل هستند. بنابراین، این جامعه متکثر، مسائلش هم متکثر و گسترده است و همین مسئله سبب شده که لبنان یک پویایی داشته و در همه تحولات منطقه به نوعی حضور داشته باشد. لبنان از منحصر به فردترین کشورهایی است که بیش از سه برابر جمعیت ساکن در این کشور در خارج از آن زندگی می کنند. این امر سبب شده که به دلیل تردد همیشگی اینها و ارتباطات نزدیک سیاسی و فرهنگی که بین ساکنان داخل و خارج وجود دارد، کاملاً قضایای بیرون لبنان به داخل و بالعکس درهم آمیخته و تفکیک ناپذیر است. به عبارت روشن تر موضوع هویت طایفه ای در لبنان قوی تر از هویت ملی است که این هم از ویژگی های منحصر به فرد لبنان است. ** رویوران: در ابتدای بحث می خواهم به موضوعی اشاره کنم و آن اینکه پس از چند سال زندگی در لبنان یکبار که به ایران برگشته بودم، یکی از من پرسید لبنان را در یک جمله خلاصه کن. در پاسخ گفتم به قول خود لبنانی ها، لبنان «بلدالمفاجأت» یعنی کشور حوادث غیرمترقبه و غیرقابل پیش بینی است. این به کثرت متغیرهای تاثیرگذار در این کشور باز می گردد. به صورت آکادمیک اگر بخواهیم سیاست خارجی را تعریف کنیم، می گوییم سیاست خارجی هر کشور امتداد سیاست داخلی در خارج از مرز است. در حالی که در لبنان این شرایط کاملاً برعکس است و همواره سیاست داخلی این کشور متأثر از سیاست خارجی به داخل است و این از لحاظ رفتاری یک ناهنجاری بین المللی است. این باز می گردد به این مسئله که اساساً در این کشور چیزی به نام وفاداری ملی وجود ندارد و وفاداری اصلی به طایفه است و طایفه در لبنان ارتباطات خاص خود را دارد. به طور طبیعی در شرایط کنونی شیعیان لبنان با ایران، سنی های آن با عربستان و مسیحیان با غرب هستند و برآیند امتداد سیاسی این طرف ها در داخل تقریباً سیاست داخلی لبنان را شکل می دهد. بحث دیگری که وجود دارد و اخیراً در لبنان آغاز شده، بحث تشدید فرآیند ناکارآمدی دولت است. امروزه بحث ناکارآمدی یک نظام به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های مشروعیت یک نظام تلقی می شود. یک نظام براساس کارآمدی مشروعیت کسب می کند و براساس ناکارآمدی مشروعیت خود را از دست می دهد. اخیراً چندین تحرک اجتماعی در لبنان با عناوین مختلف آغاز شده است. از جمله در حال حاضر اعتراض به انباشت زباله تحت عنوان «بوی گند شما درآمد» سبب تشکیل کمپین در لبنان شده و مجموعه ای از تحرکات اجتماعی در آنجا آغاز شده که نشان می دهد این کشور در داخل در مقابل یک تحرک اجتماعی جدید قرار گرفته که فراطایفه ای است. در حقیقت اکنون ما در مقابل یک حرکت اجتماعی داخلی و نه طایفه ای قرار داریم که براساس کارآمدی یا ناکارآمدی نظام شکل گرفته است. البته این به صورت کلی است اما به صورت جزئی، مرزها کاملاً تعریف سیاسی دارد. لبنان با سوریه بیشترین مرز را دارد. بیشترین اشتراک فرهنگی و سیاسی را هم دارد. به همین دلیل هیچ گاه لبنان جدا از سوریه قابل تفسیر نیست. لبنان کمترین مرز را با فلسطین اشغالی دارد و همواره از بحران سازی رژیم صهیونیستی تاثیرپذیری داشته و دارد. در حال حاضر عربستان سعودی به نمایندگی از اسرائیل این نقش را ایفا می کند، یعنی جبهه مقابل سوریه را درگذشته اسرائیل مدیریت می کرد اما الان عربستان به جای اسرائیل در حال مدیریت آن است. یکی از مرزهای طولانی لبنان دریاست و دریا لبنان را به اروپا و غرب وصل می کند. به همین دلیل حضور غرب در فرآیند تصمیم گیری های لبنان بسیار قوی است به ویژه اینکه برخی گروه های اجتماعی مثلاً به فرانسه به عنوان نماینده غرب، به چشم «مادر مهربان» نگاه می کنند و این واژه مادر مهربان(الام الحنون) از سوی طیف مسیحیان مارونی لبنان کاربرد پیدا کرده است. زیرا عمده نگاه این طیف به غرب و به خصوص فرانسه است. لذا بررسی تحولات لبنان بدون در نظر گرفتن متغیرهای تاثیرپذیر قطعاً امکان پذیر نیست. * عرصه سیاسی لبنان در چهار سال گذشته متأثر از تحولات سوریه بوده و مقاومت لبنان نیز در بحران سوریه وارد شده است. پرسش این است که تبعات بحران سوریه در صورت تداوم، بر مسائل داخلی لبنان چیست؟ ** ایرانی: مسائل کاملاً با هم مرتبط است اما یادمان نرود که لبنان فقط حزب الله نیست بلکه عبارت از دسته بندی ها و گروه بندی های طایفه ای و سیاسی است که بخشی از آن به نگاه های سیاسی کاملاً متمایز باز می گردد. یک تحولی که طی دهه اخیر شکل گرفته، دسته بندی های سیاسی است که در درون خود، گروه بندی های طایفه ای را هم دارد. به عبارت دیگر تقسیم بندی های طایفه ای به تدریج تبدیل به دسته بندی های کاملا متمایز و دو دسته کاملاً سیاسی شده است. این دو دسته سیاسی، هم جریان های مرتبط با مقاومت هستند و از همه طیف ها اعم از سنی، شیعه و مسیحی در آن حضور دارند و هم در طیف مقابل جریان های مخالف دولت سوریه هستند و دیدگاه سیاسی آنها بیشتر گرایش به غرب دارد و امروز 14 مارس نامیده می شوند. در این جریان نیز، هم گروه های اهل سنت که می بینیم و هم مسیحی ها را. البته شیعیان در این جریان نزدیک به غرب، نقش و حضور ندارند. لذا هر نگاهی به آینده سوریه به عنوان محور مقاومت و نگاه جریان های طرفدار مقاومت به دسته بندی سیاسی 8 مارس که معتقد به جریان مقاومت است می تواند تاثیرگذار باشد که بخشی از آن حزب الله است و بخش دیگر مسیحیان مارونی و جریان میشل عون هستند و البته طیف های اهل سنت هم در این جریان حضور دارند. این دسته، نیمی از لبنان را به لحاظ توان سیاسی و ژئوپلتیک و جمعیتی تشکیل می دهد و لذا اینطور نیست که دسته بندی ها اینقدر با هم متفاوت باشند که هر تحولی بتواند بعضی از آنها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد یا آن را به سمت نابودی یا پیروزی ببرد. علاوه بر حز ب الله در لبنان غالب جریان های ملی گرا، ناسیونالیست، چپ و ناصریست ها و خیلی از جریان های فکری پیشرو و بخش عمده ای از دروز ها قائل به حفظ نظام مقاومتی در سوریه هستند و تأکید می کنند مقاومت باید در سوریه حفظ شود تا در لبنان حمایت شود و به خروج اشغالگری از لبنان کمک کند. یادمان نرود طی دهه های اخیر وضعیت لبنان از حالت گذشته ای که در دهه های 50 و 60 میلادی وجود داشت کاملاً خارج شده و جریان مقاومت در این کشور به طور کامل به رسمیت شناخته شده است همچنین به دلیل اقداماتی که در دو دهه اخیر انجام و موجب شده جایگاه لبنان از ضعیف ترین کشور در حلقه کشورهای عربی به قوی ترین تبدیل شود و این که گفته می شد قدرت لبنان در ضعف آن است اما امروز به یک قدرت مهم تبدیل شده است، جریان های مختلف از محور مقاومت در لبنان حمایت می کنند. این موضوع فقط منحصر به لبنان نیست و در کل منطقه اکنون از محور مقاومت حمایت می شود. دستاوردهایی که محور مقاومت آورده، کاملاً گویای این است که مردم منطقه از سایر کشورهای عربی که در ظاهر مقابله با اسرائیل را مدنظر داشتند و فقط در برهه هایی از زمان با رژیم صهیونیستی مبارزه می کردند، ناامید شده اند و همین گروه هایی که در لبنان هستند از جمله حزب الله و مقاومت اسلامی موجب شده که لبنان جایگاه برجسته خود در منطقه را به دست بیاورد. البته تلاش هایی در جریان است که حزب الله و مقاومت تضعیف شود و خواسته های برخی کشورهای عربی و اروپایی که خواهان بازگشت لبنان به دوران ضعف هستند، محقق شود. لذا دفاع از محور سوریه توسط گروه های مقاومت به همین دلیل است که مجدداً لبنان سقوط نکند به وضعیت گذشته ای که همیشه نقاط ضعفش از نقاط قوت آن پررنگ تر بود. ** رویوران: من تصور می کنم سوریه بیشترین تأثیر را بر لبنان دارد و قطب بندی فعلی جامعه لبنان هم بر اساس بحران سوریه است. ورود حزب الله به سوریه هم بر اساس یک تحلیل است. اگر بخواهیم انعکاس بحران سوریه بر لبنان را بررسی کنیم در آینده سه گزینه در سوریه وجود دارد: یا بشاراسد در قدرت بماند، یا از قدرت کنار ه گیری کند، یا هرج و مرج جایگزین شود. در هر سه حالت قطعاً وضعیت لبنان تغییر پیدا خواهد کرد. اگر بشاراسد بماند یقیناً محور مقاومت تقویت خواهد شد و موضعگیری حزب الله هم بر همین اساس بوده چون بیشترین سرمایه گذاری را در جهت بقای نظام انجام داده است. در آن صورت جریان اسرائیلی ـ سعودی یعنی 14 مارس در لبنان تضعیف می شود و این محتمل ترین گزینه است. واقعیت این است که نظام سوریه از مرحله سقوط عبور کرده است. تا اکنون بعد از حدود پنج سال از آغاز بحران سوریه، نظام از مرحله سقوط گذشته اما به مرحله یکسره سازی نرسیده است. البته ممکن است متغیرهای جدید مانند حمایت نظامی روسیه از سوریه و صحبت های اخیر پوتین مبنی بر بررسی مشارکت نیروهای روسی در سوریه این گزینه را تقویت کند. گزینه دوم، اگر بشاراسد در قدرت نماند و یک دولت سنی در سوریه به قدرت برسد در آن صورت قطعاً حزب الله با چالش های زیادی مواجه خواهد شد. سنی های لبنان سازمان دهی پیدا می کنند و مناطق سنی نشین که در حال حاضر پیوستگی ندارند، پیوستگی پیدا خواهند کرد و محور ساختار قدرت در لبنان خواهند بود. در چنین شرایطی شیعیان به طور طبیعی در جنوب لبنان منزوی خواهند شد و تحت فشار بیشتری قرار خواهند گرفت و جنگ میان اهل سنت و شیعیان محتمل خواهد بود. گزینه هرج و مرج در سوریه نیز گزینه محتمل سوم است به دلیل این که الان وفاداری های حزبی، فردی و گروهی در سوریه قوی است، اگر نظام سقوط کند هرج و مرج محتمل ترین گزینه در سوریه است. در اینجا قطعاً لبنان وارد جنگ داخلی و یک چالش جدی خواهد شد زیرا هرج و مرج نظم پذیری نیست. اگر یک دولت سنی سرکار بیاید بر اساس یک نظم و راهبرد پیش می رود در حالی که هرج و مرج بدون هیچ گونه راهبردی است و می تواند لبنان را به سمت یک ناامنی گسترده سوق دهد. ** مهتدی: البته هدف از سخن آقای رویوران این نیست که این سناریوها حتما اتفاق می افتند یا این که جنگ در منطقه یک جنگ سنی ـ شیعی است و حکومت های جدید سنی یا شیعی سرکار می آیند، به ویژه این که نظام سوریه یک نظام سکولار است و کاری به مذهب ندارد. حتی طایفه گری یا فرقه گرایی در لبنان به معنای عقیدتی آن نیست بلکه فقط به معنای یک نوع وابستگی تاریخی و هویتی است. لذا گرچه عربستان، آمریکا و اسرائیل از اختلافات مذهبی سوء استفاده می کنند و بحران هایی که آفریده اند در همین چارچوب است و جریان های تکفیری را به وجود آورده اند، اما این بدین معنا نیست که ما بایستی این تحولات را از دیدگاه اختلافات مذهبی بررسی کنیم. طبیعتاً نمی توان مسائل لبنان را بدون سوریه در نظر گرفت ما اگر نگاهی به حضور سوریه در لبنان بیفکنیم می بینیم که در لبنان همیشه یک توازن وجود داشته اما واقعیت این است که لبنانی ها به تنهایی قادر به حفظ این توازن نیستند. ادامه دارد codex05x
شنبه ، ۴مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 28]
-
گوناگون
پربازدیدترینها