محبوبترینها
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826059752
علم متجدد در غیبت خدا
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: علم متجدد در غیبت خدا
اشاره:آنچه امروزه به عنوان سیانس SCIENCE (یا علم متجدد) شناخته می شود همانطور که کراراً شنیده ایم بدون وجود طب ابن سینا، ریاضیات عمر خیام و نور شناسی ابن هیثم، یا امکان تحقق نمی یافت و یا از رسیدن به مرتبه ای که امروزه دست یافته است، عاجز بود.اما سئوال اساسی اینجاست که آیا رابطه بین این دو علم (علوم اسلامی و علوم جدید و غربی) فقط پیوستگی و امتداد است؟!علوم اسلامی بر معرفتی مبتنی بر وحدانیت، یکتایی و حکمت و مشیت خداوندی استوار است که هیچ امری جز به اختیار و اراده او امکان تحقق نمی یابد و این در حالی است که علم غربی، جهان طبیعی را واقعیتی جدا از خداوند یا مراتب عالی تر وجود می داند و در خوشبینانه ترین حالت، خداوند را چونان سازنده ای می داند که پدیده ای را خلق کرده و آن پدیده اینک مستقل از او، به کار خود ادامه می دهد. استاد شهید مطهری در کتاب علل گرایش به مادیگری این موضوع را اینچنین بیان می نماید:" فلاماریون از اگوست کنت که پایه گذار پوزیتیویسم است و باصطلاح "اصاله العلمی" است مطلبی نقل می کند که دور نمای خوبی است برای نشان دادن اینکه تصویری که دانشمندانی مانند اگوست کنت در محیط کلیسایی آن روز از خدا داشته اند چگونه تصویری بوده است؟ فلاماریون می گوید: اگوست کنت گفته است: "علم، پدرِ طبیعت کائنات را از شغل خود منفصل و او را به محل انزوا سوق داد و در حالی که از خدمات موقت او اظهار قدردانی کرد او را تا سرحد عظمتش هدایت نمود." مجموع گفته اگوست کنت نشان می دهد که خدا در نظر او یعنی چیزی مانند جزئی از جهان و عاملی در عرض سایر عوامل جهان، ولی عاملی مجهول و مرموز. از طرف دیگر پدیده های جهان نیز بر دو قسم است: معلوم و مجهول. هر پدیده مجهولی را باید به آن عامل مرموز و مجهول نسبت داد که طبعاً هر چه پدیده ها در اثر علم، مکشوف و معلوم می گردند از حوزه تأثیر آن عامل مجهول کاسته می شود. این طرز تفکر، تفکر او تنها نبوده است، تفکر محیط عصر و زمان او بوده است. "این نگرش فلسفی خاصی است که علم جدید بدان مبتلا است. به طوری که عوامل جهان مادی (یعنی فضا، زمان، ماده، حرکت و انرژی) واقعیت هایی مستقل از مراتب عالی تر وجودند و موضوعاتی قابل تحویل به مناسبات و معادلات ریاضی و کمیّ و مطلقاً در وجه ریاضی آن و از طرفی جنبه های کمّیت ناپذیر وجود مادی بی ربط جلوه می کنند و خارج از موضوع تلقی می شوند. مضافاً که بنابراین نگرش، مُدرِک (SUBJECT) یا "ذهن" که این جهان مادی را مطالعه می کند همانا شعور فردی بشر است که چیزی جز قدرت استدلال نیست و ربطی به وحی و عقل کلی ندارد.لذا فلسفه و نگرشی که علم جدید براساس آن شکل گرفت، چیزی جز "کمیّ کردن" طبیعت نبود. بطوری که به همان تعبیری که خود گالیله گفته بود، "کمیّ کردن طبیعت" یعنی آن جنبه ها یی از طبیعت که کیفی است بعنوان جنبه های ثانوی و غیر مهم تلقی شود و وظیفه علم همان مطالعه "کیفیات اولی" است که همچون وزن و طول و سرعت از نظر ریاضی قابل تعریف، تجزیه و تحلیل است؛ به عکسِ کیفیاتی همچون رنگ یا شکل که کیفیات محض است و نمی توان آنها را به طرق ریاضی مطالعه نمود. و از این زمان به بعد بود که دیگر از نقطه نظر علمی، نه جهان آئینه صفات حق تلقی می شد و نه هستی کتاب حاوی حکمت خداوند و نه پدیده ها به عنوان آیات خداوند.در موضعی دیگر از کتاب "علل گرایش به مادیگری"، استاد مطهری در بیان این مطلب می نویسند:" پس عمده این است که به اصطلاح مقام الوهیت را تشخیص دهیم و جا و مقام و پُست خدایی را بشناسیم. آیا جای خدا در هستی و مقام الوهیت در عالم وجود این است که او را در ردیف یکی از موجودات عالم و جزئی از عالم بدانیم....نتیجه این طرز تفکر این است که خدا را در میان مجهولات خود جستجو کنیم. طبعاً هر چه بر معلومات ما افزوده می گردد و از مجهولات ما کاسته می شود منطقه خداشناسی ما محدود تر می شود تا جایی که اگر فرض کنیم جمیع مجهولات بشر یک روز حل شود دیگر جایی برای خدا و خداشناسی باقی نمی ماند. طبق این طرز تفکر تنها برخی موجودات جهان آیت و حکایت و آینه وجود خداوند می باشند و آنها همان موجوداتی هستند که علل آنها مجهول است. اما موجودات شناخته شده از نظر اسباب و علل از قلمرو آیت و معرف بودن ذات پروردگار خارج اند.در اینجا باید تعبیر قرآن را ذکر کنیم که می فرماید:"ما قدروا الله حق قدره"خدا را آنچنان که شایسته و ممکن است تصور نکرده و اندازه گیری نکرده اند. الفبای خداشناسی این است که او خدای همه عالم است و با همه اشیاء نسبت متساوی دارد. همه اشیاء بدون استثناء مظهر قدرت و علم و حکمت و اراده و مشیت اویند و آیت و حکایت کمال و جمال و جلال او می باشند."در میان همه علوم، علوم زیستی در مقابل تعریف کمی علم طبیعت و مطالعه ریاضی پدیده ها، کمتر از سایر علوم تحت تاثیر قرار گرفته اند و به اصطلاح دیرتر از بقیه علوم انقلاب نیوتنی را از سرگذراندند، ولی با این حال، در قرن 19 میلادی، "نظریه تکامل" که چارلز داروین و عده ای دیگر آن را مبنای علوم زیستی قرارداده اند و بیشتر منشأ و مبنای فلسفی داشت تا علمی، مسئله سازترین نظریه علمی از نقطه نظر دین گشت.
اصل اساسی این نظریه اینست که اشکال عالی تر حیات در طی مدتی بسیار طولانی از تطور و تکامل اشکال پست تر حیات پدید آمده و بالیده است و دست خالق مطلق در پیدایش "انواع" گوناگون و تحول تاریخی در کار نبوده است. این تطور و تکامل هم هیچ قصد و غایتی ندارد، بلکه صرفاً از رهگذر تنازع میان "انواع" مختلف و "بقای انسب" عمل می کند.در واقع همین نظریه تکامل بود که آگاهی مستمر از خداوند را به عنوان خالق کل که در قرآن به تعبیر "حیّ" و "محیی" آمده است، به فراموشی سپرد. در نظر استاد شهید مطهری :"از جمله مسائلی که به نظر من تأثیر زیادی در گرایش های مادی داشته است، توهم تضاد میان اصل "خلقت و آفرینش" از یک طرف و اصل " ترانسفورمیسم "یعنی "اصل تکامل"، خصوصاً "تکامل جانداران" از طرف دیگر است. و بعبارتی دیگر توهم این که "آفرینش" مساوی است با "آنی و دفعی الوجود" بودن اشیاء و " تکامل" مساوی است با "خالق نداشتن اشیاء". آنچنان که از تاریخ بر می آید در مغرب زمین به خصوص این اندیشه وجود داشته است که لازمه اینکه جهان به وسیله خداوند به وجود آمده باشد این است که همه اشیاء همواره ثابت و یکنواخت بوده باشند، تغییری در کائنات خصوصا در اصول کائنات یعنی "انواع" رخ ندهد. پس تکامل، خصوصا تکامل ذاتی- یعنی تکاملی که مستلزم این باشد که ماهیت یک شی تغییر کند و نوعیت آن عوض شود – غیر ممکن است. از طرف دیگر می بینیم که هر اندازه علوم سیر تکاملی انجام می دهند و توسعه می یابند مسئله این که اشیاء و بالاخص جانداران یک قوس صعودی و تکاملی را طی می کنند، بیشتر ثابت و مبرهن می گردند. نتیجه این دو مقدمه اینست که علوم- بالاخص علوم زیستی _ در جهت ضد خداشناسی گام برمی دارند."مبانی فلسفی علم جدید و در رأس آنها نظریه تکامل باعث ظهور اندیشه ای گردید که همانا قول به قابلیت تحویل یا فروکاهش علمی همه چیز بود. مثلاً کمال مطلوب فیزیکدانان قرن 17 آن بود که بتوانند همه واقعیات مادی را بر اساس حرکت اتمها توضیح بدهند. فکر فرو کاستن یا تحویل گرایی (REDUCTIONISM) را که ذاتی علم جدید است، می توان به معنای تحویل روح (SPIRIT) به ذهن یا روان مقید (PSYCHE)، روان مقید به فعالیت زیستی، زندگی به ماده بی جان و سر انجام تحویل ماده بی جان به ذرات محظا و کاملاً کمی یا انرژی بی پایانی دانست که می توان حرکات آن را به صورت کمی درآورد و سنجید. امروزه یکی از مهمترین ویژگی های دنیای جدید، همین تحویل گرایی علمی است که به مذهب "اصالت علم"(SCIENTISME) موسوم شده است. و این همان علمی است که دکتر شریعتی در کتاب "ویژگی های قرون جدید" از آن به غرور شدید علمی و "مکتب سیانتیسم" تعبیر می نماید:"سیانس(SCIENCE) به معنی علم و مکتب آن، که اصالت علم (SCIENTISME) می باشد، بدین معنی که تنها علم است که اصالت دارد. سیانس به معنای علم کلی نیست (هرگونه معرفتی را علم می گوئیم:علم دین، علم ماوراءالطبیعی، علم موسیقی، علم ادبیات و غیره) سیانس به معنای علوم دقیقه منطقی مبتنی بر مشاهده و تجربه بر روی واقعیت طبیعی است، یا مجموعه دانایی هایی که به وسیله منطق عقلی از طریق تجربه، مشاهده و مقایسه بر روی عالم واقعی و عینی به دست آمده است. بنابراین فیزیک و شیمی، هیئت و جامعه شناسی سیانس می باشند. اما فلسفه که قابل تجزیه و مقایسه نیست، سیانس نمی باشد، همچنین شناخت مذهب سیانس نمی باشد، زیرا بر واقعیتی عینی مبتنی نیست....سیانتیسم در قرن18 و 19 به حد اعلای غرور خودش می رسد. بصورتی که هر چیز را به جز سیانس می خواهد بکوبد و از بین ببرد و برای همین است که در قرون 18 و 19 مشاهده می شود که باشدت به فلسفه و مذهب و حتی ادبیات حمله می شود، زیرا در قلمرو سیانس نیستند."در جایی دیگر از همان کتاب ، دکتر شریعتی اصول "مکتب سیانتیسم" را اینگونه بیان می کند:"1 - تمام عقاید و افکار باید از قوانین و تحلیل های علمی سرچشمه بگیرد.2 - مذهب، خدا، روح و بسیاری از معنویات حقیقت ندارد، چون در دایره علم نمی گنجد.3 - بسیاری از غرایز و رسوم (اخلاقی، قومی، ملی، روابط اجتماعی)خرافه است زیرا علم برای آنها تحلیلی نمی یابد.4 - نسبت به هر چه موروثی و دیرین است باید نفرت داشت و به آنچه نو است باید مشتاق بود(نو پذیری اصولاً یکی از خصوصیات یا کاراکترهای روح سیانتیسم است.)5 - انطباق متد تجزیه و تحلیل منطقی (آنالیز) بر همه مفاهیم. آنالیز متد تجزیه و تحلیل است که سلسله علت و معلول را در نظر می گیرد و این تجزیه و تحلیلی علّی و منطقی و عقلی است."در پایان این مقال ذکر این نکته ضروری می نماید که آنچه پیش از این آمد صرفاً متوجه "روایت متجددانه از علم" بود و نه مطلق "علم" . علم تجربی فی حد ذاته نه تنها انسان را بازیچه جهان مادی نمی نماید، بلکه می توان آن را بعنوان یکی از مراتب معرفت پذبرفت، مرتبه ای که جا بر مراتب عالی تر خود تنگ ننماید. حاصل کلام این که امروزه این مذهب اصالت علم یا سیانتیسم (در اشکال پیدا و پنهان آن) است که "علم جدید" را به یک ایدئولوژی کامل و طریقه ای برای نگریستن به عالم و آدم تبدیل کرده است. مذهب اصالت علم تنها برای شناختی ارزش و احترام قائل است که مبتنی بر علم به روایت متجددانه باشد و از همین رهگذر است که نه تنها آنچه را از طریق وحی حاصل آمده است و در معیارهای این جهان مادی نمی گنجد و از ظرفیت علم و تجربه بیرون است، به دور می ریزد و در باور خود نمی گنجاند و لذا شأن دین را تا حد یک عده اصول اخلاقی کاملاً ذهنی و موضوعاتی متعلق به وجدان شخصی تنزل می دهد؛ بلکه از جهان طبیعی و اجتماعی نیز شناختی معرَف و مصلح شده بدست می دهد.این مذهب اصالت علم و نه مطلقِ علم است که واقعیت معنوی یا به تعبیر مکرر قرآن مجید جنبه "راز آلودگی" طبیعت را مغفول گذارده و این فکر اساسی اسلامی را که عالم و پدیده های طبیعت آئینه حضرت حق و مظاهر اسماء و صفات اند را منهدم کرده است با تزلزل مبانی تجدد و ظهور اندیشه های "پُست مدرن" ارباب علم چونان "کاهنانی"انگاشته می شوند که تنها برای مسائل محضاً علمی که برای هر آنچه که فراتر از دسترسی علم نیز هست، پاسخ های نهایی و قطعی دارد.بر ماست که بعنوان جانشینان خداوند بر کره ارض و در مقام خلیفه اللهی، نه مسحور قدرت علم و تکنولوژی جدید شویم و نه از چالش فعال با آن شانه خالی کنیم. بلکه از درک تمام عیار عالم مدرن و ثمرات آن ره توشه ای برای ساختن آینده خود، آنهم بدست خود، فراهم آوریم.منبع: سایت احیاء ( WWW.EHYAA.NET ) ویژه نامه دکتر شریعتی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 535]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها