واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: تاریخ انتشار یکشنبه 7 آذر 1389 تعداد مشاهده : 608 جشنواره كتاب برتر عمل داوران خود را توجيه كرد خبرگزاري فارس: در حاليكه هيات داوران جايزه كتاب برتر در اقدامي نادر آثار خود را در زمره برگزيدگان اين جشنواره قرار داده بودند، بعد از گذشت نزديك به 15روز انجمن فرهنگي ناشران با صدور بيانيهاي به توجيه اين عمل پرداخت. به گزارش خبرگزاري فارس در حالي هيات داوران جايزه كتاب برتر در اقدامي نادر آثار خود را در زمره برگزيدگان اين جشنواره قرار داده بودند، خبرگزاري فارس بنا بر رسالت حرفه اي خود خبر اين اقدام را به صورت منتقدانه منتشر كرد بعد از گذشت نزديك به 15 روز انجمن فرهنگي ناشران با صدور بيانيهاي به توجيه اين عمل پرداخت. خبرگزاري فارس بدون هيچ توضيحي بر اين بيانيه كه داراي اشكالات فراواني است مخاطبان را به قضاوت درباره اين بيانيه فراميخواند: اين بياينه به منظور حفظ شأن و احترام داوران ارجمند جشنواره و نيز براي صيانت از جايگاه ويژه اين جشنواره كه طيّ پنج سال حيات خود طرف اعتماد و وثوق بسياري از ناشران گرامي بوده، صادر شده است. جاي بسي خوشحالي است كه نقدها و ديدگاههاي گوناگون درباره اين جشنواره و نحوه داوري آن مطرح شده است؛ خصوصاً كه اصحاب رسانه پيشگامان ارائة اين نقدها بودهاند. ما اين نقدها را با آغوش باز ميپذيريم و مجدّانه برآنيم كه آنها را در برنامه فكري و اجرايي جشنواره وارد كنيم تا با مدد گرفتن از بازخوردها و نگاههاي نقدآميز، به راهي كه سعي كردهايم با اتكا به انديشة خود دنبال كنيم، كمك نماييم. ما هر آجري را كه از طرف هر كس براي ساختن اين خانه رفيع به كار گرفته شود، با احترام ميپذيريم. همين جا لازم است به «آييننامه داوري جشنواره كتاب برتر كودك و نوجوان» و نقش آن در اتّخاذ شيوهها و برنامههاي جشنواره اشاره كنيم. اين جشنواره، بيش از هر چيز، به قانونمندي و اتّكا به آنچه كه آييننامه جشنواره ناميده است، پايبند بوده است. آييننامة داوري جشنواره كتاب برتر، از دل تجربههايي گرانقدر برآمده و براي اهالي جشنواره، در حكم ستون خيمه است. اين آييننامه، راه را به روي داور يا داوراني كه خود داراي اثري در جشنواره هستند، نبسته است. آنچه در پنجمين جشنواره به چشم آمده، پيش از اين نيز رخ داده است. ولي با اين حال، همچنان كه ذكرش رفت، اين قاعده چند ساله ميتواند تحت تأثير نقدهاي مشفقانه مورد بازنگري قرار گيرد و در صورت وجود هرگونه كاستي يا مشكل حرفهاي، به دست اصلاح و تغيير سپرده شود. و اين، البته كه موجب رضايت و خوشحالي دست اندركاران جشنواره خواهد شد. با تمام اين احوال امّا، نبايد از مشكلي ساختاري و بنيادي و درون مايهاي در عرصه كتاب كودك غافل شد. اكنون، مسئلهاي به نام توسعه نايافتگي كتاب كودك و عرصههاي پيرامون آن، چنان آزار دهنده و در عين حال تأثيرگذار است كه گاهي نتيجه طبيعي آن بروز رخدادهايي از آن دست است كه در اين جشنواره مورد نقد قرار گرفته است. اين توسعه نايافتگي، سالهاست كه ابعاد گوناگوني از كتاب كودك و ناشران و مخاطبان آن را در مخمصه قرار داده است. از جمله نشانهها يا نمادهاي اين مسئله، ميتوان اشاره داشت به: نبودن زمينهاي براي انتقال دانش و تجربه و مهارت چهرههاي شاخص چند دهه پيش به نسلهاي بعد و عملاً ساخته و پرداخته نشدن نامها و چهرههاي شاخص برآمده از دل يك فرايند ساختارمند، نبودن جرياني حرفهاي و مستقل در نقد كتاب كودك، كاهش چشمگير نويسندگان و شاعران و مترجمان و ويراستاران حرفهاي؛ عليرغم افزايش كمّي كتاب و پديدآورنده. در اين باره، لختي انديشه كنيم به چند سؤال: چرا طيّ چند دهه گذشته، در جشنها و جشنوارههاي گوناكون، برخي نامها به طور مكرّر برنده جوايز بودهاند؟ چرا با وجود اين همه كتاب كودك، نويسندگان كودك، بسيار اندكتر از حدّ تصوّرند؟ چرا نامهاي خاصّي از مسئولان اجرايي، هنرمندان، نويسندگان، داوران و... در همه جا - هرجا كه عرصهاي به نام كتاب كودك گشوده شده است - حضوري هميشگي داشته و دارند؟ چرا هنوز كارشناسان يا مؤسسههاي حرفهاي مستقل و غير دستاندكار در حوزه توليد كتاب كودك، كه مسئله و مشغله اصليشان نقد كتاب كودك و نوجوان باشد، به طور جدّي و بنيادي وجود ندارد؟ در چنين وضع و حالي است كه جشنوارهاي چون جشنواره كتاب برتر كودك و نوجوان، با همّت و تلاش جمعي از ناشران غيردولتي متمركز در انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان، براي ارزيابي عملكرد خود و همكاران خود و همكاران همتاي خود و به قصد كيفيت بخشي به مديريت نشر كتاب كودك و نوجوان جوانه زده و به اندازه پنج سال متمادي رشد كرده است. اين جشنواره، همواره كوشيده است كه آيينهاي فراروي جريان كتاب كودك قرار دهد. اگر نتايج سيمايي كه در دل آيينه ديده شده، قدري آزردگي و ناخوشايندي همراه دارد، بياييد با هم به ريشهها آب دهيم تا درختاني سرسبز و استوار داشته باشيم. بي آن كه درباره ياران جشنواره مطلقانگاري كنيم، بايد اين واقعيت را شفاف نماييم كه داوران اين جشنواره، كاري صادقانه و شجاعانه كردهاند كه توانستهاند عين آنچه را كه تشخيص دادهاند، در بيانيه خود بياورند. وگرنه، چه بسا ميتوانستند با يك اقدام مصلحتجويانه و سادهانديشانه، در نشستي كوتاه، تركيب جوايز جشنواره را در سايه مصلحتانديشي و اندكي هم رواداشتن حق و ناحق، به نحوي ترتيب دهند كه اگر برجستگي و تأثيري نداشته باشد، دست كم اسباب طعنه و سرزنش نشود. ولي چنين نكردند. و خوشا بر صداقت حرفهايشان. آنچه در سطرهاي پيش رفت، بيشتر نگاهي بنيادگرا بود به جنبههايي از مسايل نشر كتاب كودك. در اين مجال اندك، جايي هم براي اشاره به شيوههاي اجرايي جشنواره - يا مفاد آييننامهاي كه ذكرش رفت و احتمال اصلاحش گذشت - وجود دارد: طبق تبصره 2 از ماده 16 آييننامه داوري جشنواره، در صورتي كه كتاب راه يافته به مرحله سوم داوري مربوط به هريك از اعضاي هيأت داوري باشد، داوري آن اثر به يكي ديگر از اعضاي گروه داوري مربوط به آن سپرده ميشود. بر اين اساس، در اين جشنواره هيچ يك از داوراني كه داراي اثري راه يافته به مرحله سوم داوري بودهاند، اثر خود را داوري نكردهاند. بلكه به جاي هر يك از آن داوران، داور جايگزين در خارج از گروه هيأت داوران، مسئوليت داوري آن اثر را به عهده گرفت. برگههاي موسوم به كنترل عملكرد داوران، داراي بخش خاصّي است كه ميبايست توسط فرد مسئول تعيين شود كه آيا داور جشنواره نويسنده، مترجم، تصويرگر يا ناشر اين كتاب هست يا نه. چنانچه پاسخ مثبت بود. در همان برگه در ستون نام داور جايگزين داور جديد تعيين ميشد. و اينها همه بدون اطلاع داوري اصلي. اسناد و سوابق اين جشنواره در دسترس و حاكي از دقّت نظر مجريان برنامه داوري ميباشد. طبق آييننامه داوري جشنواره، يكايك كتابها در مرحله اوّل داوري، توسط سه داور بررسي شدند؛ داور متن، داور تصوير و گرافيك، داور مديريت نشر. در مرحله دوم داوري، هر كتاب توسط نه داور بررسي شده است؛ به عبارت ديگر، توسط همه اعضاي سه گروه داوري متن، تصوير و گرافيك، مديريت نشر. در چارچوب آييننامه مذكور، داوران در مرحله اوّل و دوم داوري، از داوري كتاب خودشان منع نشدهاند؛ ولي چنان كه ذكر شد، در مرحله سوم داوري نبايد درباره آثار مربوط به خود اظهار نظر و داوري كنند. آنچه قابل توجّه است، اين كه همه داوران، در مرحله اوّل و دوم داوري به اندازه مساوي از حقّ امتيازدهي برخوردار بودهاند. به اين ترتيب، سهم هر داور در ارزشدهي به هر كتاب - حتي كتاب متعلق به خود - به اندازه 1 به 9 بوده است. (حتي در مواردي مانند كتاب ترجمهاي با مجموعهاي يا پژوهشي، 1 به 10 يا 1 به 11 است.) پس هيچ يك از داوران نميتوانستند در ارتقاء مجموع امتيازهاي كتاب، نقشي تعيينكننده داشته باشند. در مرحله نهايي كه سرگروههاي داوري با تشكيل جلسه داوري نهايي به تعيين كتابهاي برتر و قابل تقدير ميپردازند، اصولاً حقّ مشورت ايجابي يا سلبي به نفع يا ضرر كتابهاي مورد بحث ندارند و از اختيار حذف يا پذيرش اثري كه مراحل داوري را طي نكرده، برخوردار نيستند. بلكه آنچه در اين جلسه اتّفاق ميافتد، تنظيم صورت جلسه هيأت داوران براساس امتيازهاي هر كتاب در مراحل سهگانه داوري است. هر كتابي كه به مرحله سوم داوري راه يافته است، الزاماً از امتياز تمام جنبههاي سهگانه متن، تصوير و مديريت نشر برخوردار بوده است. با اين وصف، اصولاً رأي يك نفر يا حتي يك گروه در بالابردن مرتبه كتاب تأثير تعيين كننده نداشته است. باشد كه در پس اين داد و ستد فكري، چيزي از تجربه و خيرخواهي نصيب جشنواره كتاب برتر كودك و نوجوان شود. انتهاي پيام/و/
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 242]