واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: در دارورسانی اندازه مهم است یا شکل؟گروهى از محققان دریافت هاند كه احتمال نفوذ نانوذرات میل هاى شكل به درون سلولها بسیار بیشتر از احتمال نفوذ نانوذرات كروى شكل است.هم در سطح آزمایشگاهى و هم در بررسیهاى بالینى، از فناورى نانو براى رسانش دارو به اهداف مشخص درون بدن استفاده شدهاست. دانشمندان در حین این بررسیها به كشف بسیار جالبى در مورد نوع نانوذراتى كه می توانند انواع مختلفى از داروهاى ضدسرطان را درون بدن جا بهجا كنند، دست یافتهاند.
باور عمومى دانشمندان این است كه هر چقدر یك ذره كوچكتر باشد، براى رسانش دارو بهتر است. بنابر گفته گروهی از پژوهشگران در دانشگاه(U. N. C) كالیفرنیاى شمالى واقع در چپل هیل كه رهبرى آنها را پروفسور جوزف دِسیمون از دانشكده شیمى بر عهده دارد، این باور عمومى احتمالاً درست نیست. پروفسور دِسیمون و تیمش نشان دادهاند كه شكل این حام لهاى دارویى میكروسكوپى بسیار مهمتر از اندازه آنهاست. این عامل تا اندازهاى مهم است كه میتواند تعیین كند یك حامل دارویى به شكلى موثر وارد سلو لهاى هدف شده و داروى خود را رها كند یا اینكه خود به عنوان هدف بهوسیلهى سلولهاى ایمنى بدن از بین برود.منطقى این است كه ذارت كوچکتر بتوانند راحتتر از ذرات بزرگتر از غشاى سلولى عبور كرده و وارد آن شوند، اما این محققان دریافتهاند كه ذرات میلهاى شكل میتوانند سریعتر از ذراتى با اشكال دیگر به درون سلول وارد شوند كه دلیل این امر نحوه پاسخ دهى سیستم ایمنى بدن به این نوع از ذرات است. پروفسور دِسیمون «واضح است كه ارتباطى میان شكل و عملكرد ذرات وجود دارد كه تاكنون مورد توجه قرار نگرفته است». این تحقیق كه در مجله Proceedings of the National Academy of Science منتشر شده است، بیان میکند كه ذرات میل هاى شكل (با قطر 150 نانومتر و طول 450 نانومتر)حدود 4 برابر سریعتر از ذراتى با ابعاد نسبى متعادلتر (مثلاً 200 نانومتر در 200نانومتر( به درون سلولهاى انسانى نفوذ كرده و یا درون بدن جابهجا میشوند. پروفسور سمیر میتراقطرى مهندس شیمى از دانشگاه کالیفرنیا در سانتا بابارا میگوید: «اگر 10سال به عقب برگردیم و بپرسیم مهمترین عامل در توسعه یك ذره درمانى چیست، بلافاصله اندازه ذره و سپس شیمى سطحى آن را به عنوان پاسخ دریافت خواهیم كرد .حال دانشمندان دریافتهاند كه شكل ذرات نیز اهمیت دارد». پروفسور میتراقطرى ذرات میكروسكوپى با شکلهای مختلف را توسعه داده و قابلیت آنها را در رسانش دارو مطالعه میكند .مطالعات وى مستقل از كارهاى گروه پروفسور دِسیمون است.دانشمندان امیدوارند زمانى كه بیخطر بودن و تأثیر سامانههاى دارورسانى مبتنى بر فناورى نانو به اثبات برسد، بتوانند نانوذرات دارورسان با غلظت بالا را به طور مستقیم به محلى از بدن كه مورد نیاز است، تزریق نموده و از شكل آنها براى كاركرد سریعشان استفاده كنند . به عنوان مثال توانایى تولید نانوذراتى با اشكال مختلف از یك ماده آلى، این امكان را براى فردى كه از بیمارى آرتریت روماتوئید (بیمارى التهابى مفاصل( یاCrohn رنج میبرد، ایجاد میكند كه به جاى تزریق وریدی دو ساعته Remicade (دارویی برای درمان التهاب مفاصل)، با استفاده از یك تزریق معمولى ساده، این دارو را وارد بدن خود کند پروفسور دسیمون میگوید: «شما میخواهید دارو را در مکان مورد نظر، در زمان مورد نظر و بدون اتلاف وارد بدن نمایید».
نانوذرات با شكل معین همچنین میتوانند دارو را از بافتهایى كه احتمال آسیب دیدن دارند، دور نگهداشته و بدین ترتیب ایمنى داروهاى خاص را بهبود بخشند. پروفسور دِسیمون توضیح میدهد: «ما نشان دادهایم میزان جذب نانوذرات استوانهای با قطر و ارتفاع 200نانو متر بهوسیلهی کلیه حیوانات کم است». او میافزاید دلیل اینکه چرا شکل نانوذرات در میزان جذب آنها به وسیلهی كلیه موثر است، هنوز روشن نشده است. محققان امیدوارند نانوذراتى با شكل هاى دیگر، همچون نانوذرات كرمى شكل انعطا فپذیر با قطر 80نانومتر و طول 500 نانومتر، عملكرد بهترى داشته باشند.حال سوال اصلى این است كه چرا شكلهاى خاص بهتر عمل میكنند؟ یكى از دلایل عملكرد بهتر نانوذرات كرمى شكل یا میلهاى نسبت به نانوذرات كروى این است كه دفع این نانوذرات بهوسیلهى سیستم ایمنى بدن سختتر است. پروفسور میترا قطری میگوید: «ماکروفاژها (سلولهایی که ذرات خارجی را احاطه کرده و آنها را از جریان خون خارج میکنند) به خوردنی ذراتی تمایل دارند که براى این كار به انبساط زیادى نیاز نداشته باشند. اگر این سلولها به یكى از این ذرات كرمى شكل از پهلو نزدیك شوند، باید تا حد زیادى منبسط شوند تا بتوانند آنها را احاطه کنند و آنها این كار را دوست ندارند». او میافزاید احتمال اینكه یك ماكروفاژ از انتهاى یك ذره كرمى شكل به آن نزدیك شود، بسیار پایین است، زیرا انتهاى این ذرات نسبت بسیار كمى از مساحت سطحى آنها را شامل میشوند.پروفسور دسیمون میگوید: «ما بر این باوریم كه احاطه كردن و حذف ذرات كرمى شكل براى ماكروفاژها یك چالش به شمار میآید. احاطه كردن ذرات كروى براى ماكروفاژها بسیار آسانتر بوده و با یك حركت سریع انجام میگیرد، اما حذف ذرات رشتهاى براى آنها بسیار مشكل است». دكتر كریستین ملاندر استادیار شیمى آلى در دانشگاه ایالتى كالیفرنیاى شمالى در Raleigh میگوید یافتههاى پروفسور دِسیمون و تیمش بسیار جالب بوده و كمك زیادى به توسعه استفاده از فناورى ناو در دارورسانى میكند. دكتر ملاندر بر روى استفاده از نانوذرات طلا به عنوان یك وسیله کمکی برای رسانش داروی HIV كار میکند. او همچنین مشغول مطالعه این نانوذرات براى كمك به اتصال دارو به گیرندههاى سطحى سلولهای T برای محافظت از آنها در برابر HIV است. ملاندر و همکارانش در دانشگاه ایالتی کالیفرنیای شمالی و دانشگاه کلرادو در بولدر با یک ماده معدنی (طلا) کار میکنند که امکان تغییر شکل آن وجود ندارد. با این حال او میگوید کار گروه دِسیمون «نگرشی در زمینه استفاده از نانوذرات براى دارورسانى ایجاد میكند كه بسیارى از دانشمندان آن را پیشبینى نمیكردند. این كار همچنین نشان میدهد تحقیقات بنیادى زیادى در این زمینه وجود دارند كه باید صورت پذیرند». گروه ملاندر كه در هیچ یك از كارهاى تیم دِسیمون درگیر نبودهاند، در حال حاضر مشغول بررسى توانایى عبور نانوذرات طلا از سد خونى شبیهسازى شده مغز هستند. این سد خونى از عبور بسیارى از مواد از طریق جریان خون به درون مغز جلوگیرى میكند.براى اینكه دِسیمون و گروهش بتوانند فناورى خود را با سرعت بیشترى به دست شركتهاى دارویى رسانند، ابزارى ساختهاند كه میتواند با استفاده از قالبهایى، نانوذراتى با اشكال مختلف را تولید کرده و همانند قالبهاى یخ آنها را بیرون بدهد. فناورى تكثیر نانوذرات در بسترهاى غیرترشونده (PRINT) به دِسیمون كمك كرد تا جایزه 500000 دلارى مؤسسه فناورى ماساچوست به نام Lemelson را در ماه ژوئن دریافت نماید. او میگوید: «ما از لیتوگرافی برای ساختن ویفرى استفاده میكنیم كه نقش الگوى مادر را بازى میكند .سپس با استفاده از این الگو میتوانیم هزاران قالب تولید كنیم».
پروفسور دِسیمون و همكارانش از سال 2005 قادر بودهاند این قالبهاى كوچك را تولید نمایند. آنها در همان زمان در مقالهای که در Journal of American Chemical Society منتشر کردند، كار خود را شرح دادهاند .مساحت آن قالبها حدود یك میلیمتر مربع بوده و تنها چند نانوذره محدود با اندازه و شكل قابل كنترل با استفاده از آنها قابل تولید بود. وی میافزاید: « در حال حاضر میتوانیم به روشى مقرون به صرفه قالبهایى با مساحت چندین متر مربع ساخته و با استفاده از آنها چند صد میلیگرم نانوذره با شكل و اندازه متنوع تولید نماییم .با استفاده از این نانوذرات میتوانیم سامانههاى زیستى را بررسى نماییم».دِسیمون همراه با گروهى از پژوهشگران دانشگاه كالیفرنیاى شمالى واقع در چپل هیل در سال 2004 شرکتی به نام ogies Liquidia Technolرا تأسیس نمودهاند. گام بعدى این شركت بهبود روشهاى چاپ و افزایش مقیاس تولید استLiquidia . ماشینى ساخته است كه قادر است در یك روز د هها گرم نانوذره تولید كند؛ این شركت امیدوار است بتواند به تولید چند كیلوگرم در روز دست یابد. پروفسور دِسیمون بر این امید است كه تا اواسط سال 2009 ماشینى براى تولید نانوذرات داشته باشد كه تأییدیه FDA (سازمان غذا و داروى آمریكا) را گرفته باشد. او میخواهد پس از این مرحله نانوذرات را وارد فاز آزمایشات بالینى كند . در ابتداى فهرست مطالعه پروفسور دِسیمون مولكولهاىsiRNA قرار دارند که شاید بتوانند از تولید پروتئینهاى خطرناك بهوسیلهى سلولهاى سرطانى جلوگیرى نمایند.داروهاى ضدسرطان دوستاكسل، سیس پلاتین، و دوگزوروبیسین موارد دیگر موجود در فهرست مطالعه وى هستند. منبع: مجله فناوری نانوتنظیم: محسن مرادی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 674]