محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830603053
کیسه کشی به تن حمـام
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
کیسه کشی به تن حمـام روزنامه‌نگاری شغل بی‌موقعی است. بی‌موقع یعنی اینکه هر لحظه باید به فکر آن باشی. به قول معروف نباید برایت خواب و خوراک بگذارد. نه روز داری و نه شب. حکایت این گزارش هم همین‌طور است. وقتی باید در مهلت‌های کوتاه هفتگی به گزارشی که باید بنویسی فکر کنی نتیجه شاید این بشود که زیر دوش آب، به ذهنت برسد درباره حمام بنویسی.
اتاقکی کوچک که برای اکثر ما وارد زندگی روزمره شده و به آن توجهی نمی کنیم، اما وقتی در سفر یا در هر شرایط دیگری به آن دسترسی نداشته باشیم تازه قدرش را می دانیم، مخصوصا در عرق ریزان این روزهای گرم تابستانی. پس این شما و این حکایت حمام. تاریخچه حمام لابد نخستین سوالی که برای شما مطرح شده این است که کمی از تاریخ حمام بدانید. می گویند نخستین بار که از حمام در تاریخ ذکر شده مربوط به داستان سلیمان نبی است که حدود 10 قرن قبل از میلاد مسیح می زیسته است. البته در نظر داشته باشید که عمل نظافت احتمالا عمری به درازی عمر بشر دارد، ولی اختصاص دادن یک مکان خاص که در ابتدا به شکل گرمابه عمومی بوده و بعدها به شکل خصوصی و حمام های درون منزلی، تاریخچه ای دارد که نخستین نشانه های آن از زمان حضرت سلیمان نبی است. در داستان هایی مربوط به بقراط حکیم، ارشمیدس و زکریای رازی اثری از حمام می بینیم که همه آنها پس از دوران حضرت سلیمان هستند. در دوران اسلامی، هم در روایات تاریخی و هم در احادیث مسائل شرعی و اخلاقی از حمام ذکر شده است. البته گفته شده که اعراب عربستان حتی پس از اسلام هم چیزی تحت عنوان گرمابه و حمام نداشتند، اما برخی روایات خلاف این نقل قول تاریخی وجود دارد. در ایران هم بقایای گرمابه هایی از دوران پیش از تاریخ در اردبیل و همچنین در تخت جمشید موجود است، ولی اکثر حمام های مشهوری که این روزها به عنوان اثر تاریخی مورد بازدید مردم قرار می گیرد مربوط به دوران صفوی است؛ مثل حمام خانم یا قبله در تهران. بعد از تاریخ حمام، بد نیست کمی هم به معماری آن بپردازیم؛ موضوعی که می تواند برای جوانان نوعی آشنایی و برای پیرمردان و پیرزنان نوعی نوستالژی باشد. به طور کلی بعد از درگاهی و دالان، چند بخش اصلی داشته است: رختکن، اتاق سرد و اتاق گرم. روشن است که این نوع طراحی به خاطر تلاش برای همسانی دمای فرد با دمای محیط بیرون بوده است. به این ترتیب، فردی که از بیرون می آمده، کم کم وارد محیط داغ حمام می شود و فردی که در محیط گرم آن بوده کم کم وارد محیط بیرون می شود که قاعدتا سردتر و توام با باد است.
البته هر یک از این بخش ها کار ویژه خودش را داشته است. مثلا مشت ومال دادن یا همان ماساژ در بخش گرم یا کنار خزینه انجام می شده است. آداب و سنت های حمام می دانیم عمل استحمام به صورت فردی هم دارای آداب و رسومی است، چه رسد به این که قرار باشد در محلی عمومی هم صورت گیرد. بنابراین مطالعه بایدها و نبایدهای حمام هم جالب توجه است. نکته قابل توجه این که اکثر این بایدها و نبایدها در زندگی امروز ما و استحمام هایی که داریم قابل بیان است. دکتر علی محمد سجادی در پژوهشی با عنوان حمام و استحمام در فرهنگ ایرانی که در شماره 4 از مجله مطالعات ایرانی (پاییز 82) منتشر شده، بعد از ذکر تاریخچه حمام که در بخش قبلی خلاصه ای از آن بیان شد، به این آداب می پردازد و در بیان نبایدهای حمام می گوید: با وجود این که حمام بانوان و آقایان کاملا از یکدیگر جدا بوده، برهنه به حمام رفتن مذموم بوده است. معمولا قبل از نماز صبح مدت زمان کمی برای زنان و مدت زمان طولانی برای آقایان اختصاص می دادند و بعد از آن تا عصر برای بانوان و از عصر تا پاسی از شب نیز برای آقایان. ولی با وجود این به افرادی که از حمام استفاده می کردند توصیه می شده که حدود شرع، حیا و اخلاق رعایت شود. ثانیا به مردم توصیه می شده که از خوردن و آشامیدن در حمام خودداری کنند. توضیح این که گرمابه و حمام در سال های قبل نوعی فضای عمومی بوده است. از این رو در قسمت ابتدایی حمام که هوای آن قدری مناسب تر بوده، بساط سفره، قلیان، گعده های کوچک و بزرگ پهن بوده و انواع غذا و البته چای در آن سرو می شده است. همچنین این فضا برای گرفتن و دادن اخبار در حوزه های مختلف نیز مناسب و حتی در حمام های بانوان برای دیدن دختران مجرد و خواستگاری کردن نیز استفاده می شده است. با این حال توصیه این بوده که شاید به دلیل رطوبت یا وضع خاصی که حمام در زمینه ناتمیزی های بدن مردم داشته، الا به قدر ضرورت، چیزی نخورند و نیاشامند. توصیه سوم به مردم این بوده که در حمام جز به قدر ضرورت سخن نگویند، اما این توصیه هم در مردم موثر نبوده کما این که در ضرب المثل «حمام زنانه» روشن است. البته همین الان هم به خاطر خاصیت صدایی معماری حمام، آدم حیفش می آید که در حمام باشد و طنین دل انگیز صدای خودش را نشنود. این طور نیست؟ توصیه چهارم استحمام، مصرف اندک آب بوده است، اما این توصیه هم چندان در مردم اثر نمی کرد. یکی از رسومات مردم در گذشته این بوده که با یکدیگر «تعارف آب حمامی» می کردند. به این معنا که وقت ورود فرد دیگر سطل آبی از خزینه را برمی داشتند و روی فرد تازه وارد می ریختند. جالب است بدانید در حال حاضر هم یکی از موارد مصرف بالای آب در بخش خانگی، استحمام است. گفته شده میانگین مصرف لازم برای استحمام یک فرد 43 لیتر است در حالی که تهرانی ها 83 لیتر یعنی 40 لیتر بیشتر از حد مورد نیاز، برای این موضوع آب مصرف می کنند. غیر از این چهار توصیه سلبی، دو توصیه ایجابی هم برای رفتن به حمام مطرح بوده است. یکی این که هزینه حمام را بعد از استفاده حساب کند و آن را به نسیه نگذارد، چراکه رسم مردم این بود که سال به سال به حمامی ها پول می دادند و توصیه دیگر این که اگر توانایی دارد، دستور دهد حمام را برای او قرق کنند؛ هم برای رعایت نکات بهداشتی و هم برای حفظ حدود حیا و حرمت و اخلاق. البته که چنین کاری فقط برای ثروتمندان ممکن بود. روزگار سپری شده حمام های عمومی با وجود آن تاریخ بلند بالا و با وجود همه این آداب و توصیه ها، حالا حمام های عمومی به قهقرا رفته است. رئیس اتحادیه گرمابه داران تهران اعلام کرده که تعداد گرمابه های پایتخت از 1400 باب به حدود 100 باب رسیده است؛ یعنی بیش از 90 درصد کاهش. این مسئول صنفی گفته همین افراد باقیمانده هم در پی فرصتی برای فروش ملک خود یا تبدیل آن به احسن هستند چرا که مشتری بسیار کم شده و دیگر صرف نمی کند برای اندک کارگران ساختمانی یا میوه و تره باری که حالا مشتری گرمابه ها هستند، هزینه های سرسام آور پول آب و برق را پرداخت کرد. چنین سخنی بعید و غریب هم نیست. از زمانی که گاز شهری به خانه ها آمد (ابتدای دهه 50 شمسی) مردم کم کم به این فکر افتادند که چرا برای رفتن به حمام به بیرون از منزل بروند و هزینه بدهند. البته مساله مهم تر این بود که چرا باید بهداشت فردی را نادیده گرفت و به محیطی مثل گرمابه یا حمام عمومی رفت که از نظر بهداشتی، بسیار ناتمیز و نامناسب است. تمیز نبودن گرمابه ها بخصوص در خزینه خود را نشان داد. حوضی که آب در آن جمع می شد و مردم در آن به استحمام می پرداختند. از آنجا که افراد مختلف همگی درون یک حوض حمام می کردند و بدتر از همه به خاطر این که آب این حوض دیر به دیر عوض می شد و سیستمی هم برای تصفیه آن نبود، بیماری های مختلف ازجمله بیماری پوستی در بین مردم شایع می شد. (در این زمینه جالب است به قصیده ملک الشعرای بهار در توصیف خزینه رجوع شود) به این ترتیب برخی اعیان شروع به ساختن دوش حمام در خانه کردند و برخی گرمابه ها هم تغییر مسیر دادند و به «حمام نمره» تبدیل شدند؛ جایی پر از حمام که مردم به ترتیب وارد اتاقک های آن می شدند و استحمام می کردند. با این حال، گسترش حمام های خانگی، کم کم بساط حمام نمره را هم کساد کرد. سال 92 بود که نتایج طرحی به نام سنجش عدالت در شهر تهران منتشر شد. در آن نتایج آمده بود که میانگین دسترسی مردم در تهران به حمام مستقل 7/97 درصد است، ولی باز هم هستند محلاتی چون منطقه 17 که از این نظر وضعیت بدی دارند. در این منطقه جنوبی تهران، 10 درصد مردم حمام مستقل ندارند. با این حال، حالا دیگر می توان پایان عصر گرمابه و حمام را اعلام کرد. اگر قبول ندارید به تابلوی اتحادیه صنف گرمابه داران دقت کنید که حالا سونا و ماساژ را هم به حوزه خود آوردند تا کاسبی همچنان برقرار باشد. حکایت حمام حکایت غریبی است. امام علی(ع) روایتی دارد که در آن حمام را خانه خوبی دانستند چراکه (احتمالا با آب داغ خود) یادآور دوزخ است و البته چرک های بدن را می زداید (و به انسان فرصت تمیزی و بازگشت می دهد). (منبع من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 115، ح 237) با این وصف، تنهایی حمام فرصتی خوب است برای زیر آواز زدن، فارغ از همه غم هایی که دور و برمان هست. برای فکر کردن به بهتر زندگی کردن. برای فکر کردن به حدود دو میلیارد و 600 میلیون آدمی در جهان که حتی دسترسی به توالت هم ندارند، چه رسد به حمام مستقل. حمام جای خوبی می شود البته با رعایت صرفه جویی در آب. یادمان نرود که آب هست ولی کم است. مصطفی مسجدی آرانی - چمدان (ضمیمه پنجشنبه - روزنامه جام جم)
شنبه 31 مرداد 1394 ساعت 14:37
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 47]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها