واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۶ مرداد ۱۳۹۴ (۱۴:۴۷ب.ظ)
نخستين کاوشهاي باستان شناسي دوره قاجار در شوش موج- نخستين کاوشهاي باستان شناسي دوره قاجار در زمان ناصرالدين شاه توسط يک زوج فرانسوي در شوش صورت گرفت.
به گزارش خبرگزاري موج، محمد نادر نصيري مقدم، مدير گروه زبان و ادبيات فارسي و مطالعات ايران شناسي دانشگاه استراسبورگ فرانسه اين مطلب را امروز دوشنبه در نشست بررسي کاوشهاي باستان شناسي فرنگيان در دوره قاجار اعلام کرد.
او گفت: اين که حکومت مردان ايران عصر قاجار تا چه حد براي ميراث فرهنگي ارزش و اهميت قائل بودند و آيا کاوشهاي انجام شده در دوره قاجار در چهار چوب قانوني انجام شده يا نه مسائلي است که با بررسي درست تاريخ باستان شناسي ايران ميتوان به آن دست يافت.
وي با بيان مقدمه اي از کتابهاي نوشته شده در مورد ايران باستان و ارائه اسناد آرشيوهاي فرانسه، انگلستان و ايران تصريح کرد که نخستين جهانگرد اروپايي که به شوش سفر کرد و بدون انجام حفاري تشخيص داد که شوش همان شوشان تورات است بنيامين تودلايي بود.
نصيري مقدم اظهار داشت: بعداز سفر بنيامين به شوش و همزمان با اوج گيري تحقيقات باستان شناسان در مورد اينکه آيا تمدن از شرق به غرب رسيده است افراد زيادي براي تحقيق در مورد شوش از انگليس به ايران آمدند که نظرات مختلفي را نسبت به شوش مطرح کردند.
مدير گروه زبان و ادبيات فارسي و مطالعات ايران شناسي دانشگاه استراسبورگ فرانسه با بيان اين که اغلب اين محققان براي ديدن سنگي سياه در مقبره دانيال نبي به شوش سفر کردند خاطر نشان ساخت که بعد از مدتي انگليسيها به دليل هزينه بر بودن و سختي کار کاوش در شوش ترجيح دادند در بين النهرين کاوشها را ادامه دهند.
به گفته وي 30 سال بعد يک زوج فرانسوي به نامهاي مارسل ديولافوا و مادام ژان ديولافوا (Dieulafoy) در سفر به ايران به وجود تپههاي باستاني در شوش پي بردند و هنگام بازگشت به کشورشان از مدير موزه لوور فرانسه خواستند تا بودجه اي را براي کاوش اين تپهها در اختيار آنها بگذارند.
نصيري افزود:بعد از پذيرفته شدن اين خواسته زوج فرانسوي به ايران آمدند و با استفاده از رابطه دوستي با طولوزان پزشک فرانسوي ناصر الدين شاه قاجار توانستند مجوز حفاري در شوش را به دست آورند.
در اين زمان نخستين قرار داد ايران و فرانسه نوشته شد و طبق آن ايران اجازه داد که فرانسويان به حفاري در اطراف قبرستان دانيال بپردازند با اين شرط که به آرامگاه دست نزنند مگر اين که احتياج به بازسازي داشته باشد.
به گفته وي بر طبق اين قرار داد قرار شد فلزاتي که پيدا ميشوند متعلق به دولت ايران باشد و ساير آثار نصف به نصف تقسيم شده و در صورت تمايل ايران براي فروش دولت فرانسه در اولويت قرار گيرد.
نصيري خاطر نشان کرد: بر طبق اين قرار داد تمامي هزينههاي حفاري به عهده دولت فرانسه بوده و ايران هيچ هزينه اي را تقبل نميکرد و دانشمندان بايد به رسوم ايران پايبند بوده و باعث خدشه دار شدن مسائل مذهبي نشوند.
همچنين عبدالرحيم خان به عنوان فردي مطلع بر اجراي اين کاوش نظارت داشته باشد که اين خود نشان از آن است که اين قرار داد يک امتياز نبوده است.
مدير گروه زبان و ادبيات فارسي و مطالعات ايران شناسي دانشگاه استراسبورگ فرانسه با اشاره به اين که در عقد اين قرارداد نشاني از دريافت پول نيست خاطر نشان ساخت که زماني که حرف از قرار داد به ميان ميآيد امتياز دادن ديگر معني ندارد و ميتوانيم بگوييم اين کار تنها به منظور پيشرفت علمي انجام گرفته است.
نصيري افزود: اما در هنگام تقسيم آثار زوج فرانسوي به عهد خود وفا نکرده و 55 صندوق از آثار تاريخي را بدون اطلاع عبدالرحيم خان از ايران خارج کرده و به فرانسه منتقل مي کنند.
به گفته اين محقق در اين زمان ناصرالدين شاه با اعلام نارضايتي از اين اقدام فرانسويها اعلام مي کند دولت ايران ديگر به ادامه قرار داد راضي نيست و در نظر دارد کاوشهاي باستان شناسي را متوقف کند که قرار مي شود هيأت فرانسوي به ايران بازگشته و تمامي هر آنچه از وسايلشان باقي مانده است را با نظارت فردي به نام ميرزا تقي خان ببرند.
نصيري با اشاره به کشف آثار با ارزشي از جمله آثار کاخهاي هخامنشي و اثر گاو سنگي بزرگ 12 تني متعلق به سر ستون يکي از کاخها و سربازان جاويدان هخامنشي اظهار داشت: با پايان فصل دوم 327 صندوق از آثار تاريخي ايران توسط اين زوج فرانسوي با دادن رشوه به ميرزا تقي خان بار کشتي مي شود.
مدير گروه زبان و ادبيات فارسي و مطالعات ايران شناسي دانشگاه استراسبورگ فرانسه تصريح کرد: بعد از رسيدن اين آثار به فرانسه اين افراد در مقالهها و مصاحبهها اعلام مي کنند که ناصرالدين شاه نيمه دوم از آثار کشف شده متعلق به ايران را به آنها داده است اما ناصرالدين شاه اعلام مي کند من اين اشيا را به دولت فرانسه ندادهام.
وي تصريح کرد: متأسفانه در نتيجه سياه نمايي دوره پهلوي نسبت به قاجار اين طور استنباط مي شود که اين اشيا با ارزش توسط قاجار در اختيار فرانسويها قرار گرفته در صورتي که طبق اسناد تاريخي، مصاحبههاي انجام شده توسط دانشمندان فرانسوي و سفرنامههايي که توسط اين افراد نوشته شده است معلوم مي شود که در مواقعي حتي با زور و تهديد اين آثار باستاني را از ايران خارج کردهاند.
بوشهر داراي آثاري به اندازه شوش
نصيري با بيان اين که پيشنهاد اين سخنراني را زنده ياد شهريار عدل به من داده بود افزود: موضوعي که ميخواهم مطرح کنم در مورد آجرهاي تاريخي بوشهر است که به اسم آجرهاي شوش در فرانسه به نمايش گذاشته شده است.
او افزود: زماني که ديولافوا براي بار دوم به منظور جمع کردن وسايل حفاري به ايران باز ميگردد يک ايراني ارمني به نام ملکم به او پيشنهاد خريد 500 آجر را ميدهد که از حفاريهاي بوشهر به دست آمده و اجازه خروج نداشته است.
به گفته نصيري: او طي مکاتبه اي با مطلع کردن مسوولان موزه لوور اين آجرها را ميخرد با اين شرط که ايرانيها مطلع نشوند که اين آثار متعلق به بوشهر است.
مدير گروه زبان و ادبيات فارسي و مطالعات ايران شناسي دانشگاه استراسبورگ فرانسه تصريح کرد: ديولافوا بعد از بازگشت به فرانسه اين آثار را با عنوان آجرهاي شوش به نمايش در ميآورد بدون آنکه کسي بفهمد اين آجرها متعلق به شوش نيست و از بوشهر کشف شده است.
اين محقق اظهار داشت: در مورد شوش هويتي کشف شد اما متأسفانه آثار به جاي مانده از آن به غارت رفت و منتقل شد اما در مورد بوشهر هويتي تحريف شد هويتي که ميتوانست ثابت کند بوشهر نيز به اندازه شوش آثار باستاني وجود داشته است.
وي با اشاره به اين که شخصاً تمامي اسناد مربوط به اين موضوع را مشاهده کرده است خاطرنشان ساخت که اين مورد را در کتاب اش نوشته است.
اخلاق و امانت داري در حفظ آثار باستان
حميده چوبک، رئيس پژوهشکده باستان شناسي پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري نيز با زنده نگه داشتن ياد و خاطره شهريار عدل پيام سخنراني نصيري را اخلاق اعلام کرد و گفت: دولتها و دانشمندان بايد اخلاق و امانت داري را در حفظ آثار باستاني رعايت کنند.
وي افزود: با رعايت اخلاق است که اتفاقاتي نظير غارت و چپاول آثار باستاني جيرفت ديگر اتفاق نميافتد، گرچه اين چپاول از طرفي به نفع جامعه باستان شناسي بود؛ زيرا اين آثار کشف شد.
چوبک با طرح اين پرسش که چرا دنياي متمدن غرب هنوز خريدار فرهنگ و تمدن کشورهاي ديگر است اظهار داشت باستان شناسان که با ما همکاري مي کنند بايد به عنوان سفيران علمي و فرهنگي اين مسائل فرهنگي را در سرزمينهاي خودشان نشر دهند.
او افزود: در نظر داريم دفتر معماري و هنر ايران را در خانه شهريار عدل با همکاري برادر وي کامران عدل بنيانگذاري کنيم.
در پايان اين مراسم در حضور باستان شناسان، پژوهشگران و باستان شناسان پيشکسوت با اعطاي لوح و يادبود از زحمات محمدنادر نصيري مقدم مدير گروه زبان و ادبيات فارسي و مطالعات ايران شناسي دانشگاه استراسبورگ فرانسه قدرداني شد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 62]