واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: معرفي مختصر آثار علامه حلي
1- الابحاث المفيدة في تحصيل العقيدة. 2- ابطال الجبر. 3- اثبات الرجعة. 4- اجوبة المسائل المهنائية الاولي، که جواب سوالات سيدمهنابن سنان بن عبدالوهاب جعفري حسيني مدني عبدلي است. 5- اجوبة المسائل المهنائية، که باز هم جواب سوءالات سيدمهناي مذکور است. 6- الادعية الفاخرة الماثورة عن العترة الطاهرة. 7- الاربعون مسالة في اصول الدين. 8- ارشاد الاذهان الي احکام الايمان، که حاوي تمام ابواب فقه بوده و بتصريح بعضي از اجله داراي پانزده هزار مساله است، و نسخه خطي آن در اغلب کتابخانههاي عمومي و خصوصي موجود است. 9- استقصاء الاعتبار في تحرير معاني الاخبار، که خود علامه در خلاصة الاقوال گويد که اين کتاب استقصاء بي مانند بوده و در آن هر خبري را که بنظرش رسيده نقل کرده و در صحت و ضعف سند و کيفيت دلالت آنها مطالبي نگاشته است. 10- استقصاء البحث و النظر في مسائل القضاء و القدر، و يا استقصاء النظر في القضاء و القدر. که آن را در جواب سوال شاه خدابنده راجع بدليل مختار بودن انسان و مجبور نبودن او در افعال خود، نوشته است . 11- الاسرار، در امامت . 12- الاسرار الخفية في العلوم العقلية من الحکمية و الکلامية و المنطقية، که نسخه اصلي آن بخط خود علامه در خزانه غرويه موجود است و صاحب الذريعه آن را ديده است. 13- الاشارات الي معاني الامارات، و يا الاشارات الي معني الاشارات، که شرح اشارات و تنبيهات ابوعلي سينا است.14- اَلفَين، يا کتاب اَلالفَين الفارق بين الصدق و المين، که داراي يک مقدمه و دو مقاله و يک خاتمه است. در مقاله اول هزار دليل به امامت حضرت علي بن ابي طالب عليهالسلام اقامه کرده و در مقاله دوم نيز هزار دليل در ابطال شبهات مخالفين نوشته است. ولي در چاپي که در ايران شده است از هزار دليل دوم فقط بيست و چند دليل مذکور است، و گويا بقيه کتاب دستخوش حوادث گرديده است.15- انوار الملکوت في شرح الياقوت، که شرح کتاب ياقوت نام ابواسحاق ابراهيم نوبختي از قدماي متکلمين اماميه است.16- ايضاح الاشتباه في ضبط تراجم الرجال (به نقل الذريعة)، يا "في ضبط الفاظ اسامي الرجال" (به نقل روضات). 17- ايضاح التلبيس من کلام الرئيس و بيان سهوه و الرد عليه (از الخلاصه خود علامه)، و يا کشف التلبيس و بيان سيرة الرئيس (از محمدبن خاتون)، که در رد اعتراضات وارد بر شيخ الرئيس ابوعلي سينا است.18- ايضاح السبل في شرح منتهي السوال و الامل، در اصول فقه . و نام اصلي آن غاية الوصول الي علم الاصول است.19- ايضاح مخالفة السنة، در تفسير، حاوي رد ديني مطالبي است که مخالف کتاب و سنت نبوي است. 20- ايضاح المعضلات من شرح الاشارات، که شرح اشارات خواجه نصير طوسي است.21- ايضاح المقاصد من حکمة عين القواعد، که شرح حکمة العين کاتبي قزويني است و در 1337 هـ.ش. با مقدمه و فهارس در تهران چاپ شده است.22- بسط الاشارات، و آن شرح ديگري است بر اشارات و تنبيهات ابوعلي سينا. 23- بسط الکافية، که مختصر شرح الکافية در نحو است. 24- تبصرة المتعلمين في احکام الدين، که بارها در ايران چاپ شده و شروح بسياري بر آن نوشتهاند. 25- تحرير الاحکام الشرعية علي مذهب الامامية، که شامل تمام ابواب فقه است بدون استدلال. و به تصديق بعضي از اهل فن داراي چهل هزار مساله ميباشد. 26- تحصيل الملخص. 27- التحفة، در علم هيئت. 28- تذکرة الفقهاء، در فقه استدلالي اماميه و مذاهب متداول عامه، و در ايران در دو جلد چاپ شده و به تذکره علامه مشهور است. 29- تسبيل الاذهان الي احکام الايمان، در فقه، و در يک مجلد است . 30- تسليک الافهام في معرفة الاحکام. 31- تسليک النفس الي حظيرة القدس، در نکات و دقايق علم کلام. 32- التعليم التام في الحکمة و الکلام. 33- التعليم الثاني، که چندين مجلد بوده و ظاهراً غير از کتاب مقاومات اوست که شامل مباحثه با تمام حکما است. 34- تلخيص الاحکام، که ظاهراً همان تلخيص المرام است. 35- تلخيص الکشاف، که تفسير قرآن مجيد بوده و ظاهراً غير از سر وجيز و قول وجيز و نهج ايمان است که آنها نيز تفسيرهاي علامه است، و شايد هم يکي از آنها باشد. 36- تلخيص المرام في معرفة الاحکام و قواعد الفقه و مسائله الدقيقة علي سبيل الاختصار، که دو نسخه از آن در کتابخانه رضويه موجود است. 37- التناسب بين الفرق الاشعرية و السوفسطائية. 38- تنقيح الابحاث في العلوم الثلاثة، در علوم منطق و طبيعي و الهي. 39- تنقيح القواعد، يا تنقيح قواعد الدين الماخوذة من آل يس. 40- تهذيب الاصول، که نام اصلي آن تهذيب طريق الوصول الي علم الاصول است. و گاهي آن را به تخفيف، تهذيب الوصول الي علم الاصول، و گاهي نيز تهذيب الاصول نامند. 41- تهذيب النفس في معرفة المذاهب الخمس. 42- التيسير الوجيز في تفسير کتاب اللّه العزيز، که در بعضي نسخ خلاصه علامه، بهمين نام ذکر شده و در برخي نسخ به نام السر الوجيز، و در بعضي ديگر بنام القول الوجيز ذکر شده است. 43- جامع الاخبار، و يا مجامع الاخبار، که ظاهراً تصحيف همان جامع الاخبار است. 44- الجبر و الاختيار، که ظاهراً غير از ابطال الجبر است.45- جواب السوال عن حکمة النسخ في الاحکام الالهية، که در جواب سوال شاه خدابنده است، و نام آن وجيزه است . 46- جوابات المسائل المهنائية، که همان اجوبة المسائل است. 47- جواهر المطالب في فضائل اميرالمومنين علي بن ابي طالب عليهالسلام. 48- الجوهر النضيد في شرح منطق التجريد. 49- حاشيه تلخيص الاحکام، که خود تلخيص الاحکام و حاشيه آن در نزد صاحب معالم بوده و او در مساله جواز طهارت با آب مضاف از آنها نقل ميکند.50- حل المشکلات من کتاب التلويحات، که شرح کتاب تلويحات شيخ شهاب الدين سهروردي است.51- خلاصة الاقوال في علم معرفة حال الرجال، يا في علم الرجال.52- خلق الاعمال. 53- الدر المکنون في علم القانون، در منطق. 54- الدر و المرجان في الاحاديث الصحاح و الاحسان. 55- الدلائل و البرهان في تصحيح الحضرة الغروية. 56- الرسالة السعدية. 57- شرح ارشاد الاذهان خود علامه. 58- شرح الاشارات. در مجمع البحرين از شيخ بهائي نقل شده که شرح اشارات علامه با خط خودش نزد او موجود بوده است. و شايد اين کتاب همان کتاب الاشارات است که خود شرح اشارات ابوعلي سينا است. 59- شرح تجريد خواجه نصير طوسي، که به نام کشف المراد است. 60- شرح حکمة العين که همان ايضاح المقاصد است. 61- شرح شفاي ابوعلي سينا، در دو مجلد. 62- شرح قواعد خود علامه. 63- شرح مختصر ابن حاجب.64- شرح نهج البلاغه، و يا مختصر شرح نهج البلاغه، که ملخص شرح نهج البلاغه استاد خود ابن ميثم بحراني است.65- غاية الاحکام في تصحيح تلخيص المرام، که شرح او بر کتاب تلخيص المرام خود است. 66- غاية الوصول الي علم الاصول، که همان ايضاح السبل است. 67- قواعد الاحکام في معرفة الحلال و الحرام، که به قواعد علامه معروف است و چندين مرتبه در تهران چاپ شده و محل توجه اکابر فقها بوده و شروح بسياري بر آن نوشته شده است. 68- القول الوجيز في تفسير کتاب اللّه العزيز، که ظاهراً همان التيسير الوجيز است. 69- کاشف الاستار في شرح کشف الاسرار. 70- کشف الحق و نهج الصدق، که در مناظره سيد موصلي است. 71- کشف الخفاء من کتاب الشفاء، در حکمت. 72- کشف الفوائد في شرح قواعد العقائد، در کلام که شرح کتاب قواعد العقائد خواجه نصير طوسي است و در تهران به چاپ رسيده است . 73- کشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، در کلام که شرح تجريد خواجه نصير طوسي است، و بارها در بمبئي و ايران چاپ شده، و به تصديق ارباب تحقيق اگر اين شرح علامه نبود، مطالب کتاب تجريد خواجه نصير با آن همه شروح بسياري که دارد در بوته اجمال ميماند. 74- کشف المقال في احوال الرجال، که کتاب رجال کبير علامه است. و خلاصة الاقوال ملخص همين کتاب است. 75- کشف المکنون من کتاب القانون، در نحو، که مختصر شرح جزولية است. 76- کشف اليقين في فضائل اميرالمومنين عليهالسلام. 77- الکشکول في ما جري علي آل الرسول صلياللهعليهوآله که برخي آن را ازآن ِ سيد حيدر بن علي حسيني عبيدلي ميدانند. 78- المباحثات السنية و المعارضات النصيرية.79- مبادي الوصول الي علم الاصول. 80-مجامع الاخبار (از روضات)، که همان جامع الاخبار است.81- المحاکمات بين شراح الاشارات، در سه مجلد.82- مختلف الشيعة في احکام الشريعة، که شامل مسائل فقهيه خلافيه شيعه از اول فقه تا آخر آن با ادله هر يک از اقوال مختلف و رد و قبول آنها است، و در تهران به چاپ رسيده است.83- مدارک الاحکام، در فقه. و به نوشته روضات، فقط در طهارت است.84- مراصد التوفيق و مقاصد التحقيق، در منطق و علم طبيعي و الهي.85- مصابيح الانوار، در حديث . طبق گفته خود علامه، اين کتاب محتوي تمام احاديث اماميه است و هر حديثي در باب متعلقبه فن مربوط بدان حديث ذکر شده. و هر فني را به ترتيب حضرات معصومين چندين باب نموده است، مثلاً در باب اول هر فن، احاديث مربوط به آن فن را که از پيغمبر (صلياللهعليهوآله) رسيده نگاشته است و به همين ترتيب تا آخر ائمه اطهار عليهالسلام.86- المطالب العلية في علم العربية. 87-معارج الفهم في شرح النظم.88- المعتمد، در فقه.89- المقاصد الوافية بفوائد القانون و الکافية، که حاوي مطالب کافية و جزولية است.90- المقاومات، در حکمت، که حاوي مباحثه با حکماي سابق است. 91- مقصد الواصلين، در اصول دين.92- مناهج اليقين في اصول دين، که به نام منهاج اليقين نيز ذکر شد.93- منتهي المطلب في تحقيق المذهب، در فقه استدلالي، که از طهارت تا آخر باب جهاد و مقدار قليلي از باب تجارت در دو جلد درتبريز چاپ شده است. در اين کتاب آراء و مذاهب تمام مسلمين که در احکام فقهيه دارند ذکر شده، و مولف بعد از رد ادله مخالفين راي و نظر خود را موافق ادله شرعي ذکر ميکند. 94- منتهي الوصول الي علمَي الکلام و الاصول. 95- منهاج الاستقامة، که ابن تيمية در رد آن چند جلد کتاب نوشته است. 96- منهاج الصلاح في مختصرالمصباح، که مصباح شيخ طوسي را ملخص کرده و يک باب هم در اصول عقايد به ده باب آن افزوده است که بين علما و محصلين داير و به باب حادي عشر معروف بوده و شروح بسياري بر آن نوشتهاند. 97- المنهاج في مناسک الحج . 98- منهاج الکرامة في الامامة، که براي شاه خدابنده تاليف کرده و در ايران چاپ شده است. 99 - منهاج الهداية و معراج الدراية في علم الکلام. 100- منهاج اليقين، که همان مناهج اليقين است. 101- نظم البراهين في اصول الدين. 102- النکت البديعة في تحرير الذريعة في اصول الدين. 103- نهاية الاحکام في معرفة الاحکام، که بقول روضات فقط در باب طهارت و صلاة است. 104- نهايةالمرام في علم الکلام. 105- نهاية الوصول الي علم الاصول.106- نهج الايمان في تفسير القرآن، که به گفته خود علامه ملخص کشاف و تبيان و غير آنهاست. 107- نهج الحق و کشف الصدق، که فضل بن روزبهان ردّي بر آن نوشته است. 108- نهج العرفان في علم الميزان. 109- نهج المسترشدين في اصول الدين، که فاضل مقداد شرحي بر آن نوشته و آن شرح را «ارشاد الطالبين الي نهج المسترشدين» ناميده، و متن و شرح هر دو در بمبئي يک جا چاپ شده است. 110- نهج الوصول الي علم الاصول. 111- النهج الوضاح في الاحاديث الصحاح. 112- واجب الاعتقاد. 113- الوجيزه في جواب سوال الشاه خدابنده، که در جواب السوال ذکر شد. منابع:تاريخ مفصل ايران، مغولکشف الظنونريحانة الادب ج 3 روضات الجنات هدية الاحباب مستدرک الوسائل الذريعة
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 790]