محبوبترینها
کدام رنگ کاغذ دیواری مناسب فضای شماست؟
چه چیزهایی دیگر در دکوراسیون مد نیست؟!
بررسی قیمت تیرچه + قیمت تیرچه کرومیت + قیمت یونولیت
خرید و قیمت ورق در مشاوران آهن + [مشاوره رایگان]
تی‌وی وال: ایده‌ای نوین برای دکوراسیون داخلی
انواع ریل دستگاه‌های CNC + جدول مقایسه معایب و مزایا
خرید سوسیس پرکن اصل با گارانتی
تشخیص دیسک و صفحه اصلی از تقلبی (6 راه ساده)
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
ده راهنمایی برای نوازندگان مبتدی یوکللی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1810108705
تأمّلى در آفاق اعجاز قرآن
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تأمّلى در آفاق اعجاز قرآن (1)
مقدّمهبحث اعجاز، از آن جهت ضرورت دارد كه دلیلى بر صدق ادّعاى حقّانیت هر پیامبر و مدّعى رسالت الهى است. خواجه نصیرالدّین طوسى بر این امر تأكید دارد و مىگوید: راه اطمینان بر راستى هر پیامبرى، ارائه معجزه به واسطه آنها بوده است (حلى، بىتا: 275).علاّمه طباطبایى نیز در این خصوص مىفرماید: اعجاز براى اثبات معارف الهى نیست؛ بلكه اعجاز هر پیامبرى براى اثبات رسالت و تصدیق پیامبرى است (طباطبایى، ج 1، ص 6 ـ 82)؛ بدین جهت، اعجاز هر پیامبرى نه براى اثبات وجود خدا، آن چنان كه برخى پنداشتهاند، و نه براى درستى و كارآمدى معارف خود بوده؛ بلكه در اصل، براى صحت ادعاى پیامبرى او است.اعجاز قرآن نیز از آن جهت سودمند بوده و خواهد بود كه نشانى بر رسالت پیامبر اسلام صلىاللهعلیهوآله و براى همه مخاطبان پیامبر صلىاللهعلیهوآله ، از آغاز بعثت تاكنون، دلیلى بر صدق نبوت او است؛ زیرا قرآن، عالىترین و گویاترین معجزه پیامبر گرامى اسلام صلىاللهعلیهوآله به شمار مىرود كه متن آن، همچنان سالم از هر گونه تغییر و تبدیل باقى مانده، و وحى الاهى و هم دلیل بر آن وحى است و صدق درونى دارد؛ زیرا در این خصوص، وحى دلیل صدق خویش است (ابو زید، بىتا: 137). عبدالرحمن ابن خلدون (م 808) از این امر به صورت اتّحاد دلیل و مدلول یاد مىكند و مىگوید: بزرگترین، شریفترین و گویاترین معجزهها از نظر دلالت، قرآن كریم است كه بر پیامبر ما نازل شده؛ زیرا در اغلب موارد، امور خارقالعاده، چیزى غیر از وحى هستند ... ؛ امّا قرآن، هم همان وحى مورد ادّعا و هم آن معجزه شگفتانگیز است؛ پس گواه آن وحى در خود آن است و به گواهى بیرون خود (همانند دیگر معجزات همراه با وحى) نیاز ندارد؛ از این جهت قرآن، از نظر دلالت، آشكارترین ادّله است؛ زیرا دلیل و مدلول در آن به هم پیوستهاند. (ابن خلدون، 1417: 1/119) معناشناسى معجزهاعجاز در لغت، از ریشه «عجز» به معناى پایان و بُن شىء است (راغب اصفهانى، 334)، و در قرآن نیز به همین معنا آمده است؛ چنان كه خداوند مىفرماید:إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِیحا صَرْصَرا فِی یَوْم نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ تَنزِعُ النَّاسَ كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْلٍ مُنقَعِرٍ، ما تندباد وحشتناك و سردى را در یك روز شوم كه استمرار داشته است، بر آنها فرستادیم كه مردم را همچون تنههاى نخل ریشهكن شده، از جا مىكند. (معرفت، 4/16)بدین جهت در معناى عجز، ضعف در برابر قدرت به كار رفته، واژه اعجاز به معناى به عجز درآوردن و ایجاد درماندگى در طرف مقابل است.آیتاللّه خویى در تعریف معجزه بیان مىدارد: معجزه آن است كه فرد مدّعى منصبى از مناصب الاهى، كارى را انجام دهد كه فراتر و برتر از قوانین طبیعت باشد و دیگران از انجام آن ناتوان باشند، ضمن آنكه آن كار، گواهى بر درستى او نیز باشد (قمر (54): 19 و 20).علاّمه طباطبایى نیز در تعریف معجزه، اعتقاد دارد: امرى خارق عادت است كه بر تصرّف نیروى ماوراى طبیعت، در عالم طبیعت و جهان مادّى دلالت دارد، نه آن كه امرى باشد كه ضروریات عقلى را باطل كند. (خویى، 1401: ص 33)با توجّه به تعاریف مذكور مىتوان بر این امر تأكید كرد كه در اعجاز، شرایط ذیل، ضرورت دارد:1. معجزه همراه با تحدّى و مبارزهطلبى است.2. معجزه كارى است كه دیگران بدون كمك خداوند، از انجام آن ناتوانند؛ بدین سبب، قابل تعلیم و تعلّم نیست برخلاف سحر و جادو و هیپنوتیزم و مانیهتیزم و... كه از علوم غریبه و اكتسابى هستند.3. معجزه مىباید به واسطه مدّعى رسالت انجام شود؛ بنابراین، امورى كه بشر گرچه از انجام آنها ناتوان است، مانند حركت خورشید، ماه و ...، معجزه كسى به حساب نمىآید؛ چون آنها بدون واسطه، كار خداوند است.این نكته نیز نمىباید مورد غفلت واقع شود كه اصطلاح معجزه درباره قرآن كه هم اكنون مرسوم و متعارف است، در آیات قرآن بدان اشاره نشده و این اصطلاح را همانند دیگر اصطلاحات كلامى و تفسیرى، متكلّمان و مفسّران از قرن سوم به بعد رایج كردهاند و قرآن، از اعجاز با عبارتهاى «بیّنه و آیه» و ... یاد كرده است مانند:وَ قَالُوا لَوْلاَ یَأْتِینَا بِآیَةٍ مِن رَّبِّهِ أَوَ لَمْ تَأْتِهِم بَیِّنَةٌ مَا فِی الصُّحُفِ الْأُولَى،و آنها گفتند: چرا [پیامبر]، معجزه و نشانهاى از سوى پروردگارش براى ما نمىآورد؟ بگو آیا خبرهاى روشن اقوام پیشین كه در كتابهاى آسمانى نخستین بوده است، براى آنها نیامد. (طه (20): 133)قَدْ جِئْتُكُمْ بِبَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَرْسِلْ مَعِیَ بَنِی إِسْرَائِیلَ * قَالَ إِنْ كُنْتَ جِئْتَ بِآیَةٍ فَأْتِ بِهَا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِینَ،[موسى گفت:] من در حقیقت، دلیلى روشن از سوى پروردگارتان براى شما آوردهام؛ پس فرزندان اسرائیل را همراه من بفرست. فرعون گفت: اگر معجزهاى آوردهاى، پس اگر راست مىگویى آن را ارائه بده. (اعراف (7): 105 و 106) قرآن، معجزه همه عصرها
معجزه هر عصرى، لازم است در خور عصر خود باشد تا از تأثیرگذارى آن، چیزى كاسته نشود؛ بدین جهت، در عصر حضرت موسى كه قوم او در جادوگرى سرآمد بودند، معجزه او از جنس سحر بود و چون در عصر حضرت عیسى، علم طب، پیشرفت قابل توجّهى داشت، معجزه او شفاى بیماران واحیاى مردگان بود. در زمان بعثت پیامبر اسلام(ص) نیز چون فرهنگ شعر و شاعرى و سخنورى در اوج قرار داشت، معجزه پیامبر اسلام صلىاللهعلیهوآله متنى زبانى بود كه تفوّق پیامبرى او را ثابت مىكرد و فقط براى آن روزگار نبود؛ بلكه چون پیامبر اسلام (ص) ، خاتم نیز بود، معجزه او مىباید جاویدان و براى همه اعصار باشد، نه زمانمند و مكانمند؛ بدین جهت، معجزه او با آن زمان و همه دورانها متناسب شد.قرآن، افزون بر عنایت به عصر خود، كتاب تمام دورانها و كتاب هدایت و تربیت همه انسانها است و خداوند متعالى به این نكته اشاره مىفرماید: وَ نَزَّلْنَا عَلَیْكَ الْكِتَابَ تِبْیَانا لِكُلِّ شَیْءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرَى لِلْمُسْلِمِینَ، ما این كتاب [آسمانى] را بر تو نازل كردیم كه بیانگر همه چیز، و سبب هدایت و رحمت و بشارت براى مسلمانان است. (نمل (27): 89)علاّمه طباطبایى نیز در این خصوص مىفرماید: قرآن مجید در مطالب خود، به امتّى از امم مانند امّت عرب یا طایفهاى از طوایف مسلمانان اختصاصى ندارد؛ بلكه با طوایف خارج از اسلام نیز سخن مىگوید ... و با هر طایفهاى از این طوایف به احتجاج پرداخته، آنان را به سوى معارف حقّه خود دعوت مىكند. (طباطبایى، 1372: 20) مبارزهطلبى و تحدّى قرآنهمانطور كه در معناشناسى معجزه بیان شد، از جمله شروط و ویژگىهاى هر معجزهاى، تحدّى و هماوردطلبى با مخالفان و منكران است. قرآن نیز كه بر قلب پیامبر اسلام (ص) نازل شد، از همان آغاز، در متن آیات، خود را آیه و معجزه خوانده و مخالفان خود را از آن روزگار تا امروز به همانندآورى آن دعوت كرده است. خداوند متعالى در سوره عنكبوت مىفرماید: وَقَالُوا لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَیْهِ آیَاتٌ مِن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الآیَاتُ عِندَ اللّهِ وَ إِنَّمَا أَنَا نَذِیرٌ مُّبِینٌ * أَوَلَمْ یَكْفِهِمْ أَنَّا أَنزَلْنَا عَلَیْكَ الْكِتَابَ یُتْلَى عَلَیْهِمْ، گفتند: چرا بر او، از سوى پروردگارش نشانههاى [معجزهآسا] نازل نشده است؟ بگو آن نشانهها پیش خدا است و من فقط هشداردهندهاى آشكارم. آیا براى ایشان بس نیست این كتاب را كه بر آنان خوانده مىشود، بر تو فرو فرستادیم؟ (عنكبوت (29): 50 و 51)قرآن در گروهى از آیات، از مخالفان، بلكه همه انسانها و در همه دورانها مىخواهد كه اگر در درستى و الاهى بودن آن تردید دارند و آن را نشانه صدق و راستى پیامبر(ص) نمىدانند، با تمام توان، و به كمك یكدیگر، همانند آن را بیاورند كه از آن به عبارت «تحدّى» و هماوردطلبى یاد شده است. حضرت محمّد(ص) ، خود نخستین كسى بود كه بر وحى و رسالت خود ایمان داشت و هیچگاه در آن تردید نكرد (طباطبایى، 1393: 10/125)، و در برابر اوضاع سخت روزگار خود و با وجود همه تردیدهاى مخالفان، آنها را به تحدّى قرآن دعوت مىكرد.برخى از آیات هماوردطلبى و تحدّى، در مكّه، و برخى در مدینه نازل شده، و در برخى از آنها، تحدّى به همه قرآن و در برخى به ده سوره و در برخى به یك سوره، تحدّى شده (معرفت، 1414: 4/21 ـ 25) كه به نظر، سیر تاریخى آنها چنین است:الف. أَمْ یَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَل لاَّ یُؤْمِنُونَ * فَلْیَأْتُوا بِحَدِیثٍ مِثْلِهِ إِن كَانُوا صَادِقِینَ، یا مىگویند، آن را بر بافته. [نه] بلكه باور ندارند؛ پس اگر راست مىگویند، سخنى مثل آن بیاورند. (طور (52): 33 و 34)ب. أَمْ یَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیَاتٍ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُم مِن دُونِ اللّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِینَ، یا مىگویند این [قرآن] را به دروغ ساخته است. بگو اگر راست مىگویید، ده سوره بر ساخته شده، مانند آن بیاورید و غیر از خدا هر كه را مىتوانید فرا خوانید. (هود (11): 13)ج. «وَ إِنْ كُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِن مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِینَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوْا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِینَ، و اگر در آن چه بر بنده خود نازل كردیم، شك دارید، پس اگر راست مىگویید، سورهاى مانند آن بیاورید و گواهان خود (غیر خدا) را فرا خوانید؛ پس اگر نكردید (و هرگز نمىتوانید كرد)، از آن آتشى كه سوختش مردم و سنگها هستند، و براى كافران آماده شده، بپرهیزید.(بقره (2): 23 و 24)ادامه دارد...دكتر سیّد رضا مؤدّبشکوری - گروه دین و اندیشه تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 281]
-
گوناگون
پربازدیدترینها