تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1850180608
مهدى موعود از ديدگاه ملاصدرا
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مهدى موعود از ديدگاه ملاصدرا نويسنده: عبدالرسول هاديان شيرازى بحث درباره موعود آخرالزمان مسألهاى است كه از دير باز مورد توجه انديشمندان و متفكران دينى بوده است. و هر كس بسته به ذوق و استعداد خود به گوشه يا گوشههايى از زواياى مختلف آن توجه كرده است. در اين نوشتار به بررسى ديدگاه عالم ربانى و حكيم الهى محمد بن ابراهيم، صدرالدين شيرازى (معروف به صدرالمتألهين و ملاصدرا) مىپردازيم. 1. زمين هيچگاه از حجت الهى خالى نيست ملاصدرا معتقد است، بر پيامبر واجب است كه براى بعد از خود جانشينانى قرار دهد، و بايد به گونهاى درباره آنها تصريح كند كه جايى براى شك و طعن باقى نماند، زيرا وجود مادى آنها براى هميشه باقى نيست، بناچار بايد آشكارا به وجود امامى تصريح كند كه امت بدان اقتدا نمايد1. همچنين بايد دانست كه زمين هيچگاه از حجت الهى خالى نيست، و با رفتن هر كدام، نوبت ديگرى مىرسد. ايشان براى اين مدعا به اين آيه استشهاد مىكنند: و لقد أرسلنا نوحاً و إبراهيم و جعلنا فى ذريتهما النبوة و الكتاب فمنهم مهتد و كثير منهم فاسقون ثمّ قفّينا على آثارهم برسلنا، و قفّينا بعيسى بن مريم و آتيناه الإنجيل...2 ما نوح و ابراهيم را فرستاديم، و در فرزندان آنها نبوت و كتاب را قرار داديم، پس از آن بعضى از آنها هدايت يافتند و بسياى از آنها فاسق شدند. سپس به دنبال آنها رسولان ديگر خود را فرستاديم، پس از آن عيسى بن مريم را مبعوث كرديم و به او انجيل عطا كرديم. بيان ملاصدرا در ذيل اين آيه چنين است: اين آيه دليل بر اين است كه زمان از كسى كه قيام كند و حجت خدا بر خلقش باشد، خالى نيست، اين سنت الهى از زمان نوح و آدم و آل ابراهيم تا زمان پيامبر ما جارى بوده و سنت الهى تبديل نمىشود. با تمام شدن نبوت آن ولايتى كه باطن نبوت است، تا روز قيامت باقى است. پس بناچار بعد از سپرى شدن زمان رسالت، لازم است ولى و سرپرستى باشد كه با كشف شهودى و بدون يادگيرى از خلق، خدا را عبادت كند، و نزد او منبع تمام دانشهاى دانشمندان و مجتهدان موجود است، و در امر دين و دنياى مردم رياست دارد، و از جانب خدا، مردم را به فطرتشان دعوت مىكند، چه مردم اطاعت كنند چه نكنند، و يإ؛؛ لاپپ دعوت او را اجابت كنند يا او را انكار نمايند، و فرقى نمىكند آن ولى ظاهر باشد و ديگران او را ببينند، ويا همچون بسيارى از ائمه طاهرين از ديدهها پوشيده و پنهان باشد.3 شاهد اين مطلب فرمايش على، عليهالسلام، به كميل است كه پس از بيان فضيلت علم و ارزش علما مىفرمايد: أللّهم بلى! لا تخلواالأرض من قائم للّه بحجّة، ظاهراً و مشهوراً، أو مستتراً مغموراً لئلّا تبطل حججاللّه و بيناته، كم ذا و أين أولئك؟ أولئك واللّهالأقلون عدداً، الأعظمون خطراً، بهم يحفظاللّه حجته و بيناته حتى يودعوها نظرائهم، و يزرعوها فى قلوب أشباههم. هجم بهمالعلم على حقيقةالبصيرة و باشروا روحاليقين، و استلانوا ما استوعرهالمترفون، و أنسوا بما استوحش منهالجاهلون، صحبواالدنيا بأبدانٍ أرواحها معلّقة بالمحلالأعلى؛ أولئك خلفاءاللّه فى أرضه، والدعاة إلى دينه. آه! آه! شوقاً إلى رؤيتهم. بار خدايا! آرى، زمين از قيام كننده براى خدا به وسيله حجت و دليل، خالى نمىماند، يا آشكار و مشهور است، يا پنهان و مجهول، تا اينكه حجتها و دليلهاى خدا از بين نرود. اينها چند نفرند؟ و كجا هستند؟ سوگند به خدا كه اينها از نظر شمارش اندك هستند و از نظر منزلت و بزرگى، بسيار بزرگوار و بلند مرتبهاند. به وسيله اينها حجت و دليلهاى روشن خدا حفظ مىشود تا آن را به همانند آنها بسپارند، و آن را در قلبهاى همانند آنها كشت نمايند. علم و دانش با بصيرت حقيقى به اينها روى آورده، و روح يقين را به كار بستهاند. آنچه را كه اشخاص خوشگذران سخت مىگيرند، اينها آسان مىگيرند. و به آنچه كه افراد نادان از آن وحشت دارند، انس گرفتهاند به وسيله بدنهايى كه ارواح آن به جاى بسيار بلندى آويخته، در دنيا زندگى مىكنند. اينها جانشينان خدا در زمينش هستند كه به سوى دين او دعوت مىكنند. آه! آه! چه بسيار مشتاق ديدار آنها هستيم.4 صدرالمتألهين پس از بيان على، عليهالسلام، نتايجى به شرح زير مىگيرند: اول: عالِم حقيقى ولايت و رياست در دين دارد. دوم: سلسله عرفان به خدا و ولايت مطلقه هيچگاه قطع نمىشود. سوم: آبادى جهان و انسانها و ساير حيوانات و همه موجودات به خاطر وجود آن عالم ربانى است. چهارم: آن حجت الهى واجب نيست ظاهر باشد و چه بسا پنهان باشد. پنجم: اولياى خاص الهى، با الهام از خداوند، علوم و معارف را كسب مىكنند. ششم: با اين اوصاف شرافت حكمت الهى و منزلت صاحبان روشن مىشود كه چگونه على، عليهالسلام، مشتاق لقاى آنهاست.5 2. شرايط امامت و تعيين مصداق امامِ منصوب از جانب خدا بايد از گناهان پاك باشد، و بايد داراى اوصاف كماليهاى همچون علم، قدرت، شجاعت، كرم، زهد، مروت، و فصاحت در حد اعجاز باشد كه اجتماع همه آنها در يك نفر كمياب باشد و با آن شايسته خلافت در زمين و سپس آسمان شود. همچنين امام بايد از نقصها و عيبهاى نفسانى كه با خلافت جمع نمىشود، همچون كفر، جهل، سفاهت، تندخويى، كبر و نفاق و از امراض بدنى پاك باشد. صدرالمتألهين پس از بيان اين اوصاف مىگويد: پس از رسول خدا، صلّىاللّهعليهوآله، هيچ كس جز على بن أبى طالب - برادر و پسر عموى پيامبر - داراى چنين فضايل و كمالاتى نبود. و براى اثبات اين مدعا، سه دليل ذكر مىكند: دليل اول، كلام خدا كه مىفرمايد: لا ينال عهدىالظالمين.6 عهد من به ظالمان نمىرسد. دليل دوم، آيه شريفه: إنّما وليكماللّه و رسوله و الّذين يقيمون الصلاة و يؤتون الزكاة و هم راكعون.7 تنها ولى شما خدا و رسول او، و كسانى هستند كه نماز را بر پا مىدارند و در حال ركوع زكات مىپردازند. دليل سوم، تصريح به ولايت على، عليهالسلام، در حجةالوداع، و احاديث ديگرى كه از پيامبر رسيده است.8 سپس مىگويد: بعد از على، عليهالسلام، اولاد معصومش كه اين صفات در آنها جمع است، شايستگى ولايت دارند تا برسد به صاحب اين زمان، حضرت مهدى، عجّلاللّهتعالىفرجه، كه به قسط و عدل قيام مىكند، زيرا بوسيله او زمين از عدل و قسط پر مىشود، پس از آنكه از ظلم و جور پر شده است. پس وجود آن حضرت ثمره عالم و كمال آن است و با از بين رفتن او همه چيز زايل مىشود. زيرا ثابت شده كه وجود انسان كامل علت غايى اين عالم است. و اين مباحث از راه تتبع در آثار و اخبار به دست مىآيد، نه از طريق مباحث كلامى و استدلال.9 همچنين در شرح اصول كافى، پس از ذكر رواياتى كه دلالت دارد كه ائمه دوازده نفرند، در جمعبندى مىگويد: تمام اين روايات سندشان از طريق اهل سنت ذكر شده و در كتب صحاح آنها، همه آنها ثابت است. و در ذيل روايت ديگرى درباره حضرت مهدى، از شارح »مشكوة« نقل مىكند كه: اين احاديث و امثال آن، دليل روشنى است بر اين كه خلافت مختص به قريش است و براى غير آنها جايز نيست، و پيامبر اكرم، صلّىاللّهعليهوآله، نيز فرموده اين حكم تا آخر روزگار است، و كسى كه در عقلش آفتى نباشد، و جلو چشمان بصيرتش حجابى نباشد، مىداند كه اين روايات متواتر و صحيح دلالت دارد كه جانشينان پيامبر دوازده نفرند كه همه از قريش هستند، و دين الهى و اسلام را تا قيامت بپا مىدارند، و جز ائمه شيعه اماميه كسى چنين صفاتى ندارد.10 3. فضيلت اهلبيت، عليهمالسلام اعتقاد ملاصدرا اين است كه انسانها از لحاظ درجه روحى و در شدت و ضعف با هم متفاوتند.11 بالاترين مرتبه كمال روحى روح انبياست، و در ميان پيامبران نيز شريفترين روح، روح خاتم آنهاست، سپس روح اولياى الهى و اهل پيامبر كه سلسله آنها تا زمان حضرت مهدى ادامه دارد12. اولياى الهى و علماى بعد از پيامبر تا قيام مهدى، و حتى كسانى كه قبل از پيامبر بودهاند از راه باطنى، از روح پيامبر، صلّىاللّهعليهوآله، بهره مىجويند.13 همچنين در دست اين بزرگواران كتاب جفر و جامعه به وديعه گذاشته شده و تا ظهور حضرت مهدى، عجّلاللّهتعالىفرجه، از هر امامى به امام ديگر مىرسد، و هر چه حلال و حرام خداست و هر چه انسان بدان محتاج است، در آن وجود دارد.14 4. ايمان به حضرت مهدى، عليهالسلام، ايمان به غيبت است بر اساس بسيارى از روايات آخرين سلسله امامت به حضرت مهدى، عجّلاللّهتعالىفرجه، مىرسد بر همين اساس ايشان تصريح مىكند كه علماى اماميه اتفاق نظر دارند كه امام زمان ما، همان مهدى است كه ظهورش در آخرالزمان وعده داده شده است. و بنا بر15 بعضى روايات كه از اصحاب ما رسيده است، مراد به »الذين يؤمنون بالغيب« زمان غيبت و زمان قيام16 آن حضرت است كه قرآن و روايات از آن خبر داده است.17 5. ويژگىهاى حضرت مهدى، عليهالسلام، در هنگام ظهور از مطالبى كه بيان شد، روشن مىشود كه كارهايى كه در زمان ظهور حضرت مهدى، عليهالسلام، تحقق مىيابد كاملاً با خواستههاى پيامبر اسلام منطبق است، زيرا بين اين دو، به وسيله امرى باطنى ارتباط وجود دارد، و به همين جهت اهداف وحى و نبوت، در زمان ظهور آن حضرت تحقق مىيابد، و شعاع خورشيد حقيقت همه جا را فرا مىگيرد. در آن روز نور دين و توحيد الهى ظهور پيدا مىكند و ظلمتهاى شرك ابليسى غروب مىكند، باطل بكلى رخت بر مىبندد، زيرا بعد از آنكه زمين از ظلم و جور پر شده است، خداوند به وسيله او زمين را از قسط و عدل پر مىكند.18 از ويژگيهاى زمان ظهور اين است كه اختلاف بين اهل ظاهر برطرف مىشود، و اجتهاد و كلام از بين مىرود و احكام مختلف در يك مسأله تبديل به يك حكم مىشود، و آن هم همان حكمى است كه در علم خداى سبحان است، و همچون زمان رسول خدا مذهبها به يك مذهب تبديل مىشود، چون اين مطابق علم الهى است. بنابراين، اگر اجماع فقها در يك فتوا مخالف كشف صحيح باشد، حجّت نيست، هر چند كه مطابق صراحت روايات باشد. بر اساس اين مبنا، اگر كسى از راه كشف صحيح به حكمى از احكام الهى پى برد؛ و در انجام اعمال، با اجماع فتاوى اهل ظاهر مخالفت كند، در اين مخالفت ملامتى نيست و از شريعت خارج نشده است، چون از راه باطن كلام پيامبر و باطن كتاب و سنت را به دست آورده است.19 6. صدرالمتألهين و مسأله رجعت در رواياتى از اهلبيت، عليهمالسلام، آمده است كه خداوند گروهى از مردگان را به همان صورتى كه بودهاند، به اين دنيا برمىگرداند.اين واقعه نسبت به كسانى است كه در مراتب بالايى از ايمان و يا در نهايت فساد باشند، و در زمان قيام حضرت مهدى، عجّلاللّهتعالىفرجه، اتفاق مىافتد. اين همان معناى »رجعت« است، و از دير باز مورد اختلاف علماى دين بوده است. نظر صدرالمتأالهين اين است كه با توجه به روايات زياد و صحيحى كه از امامان و بزرگان از اهلبيت رسيده است، مذهب رجعت حق است و هنگام ظهور قائم آل محمد تحقق مىيابد. در اين باره مانع عقلى هم وجود ندارد، چون شبيه به آن در زنده شدن مردگان با اذن خداوند و به دست پيامبرانى همچون حضرت عيسى و شمعون اتفاق افتاده است.20 7. اهل سنت و مسأله امامت و مهدويت صدرالمتألهين با ذكر دو نظريه از اهل سنت درباره امامت و حضرت مهدى، هر دو را رد مىكند. درباره امامت، با تعجب مىگويد: اينها امام را به پادشاهان دنيوى و قدرتمندان حمل كردهاند، چه عالم باشند، چه جاهل، چه عادل باشند، چه فاسق. سپس بر آنها خرده مىگيرد كه با توجه بهاينكهدر روايات آمدهاست: من مات و لم يعرف إمام زمانه، مات ميتةالجاهلية كسى كه بميرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلى مرده است. حال براى شناخت اين امام جاهل و فاسق چه ثمرهاى وجود دارد كه اگر كسى بميرد و آن را نشناسد به مرگ جاهليت مرده است؟21 اما درباره حضرت مهدى، عجّلاللّهتعالىفرجه، نيز آنها وجود آن حضرت و بقايش را تا اين زمان بعيد مىشمارند. ايشان در جواب مىگويد: اين استبعاد در نهايت سقوط است، زيرا دلايل طبى و نجومى محال بودن بقاى انسان بعد از 120 سال را درست نمىداند، و همچنين ما مواردى از گذشتگان را سراغ داريم كه عمرهاى طولانى داشتهاند؛ مثل آدم و نوح و امثال آن دو و همچنين دجّال لعين كه عمرش از زمان رسول خدا تا وقت خروج مهدى ادامه دارد.22 با توجه به مطالبى كه بيان شد، اعتقاد مرحوم صدرالمتألهين به مهدى موعود، عليهالسلام، و ظهور آن حضرت و همچنين مسأله رجعت، بر پايه آيات الهى و روايات معصومين، بنا نهاده شده و با عقل سليم نيز هماهنگ است. همچنانكه در بعضى مباحث، براى اثبات مدعاى خود از برهان عقلى استفاده كرده است. پي نوشت ها: 1. صدرالدين الشيرازى، محمد بن ابراهيم، تفسير القرآن الكريم، قم، انتشارات بيدار، الطبعة الثانية، 1415، ج4، ص220. 2. سوره حديد (57)، آيات 26 و 27. 3. تفسير القرآن الكريم، ج6، ص298. 4.نهجالبلاغه (صبحى صالح)، كلمات قصار 147. 5. تفسير القرآن الكريم، ج6، ص299 - 300 و شرح الاصول الكافى، ص460. 6. سوره بقره (2)، آيه 124. 7. سوره مائده (5)، آيه 55. 9. همان، ص221. 10. شرح الاصول الكافى، ص461. 11. تفسير القرآن الكريم، ج5، ص52. 12. همان، ص53. 13. همان، ج7، صص171 - 172. 14. صدرالدين شيرازى، محمد، مفاتيحالغيب، ص37، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى، چاپ اول 1363 عربى. 15. تفسير القرآن الكريم، ج6، ص301. 16. سوره بقره (2)، آيه 3. 17. تفسير القرآن الكريم، ج1، ص268. 18. همان، ج6، ص50. 19. مفاتيحالغيب، ص487. 20. تفسير القرآن الكريم، ج5، صص92 - 91. 21. همان، ج6، ص302. 22. همان، ص301.منبع: ماهنامه موعود
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 508]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها