واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: فرهنگ > سینما - دوبارهسازی در سینمای ایران در سالهای اخیر ابعاد تازهای به خود گرفته است. سمیه علیپور: در سالهای اخیر، یعنی بعد از سال 1380، جریانی در سینمای ایران شکل گرفته که براساس آن تهیهکنندگان و کارگردانان به سبک و روش گونهای از فیلمسازی قبل از انقلاب سراغ فیلمها میروند و این بار به جای اقتباس از کتاب و داستان و رمان از فیلم اقتباس میکنند؛ مسئلهای که میتواند در شکل صحیحتر و منطقیتر خود عنوان بازسازی فیلمهای قدیمی را به خود اختصاص دهد اما مجموعهای از این فیلمهاست که براساس فیلمهای ایرانی قدیمی و یا آثار خارجی و اغلب بدون ذکر منبع دوبارهسازی ساخته شدهاند. وضعیت فیلمهایی از این دست را در سینمای ایران در دو مسیر میتوان مورد بررسی قرار داد؛ یکی فیلمهای ایرانی که از نمونههای قدیمی ایرانی دوبارهسازی شدهاند. در همین مورد نیز شاهد دو گروه هستیم؛ یکی فیلمهایی که به منبع اقتباس در آنها اشاره شده و دیگری که شامل اغلب فیلمهای این گروه است، آثاری هستند که بدون ذکر منبع، تولید و عرضه شدهاند. گروه دوم، آثاری هستند که از نمونههای خارجی دوبارهسازی شدهاند و در این مورد چون امکان دسترسی و احتمال آگاهی مخاطبان از فیلمهای خارجی کمتر است، در برخی موارد به منبع دوبارهسازی اشاره نمیشود تا نکند تماشاگر آشنا با سینمای جهان فیلم را دیده و ماجرا لو برود. بخش سوم که در اصل جز یک مورد نمود خارجی ندارد فیلمهایی هستند که به احترام اثر قدیمی و برای زنده کردن خاطرات، بازسازی میشوند. دوبارهسازی به شرط فروشاوایل دهه 80، زمانی که موج فیلمهای گیتاری فروکش کرده بود و تب سینمای جشنوارهای هم به دلیل کمتوجهیها به سینمای ایران در جشنوارههای مختلف نسبتاً از بین رفته بود و موضوع داغ نبود سوژه برای فیلمسازی و وارد کردن ایرادها به فیلمنامهها به راه بود، گروهی از تهیهکنندگان سینمای ایران که تعلق خاطر خود را به سینمای تجاری از مدتها قبل نشان داده بودند، به این نتیجه رسیدند که میتوان به سبک سالهای دور، زمانی که برخی از فیلمفارسیسازها سوژه خود را از فیلمهای هندی، ترکی و مصری و گاه آمریکایی و اروپایی دوبارهسازی میکردند، سوژهها را از فیلمهایی برداشتند که سالها قبل خوب فروخته و محبوب بودهاند. به این ترتیب فیلمی همانند «عطش» به عنوان یکی از نخستین دوبارهسازیها از سینمای قبل از انقلاب روی پرده سینما رفت. هرچند که «عطش» حسین فرحبخش در نوع پرداخت و کیفیت اثر کمترین میزان تناسب را با «خداحافظ رفیق» امیر نادری داشت. اما فرحبخش در این زمینه یکی از پیشروها محسوب میشود. او در سال 1374 فیلمنامه «پاکباخته» را برای محمدحسین لطیفی براساس فیلم «دزد و پاسبان» نوشت. «شارلاتان»، «عروس فراری» و «مهمان» دیگر فیلمهایی هستند که توسط فرحبخش تهیه شده و براساس فیلمهای پیش از انقلاب تولید شدهاند. آرش معیریان «شارلاتان» را براساس «یکه بزن» ساخت و بهرام کاظمی هم «عروس فراری» را براساس «همسفر»، فیلم محبوب دهه 50 و سعید اسدی هم «مهمان» را با دوباره سازیی از «عروس فرنگی» تولید کرد. هیچ یک از این فیلمها با ذکر منبع دوبارهسازی ساخته نشدند و پس از پخشبینندگان دریافتند که هرکدام، به کدامیک از فیلمهای شناخته شده قبل از انقلاب مربوط است. از دیگر فیلمهایی که اینچنین و بدون ذکر منبع دوبارهسازی ساخته شدهاند، میتوان به «سوغات فرنگ» ساخته کامران قدکچیان، «نصف مال من، نصف مال تو» ساخته وحید نیکخواه آزاد، «سربلند» ساخته سعید تهرانی و «خواستگار محترم» داود موثقی اشاره کرد. در میان این فیلمها میتوان «سربلند» را فیلم وفادارتری به نسخه اصلی نامید زیرا سعید تهرانی که خود نقش اصلی فیلم را بازی میکرد، تلاش کرده تا با ارائه تصویری سیاه و سفید روی پرده و استفاده از صدای دوبله و اتفاقاً استفاده از صدای چنگیز جلیلوند به جای صدای خود در فیلم که یادآور محمدعلی فردین است، تصویری شبیهتر از سایر فیلمهای دوبارهسازی شده نسبت به نمونههای قدیمی نشان دهد. اما به طور مشترک در مورد تمامی این فیلمها هم نه زمان اکران و نه حتی هنگامی که کارگردان و عوامل با رسانههای مختلف در مورد فیلم صحبت میکردند، حرفی از منبع دوبارهسازی به میان نیامد. در این میان «گل یخ» ساخته نسبتاً ناموفق کیومرث پوراحمد را میتوان دوبارهسازی شریفی دانست، زیرا کارگردان با قرار دادن جملهای در ابتدای فیلم به مخاطب میفهماند که به تماشای فیلمی دوبارهسازی شده نشسته است. البته «گل یخ» آن طور که در زمان تولید پیشبینی میشد، نتوانست به فروش قابل توجهی دست یابد. این در حالی است که اغلب فیلمهای اقتباسی با این تضمین ساخته و اکران شدند که بتوانند حداقل به موفقیت نسخه قدیمی خود دست یابند و به فروش قابل قبولی دست پیدا کنند، اتفاقی که در اغلب موارد با توجه به هزینهای که صرف تولید این فیلمها میشد، رخ داد و شاید همین مسئله موجب شده تا همچنان جریان تولید فیلمهای اینچنینی ادامه داشته باشد. ویژگی ناشناختگیتعدادی از فیلمهای دوبارهسازی شده ایرانی نیز آثاری هستند که از نمونههای خارجی برداشت شدهاند و در اغلب موارد منابع آنها بعد از اکران و دیده شدن فیلم از سوی مردم و در نهایت اعلام در مطبوعات علنی شده است. یکی از نمونههای متأخر این جریان «کافه ستاره» است. فیلم سامان مقدم در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و ساختار متفاوت آن و قصهپردازی و نوع روایت خاص و تودرتوی آن نظر مخاطبان را به خود جلب کرد اما زمانی این موفقیت مخدوش شد که DVD فیلم «کوچه مداق» دست به دست چرخید تا نشان دهد پیمان معادی این فیلمنامه را که بسیاری ظرافتهای آن را مورد توجه قرار داده بودند، از کجا آورده است. البته نکته قابل توجه در مورد این فیلم ایرانی شدن داستان مکزیکی بود که به نظر میرسد مقدم و معادی به خوبی از پس آن برآمده بودند، هرچند که سامان مقدم بعد از علنی شدن قضیه اظهار داشت در جریان این موضوع نبوده و نمیدانسته که فیلم نمونهای خارجی هم دارد. آرش معیریان در فهرست فیلمهای دوبارهسازی شده از نمونههای خارجی نیز اثری دارد. او «چپ دست» را به تهیهکنندگی داریوش بابائیان ساخت. این فیلم که دوبارهسازی از «پنجاه قرار اول» است در اکران خوب عمل کرد و سود مناسبی به همراه آورد. «عروس خوشقدم» که یکی از فیلمهای پرفروش سال 1381 بود، دوباره سازیای است از فیلم «چه زندگی شگفتانگیزی» و «ازدواج به سبک ایرانی» از فیلم «عروسی پر ریخت و پاش یونانی من» برداشت شده و «زن بدلی» دوبارهسازی «مرد خانواده» است. «چارچنگولی» سعید سهیلی، کارگردانی که در تمامی سالهای بعد از جنگ نیز به نوعی به سینمای دفاع مقدس توجه نشان میداد، سال قبل در میان پرفروشها قرار گرفت. این در حالی است که سهیلی این فیلم را با استفاده از قصه فیلم «چسبیده به تو» ساخت و از بازیگران شناخته شده تلویزیون استفاده کرد تا فروش فیلم تضمین شود. «رز زرد» داریوش فرهنگ دوبارهسازیای از «من میدانم تابستان گذشته چه کردید است» که اتفاقاً مورد توجه مخاطبان قرار گرفت و اتفاقاً حسین فرحبخش تهیهکننده این فیلم بود. نکته قابل توجه در مورد فیلمهای خارجی که از سوی سینماگران ایرانی مورد توجه قرار میگیرند و نمونه ایرانی آنها ساخته میشود، کپیکاری بیکم و کاست از فیلمها در حد تکرار دکوپاژهاست. البته در این میان نمونه موفقی چون شوکران را نیز میتوان نام برد که بهروز افخمی آن را از روی فیلم «جذابیت مرگبار» ساخته آدریان لین ساخته و گرچه در تیتراژ به آن اشاره نکرده ولی بارها این نکته را اذعان داشته است. بازسازی بیبازسازیهرچند که هر از گاهی صحبتی در مورد بازسازی تعدادی از فیلمهای قدیمی ایرانی به میان آمده اما تاکنون این گفته تحقق نیافته است. به عنوان مثال بهروز افخمی در سال 1382 صحبتی از بازسازی فیلم «قیصر» به کارگردانی مسعود کیمیایی را مطرح کرد اما این اظهارات فراتر از گفته نرفت و سینمای ایران به جای رفتن سراغ بازسازی فیلمهای معتبر قدیمی رسیدن به سود بیشتر از طریق تکرار سوژهها و داستانهای قدیمی را ترجیح میدهد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 565]