سرمقاله

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: سرمقاله
پايگاه دائمي ايران در قطب جنوب و منافع ملي آيندگان

علي رمضاني

در اعماق آب‌هاي قطبي شمال و جنوب و همچنين اقيانوس ها جنگ سرد تازه‌اي شكل‌گرفته و همچنان در حال قدرت گرفتن است . در اين بين و در واقع مسئله حاكميت قطب شمال و جنوب و همچنين زير اقيانوس ها ، در گذشته چندان مطرح نبود اما اكنون با سرعت گرفتن آب شدن يخچال ها و درياهاي يخ زده، كاهش ذخاير هيدروكربني جهاني ،رقابت هاي استراتژيك و نظامي در كنار افزايش قيمت نفت و منابع انرژي ضرورت هاي نويني را براي كشورهاي رقيب بوجود آورده تا هر چه زودتر با توسل به ابزار هاي گوناگون ادعاهاي خود را در اين ‌آب‌ها و براي مالكيت منابع آن به اثبات برسانند.

لذا مسابقه فشرده‌اي بر سر تصاحب منابع و تامين منافع در ميان مدعيان جهاني در گرفته است به همين دليل سيل بزرگي از كشتي‌هاي تحقيقاتي و در عمل سياسي و ژئوپلتيكي به سوي اقيانوس‌هاي جهان و قطب ها روان شده است. در اين حال قطب‌هاي جنوب و شمال از مناطقي است كه كشورهاي جهان چشم اميد زيادي به منابع و معادن آن دوخته‌اند است.

اكنون و در يك دهه گذشته رقابتي تنگاتنگ و جنگ سردي در بين اعضاي شوراي قطب شمال شامل روسيه، آمريكا،‌ كانادا،‌ نروژ، دانمارك به عنوان مدعيان اصلي قطب شمال ايجاد شده و روز به روز نيز گسترده تر ميشود. در قطب جنوب نيز هم اكنون 40 كشور پيمان نامه حضور در قطب جنوب را امضا كرده اند كه بر اساس آن حق دارند در آنجا پايگاه تحقيقاتي ايجاد كنند.

چنانچه در منطقه ما هند، پاكستان و تركيه عضو معاهده يادشده هستند و حتي هند و پاكستان نيز در اين قاره پايگاه دارند و كشورهاي عربي ( مانند امارات و عربستان ) نيز تلاش ميكنند تا محققان خود به قاره قطب جنوب اعزام كنند. در اين بين در كشور ما چندي پيش رييس موسسه ملي اقيانوس شناسي خواستار ايجاد هر چه سريعتر پايگاه تحقيقاتي ايران در قطب جنوب شد .آنچه مشخص است در واقع هر چند قطب شمال و جنوب و زير اقيانوس ها تا حدود زيادي بنا به قوانين بين المللي درياها به طور مطلق ملك شخصي كشوري به شمار نمي رود اما بي شك عرف نظام بين الملل و دايره رقابت در اين مناطق عملا دست كشور هاي حاضر در آن مناطق را بازتر كرده است.

در اين بين به طور مثال جدا از مدعيان اصلي منابع قطب شمال معاهده قطب جنوب در سال 1961 درباره موضوع بهره برداري از ثروت هاي آن سخني به ميان نياورده اما در پيمان نامه الحاقي مادريد در سال 1998 ناحيه اي كه در پائين مدار 60 درجه جغرافيائي قرار گرفته «منطقه طبيعي محافظت شده» شناخته مي شود. گذشته از اين بايد گفت در عمل تاكنون بسياري از كشورهاي جهان در قطب جنوب پايگاه ايجاد كرده و به معاهده حقوقي استفاده از اين منطقه پيوسته است.

آنچه مشخص است اكنون منابع قاره جنوب يا جنوبگان به عنوان يك موضوع عمده صحنه بين‌المللي مطرح شده و اهميت راهبردي آن مشخص تر شده است .

در اين راستا در واقع اكنون احتمال تجديد نظر معاهده جنوبگان به نفع چهل كشور عضو پيمان نامه حضور در قطب جنوب و كشورهاي داراي پايگاه در آن بسيار است ممكن است قوانين موجود تا يك دهه ديگر تغيير كند و كشور ما با توجه به عدم حضور در اين منطقه شانس حضور ژئوپلتيكي و ژئواكوميكي در قطب جنوب را از دست دهد، لذا به نظر مي رسد كه اگر مقامات كشورمان به نسل هاي آينده و حفظ منافع ملي كشور در اقيانوس ها و بويژه قطب جنوب توجه دارند بايد هر چه زودتر طرح تاسيس پايگاه دايمي ايران در قطب جنوب را تهيه و با فراهم آوردن بودجه و تمهيدات لازم حقوقي و قانوني، اعزام دانشمندان ، ساخت تجهيزات، استقرار نخستين پايگاه ايران درجنوبگان و فعاليت دايمي در اين منطقه منافع كشور بويژه در آينده اي نه چندان دور را تامين كنند.

شنبه|ا|24|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 83]