تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1804775940
شرعي سازي سياست چارچوبي معرفتي براي تحقق ايده سياست اسلامي (5)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
شرعي سازي سياست چارچوبي معرفتي براي تحقق ايده سياست اسلامي (5) نويسنده :دکتر اصغر افتخاري * 2-3.شاخصها گرچه ضرورت «حضور فراگير دين »بر مبناي استدلالهاي ذکر شده تأييد مي شود و در قالب ساختار ارتباطاتي ترسيم شده ، تبيين مي گردد ، تحقق اين ضرورت در عرصه عمل نيازمند ارائه تفسيري است که امکان جمع بين عقلانيت انساني و ضرورتهاي ديني را به صورت همزمان فراهم کند .واقع امر آن است که طيف وسيعي از پيروان سکولاريسم با طرح تفسيري راديکال از حضور دين در عرصه عمل انسان ، نسبت به نقد اين ايده و تأييد ضرورت تحديد دين به نفع نقش آفريني هرچه بيشتر انسان همت گمارده اند . از ديدگاه آنها شاخص حضور دين ، صدور احکام «بايدي -نبايدي »است که ديندار وظيفه دارد از آنها تبعيت کند ؛ بنابراين ، هر چه حضوري به فرسايش اختيار انسان منجر خواهد شد و بر اساس ، سکولاريسم حرکتي انسان مدارانه و در حمايت از توانمدي و کرامت انساني ، تلقي مي شود . بدين ترتيب ، مشخص مي شود که موضوع اصلي در تقابل «عرفي گرايي »و«شرعي سازي »را درک انديشه گران دو گروه از «شاخصهاي حضور » تشکيل مي دهد .با توجه به اهميت و ضرورت مطالب ذکر شده ، نويسنده در ادامه دو شاخص اصلي براي سنجش «حضور دين »ارائه مي دهد که در تأييد حضور فراگير دين با رعايت اصل اختيار انسان ، کار ساز است : 2-3-1.شاخص حکمي از جمله معيارهاي آشکاري که عمده دين پژوهان بدان توجه نشان داده اند، حضور حکمي دين است ؛بدين معنا که موضوعاتي در قلمرو دين آورده مي شوند که بتوان براي آن حکمي درون دين جستجو کرد .«حکم »(1)در اين تلقي ، معنايي خاص و مشخص دارد که در بر گيرنده «امور واجب »(يعني آنچه ديندار بايد انجام دهد و در صورت اجرا نکردن ، مستوجب عقاب مي شود يا آنچه نبايد انجام دهد و در صورت اجرا ، بازخواست مي شود )يا وضعيت هاي ميانه آن دو (يعني استجاب ، کراهت و اباحه )است ؛ 2-3-2.شاخص اصولي غرض از اصول ، بيان قواعدي است که فقيه را در استنتاج احکام شرعي ياري مي رساند و از در افتادن به وادي آراي شخصي يا نتيجه گيريهاي قياسي باز مي دارد .استناد اين اصول به منابع اوليه ديني باعث مي شود فرآيند استنتاج در حوزه هاي مختلف از سلامت مورد نظر شارع برخوردار باشد .به همين دليل است که امام رضا (ع)در فرازي فرموده اند : «بر ماست تا اصول را به شما بياموزيم و برشماست تا به تفريع فروع بپردازيد (و استنتاج حکم کنيد )» (حر عاملي ، 1401،ج 27 ، ص72 ). در گفتمان اسلامي ، قواعد فقهي و اصول عمليه داراي ارزش تحليلي و کاربردي بسياري هستند ؛ به گونه اي که تاريخ تحول گفتمان اسلامي با تاريخ تحول قواعد فقهي و اصول عملي ارتباط تنگاتنگي دارد ؛ به همين دليل است که پژوهشگران ، فقه اماميه را در سه دوره اصلي «قبل از القواعد »،(2)«زمان القواعد »و دوره «پس از القواعد»تقسيم بندي مي کنند (محقق داماد 1380 ، بخش مدني 2 ، صص9-12). آنچه در اين باره و در حد بحث حاضر در خور توجه مي نمايد ، آن است که درک دين و کمال آن در ارتباط مستقيم با اين اصول و نحوه کاربرد آنها قرار دارد : «در استنباط احکام مواردي پيش مي آيد که شخص مجتهد در کتاب ، سنت ، اجماع و عقل ، دليل کافي نمي بيند .در اين وضعيت ، مجتهد به مقتضاي زمان و مکان به کمک اصول عمليه حکم مسئله را تعيين مي کند .بدين ترتيب ، اصول عمليه ، خلأ ناشي از عدم کفايت يا سکوت دلايل موجود در منابع فقه را جبران مي کند »(محقق داماد ، 1380 ، صص30-31). به عبارت ديگر ، اصول ، شأن استدراکي دارند و مکمل منابع فقه يه شمار مي آيند ؛ يعني در اين حالت ، موضوع و حکم مانند موارد قبلي به صراحت ذکر نشده اند ، اما مشي مطلوب شارع بيان مي شود و لازم است فرد ديندار بر مقتضاي آن خط مشي ، تحليل ، تصميم گيري و رفتار کند. 2-4.گونه شناسي بر مبناي دو شاخص اصولي و حکمي ، حال مي توان به روايتي از حضور فراگير دين در حيات انساني دست يافت که در آن ، اهداف شارع ، ماهيت دين ، ويژگيهاي خالق و جيگاه و توانمنديهاي انسان ، به صورت همزمان مد نظر قرار گرفته اند .اين روايت بر پايه پذيرش سه گونه از حضور براي دين استوار است که متناسب با شرايط و توانمندي انسان و منطبق با اهداف شارع تعريف شده اند : 2-4-1-.حضور تعيّني حوزه اي را شامل مي شود که در آن خط مشي ، موضوع و حکم به صورت همزمان توسط شارع مشخص شده اند ؛ بنابراين ، هيچ گونه اختياري در اجراي آن براي ديندار تعريف نشده است ؛ به عبارت ديگر ، اين نوع ار حضور دين منوط به اختيار دين توسط فرد است و پس از اختيار کردن دين ، اجرا يا اجرا نکردن پاره اي از امور به عنوان حکم بر وي واجب مي شود (حلي، 1389، ج 2 ؛ القرضاوي، 1989). 2-4-2.حضور تخييري حوزه اي را در بر مي گيرد که در آن ، خط مشي و موضوع مشخص است ، اما حکم به صورت تعيني نيامده است .در اين موارد ، فرد ديندار مي تواند در چارچوب «خط مشي »تعريف شده از سوي دين که در بر دارنده گزينه هاي مختلفي براي فرد است ، نسبت به انتخاب يکي از گزينه ها ، متناسب با امکانات و شرايط زماني و مکاني اش ، اقدام کند و آن را به اجرا گذارد .نکته مهم آنکه ، گزينه ها توسط شارع تحديد شده اند ؛ بنابر اين ، گرچه گزينه اي معين مد نظر نيست ، «گزينه هاي مختلف »معرّفي شده اند . بدين ترتيب ، انتخاب هر گزينه ، همچنان با «ديني بودن فرد »همخواني دارد (الصدر ، 1982؛ الصدر ، 1978). 2-4-3.حضور اصولي عام ترين نوع حضور دين در مقام تنظيم ، حيات انسان را شامل مي شود که با وضع چارچوب کلان حاکم بر تحليل رفتار و گفتار دينداران معنا و مفهوم مي يابد ؛ به عبارت ديگر ، شارع خط مشي ديني اي را مشخص مي کند که لازم است فرد ديندار در چاچوب آن حرکت کند .در اين وضعيت ، موضوع و حکم خاصي مطرح نيست و موقعيت ، حضور هنجارهاي ديني را اثبات مي کند ، جنبه سلبي تا ايجابي آنهاست ؛ بدين صورت که تصميمهاي گرفته شده و رفتارهاي ناشي از آنها نبايد با هنجارهاي ديني تعارض داشته باشد (تعارض نداشتن مد نظر است ؛ نه اثبات انطباق )(نراقي ، 1417؛موسوي خميني ، 1369، صص 23-35) . نتيجه گيري سکولاريسم را مي توان دستاورد عملکرد دو فرآيند متفاوت ، اما مکمل يکديگر ، در عرصه تحول تاريخي - فکري جوامع انساني ارزيابي کرد ؛ بدين صورت که عملکرد راديکال آباي کليسا در قرون وسطي زمينه مناسبي را براي طرح اين ايده ، که حضور دين در عرصه سياسي - اجتماعي منجر به پيدايش پيامدهاي نا مطلوبي مي شود ، فراهم کرد .در ادامه اين فرآيند ، شکل گيري نوعي از عقلانيت معطوف به نتيجه و ابزارنگارانه مشاهده مي شود که با استمداد از آموزه هاي عصر روشنگري در پي افسون زدايي از حيات انسان و حاکميت مبادي معرفتي مادي انگارانه است . ظهور و رشد آنچه به عنوان تمدن غربي از آن ياد مي شود ، منجر شد تا ايده اي مشابه در حوزه تمدن اسلامي پاره اي از انديشه گران طرح و عرضه شود. سکولاريسم در اين روايت جديد با دو چهره متفاوت رخ نموده است :نخست ، الگوهاي تقليدي مطابق با تجربه مسيحي ارائه مي شود که طبعاً امکان نداشت توسط جوامع ديني و انديشه گران دين مدار ، قبول و تأييد شود؛ بنابراين در ادامه نوعي سکولاريسم با توجيهات و استدلالهاي ديني پديدار شد که با استناد به مقولاتي چون صيانت از گوهر دين ، التزام به اهداف ذاتي و اوليه دين ، تحليل تجربه ديني و درک سياست سکولار دين در مقام عمل و ... در پي آن بود تا دينداري را با عرفي گرايي جمع کند . گرچه اصول عقلاني و نقلي اين روايتها نيز مخدوش و محل نقد است ، در عمل شاهد توسعه و بسط آنها هستيم ؛ به گونه اي که امروزه عرفي گرايي به عنوان راهکاري ديني و نه ضد ديني ، توسط برخي از انديشه گران ديندار معرفي مي شود و در حال جذب مخاطبان خويش است .اين در حالي است که ، به زعم نويسنده ، ماهيت و گوهره دين اصولاً با هر گونه روايتي از عرفي گرايي (چه در قالب تحديد دين يا حذف دين از عرصه سياسي - اجتماعي )تعارض دارد. بررسي اصول اوليه اسلام و ماهيت دين عرضه شده توسط شارع ، دلالت بر آن دارد که اسلام اصولاً بر مبناي حضور فراگير در حيات انسان سرشته شده و اين ويژگي در اهداف ، غايات و روشهاي مورد نظر شارع و مطالب بيان شده توسط معصومين (ع) نمود دارد ؛ به عبارت ديگر ، دين اسلام بر خلاف ساير اديان (موجود)در همه سطوح حيات انسان اعم از فردي و جمعي ، حضور مؤثر دارد و اين حضور بنا به استدلالهاي عقلي (عقل قوي و نه ضعيف )و ملاحظات نقلي ، قابل استنتاج است .مؤلف بر همين اساس ، مفهوم «شرعي سازي »را در مقابل «عرفي سازي »به عنوان راهکارهاي عملياتي براي رهايي از بن بست «نظري -عملياتي »در جوامع اسلامي پيشنهاد مي کند که بر اساس مرجعيت بخشي به دين ، بدون آنکه با جايگاه و اختيار انسان در تعارض يا مخالفت باشد ، وي را در درک ، تجزيه و تحليل و حل مسائل ياري مي رساند .نتيجه آنکه عرفي سازي نه تنها مسائل جوامع اسلامي را حل نمي کند بلکه بر گرههاي موجود مي افزايد و حل آن را دشوارتر مي کند . پی نوشت ها : *عضو هيئت علمي و معاون پژوهشي دانشگاه امام صادق (ع) http://www.Eftekhary.ir- [email protected] 1.«الحکم »(Judgrnent)(مفرد احکام ، مصدر حکم )، قضاوت و داوري .. خطاب خداوند که با اقتضا يا تخيير به افعال مکلفان تعلق مي گيرد ... حکم در لغت به معناي علم و تفقه ، حکمت و قضا آمده است و در اصطلاح ، حکم شرعي ، قانون گذاري و تشريعي است که در مورد بندگان صورت گرفته و بر دو قسم است :1.تکليفي :حکمي که مستقيما متوجه مکلف است و به وجوب ، استحباب ، حرمت ، کراهت و اباحه تقسيم مي شود؛ 2.وصفي :هر حکمي غير از تکليفي باشد ؛ مانند حکم به صحت يا فساد يا شرطيت چيزي »(حسيني ،1382، صص 188- 189). 2.«القواعد و الفوائد »کتاب ارزشمند شهيد اول است که اولين اثر مشتمل در حوزه فقه اماميه در بحث از «اصول فقه »به شمار مي آيد .ايشان در اين اثر در مجموع 303 قاعده را بيان داشته است . کتابنامه -آرکون ، محمد (1996).العلمانيه والدين .هاشم صالح .بيروت :دارايساقي -افتخاري ، اصغر (1373).«رابطه عقلانيت با توسعه يافتگي سياسي -اجتماعي » تهران :دانشگاه امام صادق (ع)، پايان نامه کارشناسي ارشد . -همو (1384).مصلحت وسياست ؛ رويکردي اسلامي .تهران :انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). -افتخاري ، اصغر و کمالي ، علي اکبر (1377) .رويکرد ديني در تهاجم فرهنگي .تهران : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي . -ايزوتسو ، توشي هيکو (1372).خدا و انسان در قرآن .احمد آ رام .تهران :نشر فرهنگ اسلامي . -الياده ، مير چا (1372).رساله در تاريخ اديان .ترجمه جلال ستاري .{تهران } :سروش . -پو پر ، کارل (1374).شناخت عيني : برداشتي تکاملي .ترجمه احمد آرام .تهران : شرکت انتشارات علمي و فرهنگي . -ترنر، برايان (1379).ماکس وبر و اسلام .سعيد وصالي .تهران :مرکز -جبار گلباغي ماسوله ، سيد علي (1378). در آمدي بر عرف .قم :دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم . -جعفري هرندي ، محمد (1379).فقها و حکومت ؛ پژوهشي در فقه سياسي شيعه .تهران : روزنه. -جمعي از نويسندگان (1373).ترجمه دين پژوهي .بهاء الدين خرمشاهي .تهران : پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي . -جمعي از نويسندگان (1374).فرهنگ و دين .هيئت مترجمان .تهران :طرح نو . -حجاريان سعيد (1380).از شاهد قدسي تا شاهد بازاري .تهران :طرح نو -حر عاملي ، شيخ محمد حسن (1401).وسائل الشيعه الي تحصيل الشريعه .ج 27.ترجمه عبد الرحيم رباني شيرازي .تهران :کتابفروشي اسلاميه . -حسيني سيد محمد (1382).فرهنگ لغات و اصطلاحات فقي .تهران :سروش . -حلي ، جعفر بن حسن (1389).شرايع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام .ج 2.ترجمه عبد الحسين محمد علي .نجف :مطبعة الآداب.-رز مجو ، حسين (1368). انسان آرماني و کامل .تهران :امير کبير . -ژيلسون ، اتين (1366).روح فلسفه قرون وسطي .ترجمه ع .داوودي .تهران :مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي و شرکت انتشارات علمي و فرهنگي . -سروش ، عبد الکريم (1366).«صناعت و قناعت ».تفرج صنع ، تهران :سروش . -همو (1370).قبض و بسط تئوريک شريعت .تهران :صراط . -همو (1376).«ايدئولوژي و دين دنيوي ». مديريت و مدارا .تهران :صراط. -همو (1381-الف ).«دينداري تجربت انديش »در :جمعي از نويسندگان . سنت و سکولاريسم .تهران :صراط . -همو (1381-ب ).«دينداري معرفت انديش »در:جمعي از نويسندگان . سنت و سکولاريسم .تهران :صراط . -همو(1381-ج ).«دينداري معيشت انديش »در:جمعي از نويسندگان . سنت و سکولاريسم .تهران :صراط . -همو (1381-د ).«سکولاريسم »در:جمعي از نويسندگان .سنت و سکولاريسم .تهران :صراط. -شجاعي زند ، علي رضا (1380)دين ، جامعه و عرفي شدن .تهران :مرکز . -الصدر ، محمد باقر (1978).دروس في علم الاصول .بي جا :دار الهادي للمطبوعات. -همو (1982).اقتصادنا .بيروت : دارالتعارف . -عبد الرزاق ، علي (1382).اسلام و مباني حکومت .محترم رحماني و محمد تقي محمدي . تهران :سرايي. -عبد ديکسون ، عبد الامير (1381).خلافت اموي .گيتي شکري .تهران :طهوري. -العروي ، عبد الله (1381).اسلام و مدرنيته .ترجمه امير رضايي .تهران :قصيده سرا -عليزاده ، بيوک (1371).فلسفه اسلامي .تهران :سازمان تبليغات اسلامي . -فروند ، ژولين (1362).جامعه شناسي ماکس وبر .عبد الحسين نيک گوهر .تهران :نيکان . -فيلالي انصاري ، ع (1380).اسلام و لائيسيته .امير رضايي .تهران :قصيده . -القرضاوي ، يوسف (1989).الحلال و الحرام في الاسلام .طهران :منظمةالاعلام الاسلامي . -گلد من ، لوسين (1366).فلسفه روشنگري :بورژوازي مسيحي و روشنگري . ترجمه منصور کاوياني .تهران :نقره . -لاريجاني ، صادق (1370).معرفت ديني .تهران مرکز ترجمه و نشر کتاب . -لرنر ، دانيل و ديگران (1383).گذر جامعه سنتي .غلامرضا خواجه سروري .تهران :پژوهشکده مطالعات راهبردي . -محقق داماد ، سيد مصطفي (1380).قواعد فقه :بخش مدني (2).تهران :سمت. -محمدي ، مجيد (1377).سر بر آستان قدسي دل در گروه عرفي .تهران :نقره . -مراد ، سعيد (1992).نظرية السعادة عند فلاسفةالاسلام .(تصدير )محمد عاطف العراقي .القاهره :مکتبةالانجم المصريه. -مطهري ، مرتضي (1360).شرح منظومه .جلد اول .تهران :حکمت . -ملکيان ، مصطفي (1381-الف).سکولاريزم و حکومت ديني ؟ !».در :جمعي از نويسندگان .سنت و سکولاريسم .تهران : صراط . -همو (1381-ب ).«معنويت گوهر اديان »در :جمعي از نويسندگان .سنت و سکولاريسم .تهران :صراط . -موسوي خميني ، روح الله (1359). اسرار الصلواة:پرواز در ملکوت .ج 1.ترجمه سيد احمد فهري .تهران :نهضت زنان مسلمان . -همو (1360)سر الصلوة .مقدمه ، ترجمه آيات و روايات و تصحيح سيد احمد فهري .تهران :پيام آزادي. -همو (1369).شئون و اختيارات ولي فقيه .تهران :سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي . -همو (بي تا ).ولايت فقيه و جهاد اکبر . تهران :الست فقيه . -نراقي ، ملا احمد (1417).عوائد الايام في بيان قواعد الاحکام و مهمات الحلال و الحرام.قم :مرکز الابحات و الدراسات الاسلاميه. -نصر ، سيد حسين (1371).معارف اسلامي در جهان معاصر .تهران :شرکت سهامي کتابهاي جيبي . -نصري ، عبد الله (1371).سيماي انسان کامل از ديدگاه مکاتب .تهران :دانشگاه علامه طباطبايي. -همو (1372).مباني انسان شناسي در قرآن .تهران :طلوع آزادي. -همو (1378).انتظار بشر از دين . تهران :مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر . -هاشمي عبد الله (1370).مباحث فرهنگي دولت .تهران :ناشر :مؤلف. -هيوم ، رابرت (1373).اديان زنده جهان .عبد الرحيم گواهي .تهران :دفتر نشر فرهنگ اسلامي. -وبر ، ماکس (بي تا ).اخلاق پرتستاني و روح سرمايه داري .تهران :سمت. Marsh,D,&G.Stoker-(Editors)(1995).Theory & Methods in Political Science.London:Macmillan. Moyser,G.(1991).Politics- & Religion in The Modrn W orld.New York & London:Routledge. Peter Glasner (1977).The Sociology of Securisation.London:ROUTLEDG & Kegan Paul. منبع:پايگاه نور ش 30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 759]
-
گوناگون
پربازدیدترینها