گزارش فارس از نقد 9 كتاب عماد افروغ/3 نظرات عماد افروغ درباره 9 كتاب خودش

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گزارش فارس از نقد 9 كتاب عماد افروغ/3 نظرات عماد افروغ درباره 9 كتاب خودش
خبرگزاري فارس: عماد افروغ جامعه‌شناس و نماينده سابق مردم تهران در نشست نقد و بررسي 9 اثر خويش درباره آثارش اظهار نظر كرد.

به گزارش خبرنگار آئين و انديشه فارس عماد افروغ در نشست نقد و بررسي آثار 9 گانه‌اش پيرامون هر كدام از اين 9 كتاب مطالبي عنوان كرد.
وي درباره كتاب «هويت ايراني و حقوق فرهنگي» گفت: اين كتاب حاصل يك تحقيقات چند ساله است و هنوز هم من معتقدم اين تحقيق ادامه دارد و من آن را ناتمام فرض نكرده‌ام.
نويسنده «هويت ايراني» ادامه داد: در ابتداي كتاب شعري آورده‌ام كه فكر مي‌كنم بيانگر هويت ايراني باشد.
گر عشق نبودي و غم عشق نبودي
چندين سخن نغز كه گفتي كه شنودي
گرباد نبودي كه سرزلف ربودي
رخساره‌ معشوق به عاشق كه نمودي
وي ضمن اشاره به درونمايه‌ كتاب اظهار داشت: اين كتاب دو بحث اصلي دارد. يكي «هويت ايراني» و دوم «حقوق فرهنگي»
وي ادامه داد: مفهوم «هويت تاريخي» يك جامعه و عناصر مقوم آن در طول تاريخ مي‌تواند كار ويژه‌ بسياري داشته باشد. در سطح اجتماعي يا زيست جهان مي‌تواند خاستگاه حس تعلق، اعتماد و آرامش و به اصطلاح امنيت وجودي افراد باشد و در سطح اقتصادي مي‌تواند مبدا توجه به توسعه فرهنگي يا پايدار درون‌زا و در سطح سياسي مبناي يك نظام سياسي مشروع يا مقتدر باشد.
افروغ افزود: مقوله‌ حقوق فرهنگي ناظر به اين نكته اساسي است كه مفهوم حق را نبايد صرفا در عرصه‌هاي فردي و آزادي‌هاي اساسي، مدني و سياسي جستجو كرد و وظايف دولت را نيز نبايد محصور در حقوق دانست بلكه به دليل وجه اجتماعي حيات انساني و به عبارتي هستي اجتماعي انسان‌ها وظايف دولت كه خود تجلي يك حق اجتماعي، سياسي است شامل حقوق گسترده‌تر فرهنگي نيز هست.
نويسنده كتاب درباره فصول كتاب در پايان گفت: اين كتاب فصولي دارد كه عمده‌ترين آن «هويت‌ايراني و حق فرهنگي»، «بحث‌هايي پيرامون فرهنگ و سياست»، «جوان و هويت»، «مباني تبادل فرهنگي و مديريت فرهنگي و چالش‌هاي فرهنگي» به علاوه آسيب‌شناسي فرهنگي است.

## افروغ: جمهوري اسلامي در مخالفت مبنايي با جدايي «دين و اخلاق» از «سياست» شكل گرفته است.
عماد افروغ درباره كتاب «انقلاب اسلامي و مباني بازتوليد آن» گفت: من براي هركدام از اين كتاب‌ها از ديوان شمس و ديوان حافظ اشعاري انتخاب كرده‌ام كه بسيار هستند. در خصوص اين كتاب شعري از مولانا انتخاب كرده‌ام با اين مطلع:
اي عاشقان اي عاشقان پيمانه را گم كرده‌ام
زان مي كه در پيمانه‌ها اندر نگنجد خورده‌ام
وي ادامه داد: اگر واقعا درك صحيحي از ابعاد نرم افزارانه انقلاب اسلامي داشته باشيم و غفلت نكنيم از مباني فلسفي و عرفاني او و پيام خداگرايي او در ساحت معرفت و خردورزي، فكر مي‌كنم مي‌توانيم انقلاب اسلامي را به مصداق اين شعر مولانا بدانيم و شعري كه از حافظ انتخاب كرده‌ايم اينگونه است.
دامن دوست به صد خون دل افتاد به دست
به فسوسي كه كند خصم رها نتوان كرد
وي به نمونه‌هايي از كتاب اشاره كرد و گفت: درست است كه جمهوري اسلامي در مخالفت مبنايي با جدايي دين و اخلاق از سياست يا به عبارتي «سكولاريسم» شكل گرفته و منادي پيوند دين و اخلاق با سياست است اما خطري كه برخواسته از آرمان‌هاي متعالي و زمينه‌هاي مستعد فرهنگي و تاريخي را تهديد مي‌كند سياسي شدن دين و اخلاق ابزارگرايي ديني و يا به عبارتي «ماكياوليسم» مذهبي است.
او در ادامه به خصوصيات كتاب اشاره كرد و اظهار داشت: آسيب‌شناسي انقلاب اسلامي يكي از مواردي است به شكل يك فصل در كتاب درآمده است.
«ماهيت، ضرورت و اركان نقد در جمهوري اسلامي»، «تبيين فلسفي انقلاب اسلامي بر اساس حكمت متعاليه» از ديگر خصوصيات اين كتاب هستند.«ربط دو گفتمان مشروطه و انقلاب اسلامي» به اضافه «خودآگاهي تاريخي» و «مشروعيت در نگرش حضرت امام(ره)»، «معناداري مردمسالاري ديني»، «آزادي در انديشه سياسي امام (ره)»، «دموكراسي در انديشه سياسي امام (ره)»، «انقلاب اسلامي رنسانسي ديگر» از فصول اين كتاب هستند.

## كتاب «ما و جهاني شدن»
عماد افروغ در جلسه نقد و بررسي كتاب «ما و جهاني شدن» و ساير سلسله آثار نه‌گانه‌اش درباره اين اثر گفت: مفهوم جهاني شدن يا جهاني سازي و بررسي هستي شناختي و امكان و نوع جهاني شدن حقيقي و مصطلح به اضافه بررسي قلمرو و گستره فرصت‌ها و تهديد‌هاي جهاني سازي از مباحثي است كه در اين كتاب مورد بررسي قرار گرفته شده است.
نويسنده كتاب در ادامه افزود: به نظر مي‌رسد از نظر مفهوم انتخاب واژه‌اي «جهاني سازي» مباني نظري، مؤلفه‌ها، رويكرد انتقادي و ابعاد ارزشي و هنجاري خود را فرياد مي‌زند. اما واژه‌ جهاني شدن مي‌كوشد تا ابعاد هنجاري، احساسي و ارادي خود را مخفي كند و خود را به مثابه واقعيتي صرف و اجتناب‌ناپذير نمايان سازد و در واقع تحليل كند.
وي ادامه داد: مدعيان و طرفداران انتخاب واژه «جهاني شدن» ظاهرا به خوبي مي‌دانند كه انتخاب لفظ شدن بهتر مي‌تواند بيانگر وجه به اصطلاح بي‌ طرف يا غير جانبدارانه‌ي آنها باشد.
دكتر افروغ ادامه داد: به نظر مي‌رسد وقت آن رسيده باشد كه تنها به آن ابعاد از جهاني شدن يا جهاني سازي بسنده كنيم كه با واقعيات انطباق دارد. البته بدون غفلت از نگرش انتقادي و نقش اراده‌هاي انساني. براي مثال به جاي استفاده از واژه عام «جهاني شدن» يا «جهاني سازي» بگوييم «جهاني سازي ارتباطات» «جهاني سازي الگوي مصرف». به طور قطع برخورد فروتنانه‌، امكان توجه به فرصت‌ها و امكانات جهاني‌سازي از قبيل فرصت مفهومي نگاه جزئي به پديده‌ها و فرصت‌ ابزاري تكنولوژي ارتباطات و اطلاعات را براي جوامع مختلف بدون غفلت از نگاه جامعه به آن و آسيب‌ها و تهديدات آن فراهم كند.

## كتاب «مناقشه حق و مصلحت و بن‌بست دانشجويي»
نويسنده كتاب «مناقشه حق و مصلحت و بن‌بست دانشجويي» گفت: مناقشه حق و مصلحت و نسب آن با چالش‌هاي مربوط به جنبش دانشجويي و ضرورت حل اين مناقشه به منظور آزاد‌سازي فكري و ايدوئولوژيك جنبش دانشجويي از دولتي شدن و ابزارهاي هژمونيك و استيلاي فرهنگي اصحاب قدرت از مباحث مطروحه در اين كتاب است.
نويسنده كتاب افزود: آيا اين امكان وجود ندارد كه ارزش‌هاي غايي فداي انگيزه‌هاي قدرت‌طلبي شوند و يا بالاتر قدرت سياسي و يا حتي قدرت اقتصادي محور تعيين ارزش‌ها و حق و باطل شوند.
وي ادامه داد: چه كساني بايد مراقب باشند تا اتفاقات ناگوار به اشكال مختلف روي ندهد، نه ارزش‌هاي اخلاقي فرهنگي بنيادين ما خرج ارزش‌هاي ابزاري و واسطه قدرت و اقتصاد شوند و نه برداشت‌هاي سطحي، جمهورگرايي به ظاهر و تفكرات قشري و رفتار گرايي صرف مانع از نقادي‌ها و رفتارهاي اعتراض‌آميز حقيقت‌گرايان شود.

## غرب را مرجع داوري تلاش‌هاي علمي خود قرار مي‌دهيم؛ اين مصيبت است
عماد افروغ گفت: ما قابليت‌هاي نظري و مفهومي خود را به رخ غرب مي‌كشيم اما غرب را مرجع داوري تلاش‌هاي خود قرار مي‌دهيم.
«محتواگرايي و توليد علم» عنوان اثري از عماد افروغ است كه در نشست بررسي آثارش مورد معرفي قرار گرفت.
دكتر عماد افروغ در اين نشست گفت: «محتواگرايي و توليد علم» از مباحثي است كه بسيار مورد توجه من بوده است.
وي ادامه داد: ناموزوني و گسست در عناصر نظام اجتماعي، اهداف و وسايل بود و نبود و مبنا و نما كاملا مشهود است. در سطح هستي‌شناسي مباحثي مطرح مي‌كنيم و از حكمت متعاليه و انقلاب صدرايي و جامعه‌اي با فرهنگ و نيازهاي خاص سخن مي‌گوييم اما در فعاليت‌هاي علمي و تجربي خود از امثال «بيكن»، «حلقه وين» و در بهترين حالت از «پوپر» تبعيت مي‌كنيم.
نويسنده كتاب افزود: از مقابله و مصاف نرم‌افزاري با غرب سخن مي‌گوييم و قابليت‌هاي نظري و مفهومي و معنوي و تاريخي و ديني خود را به رخ مي‌كشيم اما غرب را مرجع داوري تلاش‌هاي علمي خود قرار مي‌دهيم.
اين مصيبتي است كه امروزه به جان ما افتاده است.
وي ادامه داد: مفهوم ‌علم و مباني نرم‌افزاري آن در قالب فلسفه علم، جامعه‌شناسي علم، مباني متافيزيكي و نسبت آن با فرهنگ و جامعه و سوال‌هايي مربوط به دانشگاه اسلامي و جامعه‌شناسي ديني و چالش‌هاي مربوط به وحدت حوزه و دانشگاه و آسيب‌شناسي دانشگاه از ديگر مباحثي است كه در اين كتاب مورد بررسي قرار گرفته است.

## «گفتگو ابزار يا گفتمان»
ضرورت گفتگوي ميان ديني از مباحث مهم كتاب «گفتگو ابزار يا گفتمان است» عماد افروغ گفت: ضرورت گفتگوي ميان ديني و بين ديني از مباحث مهم كتاب گفتگو ابزار يا گفتمان است.
«گفتگو ابزار يا گفتمان» عنوان كتابي از دكتر عماد افروغ است كه در سلسله كتاب‌هاي نه‌گانه‌ او به منتشر شده است.
افروغ درباره كتاب مي‌گويد: پرداختن به سؤال گفتگو به مثابه ابزار يا گفتمان و بررسي مباني هستي‌شناختي گفتگوي تمدن‌ها و چالش‌هاي آن و اشاره به ضرورت گفتگوي ميان ديني و بين ديني از جمله مباحثي است كه در اين كتاب مورد بحث قرار مي‌گيرد.
اين نويسنده ادامه داد: به دليل مباني ذات‌گرايانه و حقيقت‌گرايانه انقلاب اسلامي بايد از نگاه نسبي گرايانه‌ گفتماني و ناشي از عقل مفاهمه‌اي «هابر ماسي» به گفتگو و در نتيجه حقيقت برخيزيم و بيشتر به آن به مثابه يك ابزار مفاهمه نگاه كنيم نفي ازلي و ابدي بودن حقيقت و آن را ناشي از عقل مفاهمه‌اي دانستن، چندان سنخيتي با مباني و اصول اسلامي و لايه‌هاي آن ندارد به هر حال با توجه به شرايط كنوني جهان، قابليت‌هاي نهفته در انقلاب اسلامي و لايه‌هاي تودرتوي آن و ملزومات نظري و فلسفي گفتگو، ضروري است كه در نگاه خود به جهان تغييراتي اساسي به وجود آوريم و ضمن وقوف بر ضرورت گفتگو به ويژه گفتگوي بين اديان قابليت‌هاي‌مان را به رخ كشيده و در معرض داوري قرار دهيم.
اين نويسنده افزود: اصرار بر جمهورگرايي و ظاهرگرايي در دين و بي‌توجهي به لايه‌هاي عميق دين به ويژه توصيه‌گرايي به عنوان پيام اصلي اديان كه مابقي لايه‌ها و اصول و فروع به آن راجع‌اند مانع عهده‌ گفتگوي بين ديني عدم فهم صحيح از شرايط ويژه و پيچيده‌ ضرورت اين گفتگو است.
افروغ ادامه داد: اين ضرورت در گفتگوي ميان ديني يعني فرق و مذاهب اسلامي دو چندان مي‌شود. بي‌توجهي يا كم توجهي به اختلافات و تمايزات منسكي بين مذاهب اسلامي و توجه به تمايزات مبنايي دوشادوش توجه به موارد اسلامي مشترك باعث مي‌شود تا اختلاف از سطح عوام و توده‌ها به سطح عالمان انتقال يابد كه طبعا ثمره‌اي جز گفتگو نخواهيد داشت.
افروغ با اشاره به كتاب پاياني اين نه جلد كتاب‌اش گفت: گفتگوهايي كه مقداري نسبت به ساير گفتگوها جنبه آكادميك بيشتري داشت اينجا جمع‌آوري كردم.
نويسنده در بخشي از كتاب مي‌نويسد: تمام اهتمام نگارنده در ورود به اين عرصه اولا آشنايي شهودي با واقعيات و چالش‌هاي آن و ثانيا ارايه تحليلي جامعه‌شناختي، سيال و مستمر و در چارچوب زمينه‌هاي فرهنگي و تاريخي اين جامعه، همراه با آگاهي بخشي روشنفكري و ارتقاء بينش عمومي در مواجهه با اين واقعيات و چالش‌ها بوده است. اميدوارم اين گفتگوها بتواند تصوير نسبتا واقع‌نمايي از بخشي از عرصه سياست نشان دهد.

## «حقوق شهروندي و عدالت»
عماد افروغ درباره كتاب «حقوق شهروندي و عدالت» گفت: «حقوق شهروندي و عدالت» در پايانش جدولي ترسيم شده كه ما حدود دو سال درگير تنظيم آن بوديم. در اين جدول «حقوق فردي»، «حقوق مدني و سياسي»، «حقوق گروه‌ها و جامعه» را آورديم.
نويسنده كتاب ادامه داد: بدون ترديد ارجاع گاه و بي‌گاه ضمني و غير مستقيم و حتي در شرايطي صريح و مستقيم به مفهومي كه با سرشت انساني و حيات اجتماعي گره خورده است محدود به برهه‌اي خاص از تاريخ نيست قطع نظر از مباني نظري مفروضات و ملزومات حق‌گرايي، يعني غايت گرايي، ذات گرايي و اصل گرايي كه به گونه‌اي قدمتي به عمر حيات انساني دارد، مقاطع حساس، سرنوشت ساز و بحراني تاريخ گواهي ا‌ست با توجه مستقيم به مفهوم حق انساني، يا مفاهيم مشابه و مرتبط و تلاش در جهت تحريك و آگاهي بخشي عمومي به منظور ايجاد تغييراتي در وضع موجود.
مؤلف «حقوق شهروندي» تاكيد كرد: تمام شورش‌ها، حركات فردي و جمعي در قالب‌هاي مختلف ترجماني از اعتراض نسبت به تضييع حقوق انساني در چارچوب آرمان‌ها و اهداف خاص است.
عماد افروغ درباره بحث‌هاي گسترده اين كتاب پيرامون حقوق شهروندي گفت: بحث‌هاي اين كتاب عمدتا حقوق شهروندي است، يعني اصلا حقوق شهروندي به چه معناست، مفهوم آزادي و نظريه‌هاي آزادي مطبوعات، جامعه مدني و هويت آن در ايران، حزب و مصداق آن در جامعه مدني، خرده فرهنگ‌ها مشاركت و وفاق ملي، اتحاد ملي و انسجام اسلامي و دو ديدگاه و بحث هم در مورد عدالت است.
وي در پايان گفت: حقوق شهروندي در ابعاد فردي و اجتماعي و طرح مفاهيمي از قبيل آزادي، جامعه مدني، وفاق، عدالت، تحرب و ارزيابي موانع پيش‌روي حقوق و سياست‌هاي پيشنهادي از مباحثي است كه در اين كتاب مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

## «روشن فكري و اصل‌گرايي فلسفي»
افروغ در اين نشست ضمن اشاره به اينكه اين كتاب آخرين كتاب است كه چاپ شده اما در نوبت‌بندي من كتاب چهارم بود به توضيحاتي پيرامون كتاب پرداخت.
افروغ گفت: بنده شخصا معتقدم با تعريفي كه از روشنفكري هست و تعريف غالبي هم هست نسبتي بين غايت گرايي و ذات گرايي از طرفي و اصل‌گرايي و روشن‌فكري از طرف ديگر وجود دارد.
وي ادامه داد: نمي‌شود خدا گريز بود خدا زدا بود و مخصوصا روشنفكر بود پس من اين را به صورت مفهومي مي‌گويم؛ چه بسيار خداگراياني كه با روشنفكري بيگانه‌اند و چه بسيار خداگريزاني كه روشنفكري مي‌كنند. اما اگر به لحاظ مفهومي ما قرار است آگاهي بخشي كنيم.حتما اين دال بر يك نياز و يك جوهر خواهد بود.
وي ادامه داد: روشنفكر قرار نيست كه حرف ديگري را بزند.
افروغ تاكيد كرد: به نظر مي‌رسد مفهوم روشنفكري را اگر مستقل از معاني و دلالت‌هاي منتسب به آن و رد نظر از گفتارهاي تاريخي و سياسي و اجتماعي مربوط به آن واكاوي مفهومي مي‌كرديم و مي‌كوشيديم تا مباني نظري، ملزومات و مدلولات منطقي آن را جدا از اتفاقات بيروني فهم و درك كنيمف امروزه اين مفهوم از جايگاه موجه‌تر و قابل قبول‌تر در جامعه و در ميان اصحاب انديشه و عمل برخوردار بود.
وي ادامه داد: يكي از پيش فرض‌هاي روشنفكري «حق مدار بودن» آن نسبت به انسان‌هاست اگر روشنفكر قايل به حقوق ثابت براي انسان‌ها نباشد، اصولا آگاهي بخشي و رهايي چه معنايي خواهد داشت.
افروغ افزود: با نفي حق براي انسان چرا نام اسارت اجبار، آزادي يا اختيار نباشد؟ چرا نام استبداد، آزادي و نام ظلم، عدالت نباشد. با مبناي حق گرايي و درك نيازهاي واقعي مرتبط با حقوق انساني است كه بي‌توجهي به اين نيازها سركوب آنها و يا فريب و اغواي توده‌ها معنا مي‌يابد. نه نظر مي‌رسد با طرح اباحه‌گرايي در بستري از غايت زدايي، جوهرزدايي و اصل‌زدايي مطلق روشنفكري به آگاهي بخشي و غايت انسان‌ها از شبكه‌هاي درهم تنيده‌ ظلم و جور فرو مي‌‌پاشد و منتفي مي‌كند.
انتهاي پيام/ش
دوشنبه 27 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 257]