واضح آرشیو وب فارسی:آفتاب: آيت الله مكارم شيرازي: مخالفت اسلام و امام راحل با نظريه وحدت موجود سران صوفيه
------------
آيت الله ناصر مكارم شيرازي در پاسخ نامه اي به سرويس دين و انديشه خبرگزاري انتخاب تآكيد كردند كه اسلم با نظريه وحدت موجود سران صورفيه مخالف است. متن نامه هاي ارسالي به شرح ذيل است؛
بنام خدا
محضر حضرت آيت الله ناصر مكارم شيرازي زيد عزه العالي
با عرض سلام و ادب و احترام و آرزوي طول عمر با عزت و عظمت براي حضرتعالي در آنچه خواست و خشنودي خداوند رحمن است زحمت افزا مي شوم.
وحدت وجود به عنوان يكي از مهمترين مباحث مشترك عرفان و فلسفه و اساس فلسفه صدرايي، در برخي از آثار عرفاني امام خميني مطرح شده است. امام در كتاب شرح دعاي سحر مطابق بيان صدرالمتألهين كه در اسفار از راه قاعده بسيط الحقيقه وحدت وجود را تبيين ميكند پس از تعريف اسم رابطه موجودات عالم هستي با ذات احديت را توضيح ميدهد و در گامي فراتر با هيچ در هيچ دانستن موجودات، در جهان جز ظهورات اسماء الهي هيچ موجودي نميبيند. به اين ترتيب موجودات جهان كه در يك نگاه خيال محضند با نگاهي ديگر كثراتي است كه براي ظهور وحدت بحث بسيط مختفي خلق شدهاند. در مصباح الهدايه امام مراحل ظهور حضرت حق و رابطه ظهورات با مقام غيب الغيوب و نسبت اسماء و صفات با ذات احديت را بيان ميدارد. در اين ديدگاه امام تمامي ظهورات حق را حجابي براي مقام غيب الغيوب حق ميداند. در تفسير سوره حمد نيز امام پس از توضيح اسماء الله و بيان فناي اسم در مسمي اظهار ميدارد انسان تنها از طريق مراتبي از اسماء الهي ميتواند از ذات مقدس حق به آگاهي ناقصي دست يابد. در همين كتاب امام در شرح معناي رب بيان ميدارد كه همه چيز با اسم رب چيز است عالم با اسم رب شروع ميشود و با اسم رب به پايان ميرسد.
در «شرح دعاي سحر» كه شايد اولين اثر ايشان باشد ذيل توضيح اين قسمت از دعاي شريف سحر «اللهم اني اسئلك من جمالك باَجمله، و كل جمالك جميل...» ميفرمايند: بدان كه وجود هر چه بسيطتر و به وحدت نزديكتر باشد كثرات را شاملتر و احاطهاش بر اشياء متضاد تمامتر خواهد بود و اشيايي كه در عالم زمان متفرقاند و از يكديگر جدا هستند در عالم دهر مجتمعاتند و در گردهم، و اشيايي كه در عالم خارج متضاد و ضد يكديگرند، در وعاء ذهن ملائم همديگرند و اشيايي كه در نشئه اولي با يكديگر اختلاف دارند در نشئه آخرت با هم متفقند. همه اينها به آن جهت است كه ظرفها هر چه به عالم وحدت و بساطت نزديكتر باشد وسعتشان بيشتر خواهد بود. بنابراين، آن حقيقت وجود كه از همه تعلقات مجرد است و عين وحدت و صرف نور است؛ بسيط الحقيقه و عين وحدت و نور محض است كه هيچ گونه شائبه ظلمت، عدم و كدورت نقص در او نيست و از اين رو همه اشياء است و هيچ يك از آنها هم نيست. و صفات متقابله به وجود واحدي كه از كثرات عيني و علمي مقدس است در حضرت كبرياييش موجودند و از تعين خارجي و ذهني منزه، پس او (تعالي) در عين ظهورش بطون است و در بطونش ظهور، در رحمتش غضب نهان است و در غضبش رحمت، پس او است لطيف قاهر و ضار نافع. از اميرالمؤمنين(ع) نقل شده كه فرمود «منزه است خدايي كه رحمتش دوستانش را فراگرفته در حالي كه شديدترين نقمت نيز هست و نقمتش بر دشمنانش شديد شده در عين حالي كه رحمت واسعه نيز هست». پس خداي تعالي به حسب مقام الهيت همه صفات متقابله را مانند رحمت و غضب، بطون و ظهور، اوليت و آخريت، سخط و رضا مستجمع است و انسان كه خليفه او است به واسطه قربش به آن حضرت و نزديك بودنش به عالم وحدت و بساطت با دو دست لطف و قهر حضرت حق آفريده شده است و به همين جهت است كه خليفه الله هم چون حضرت باري تعالي كه «مستخلف عنه» است مستجمع صفات متقابله است و ... مالك في كل الحقايق ساير و ليس له الا جلالك ساتر پس ظهور عالم و نورانيتش و بهايش از جلوه جمال است و مقهوريت او در شعاع نور آن حضرت و سلطنت كبريائي حق از جلوه جلال است و جلال بوسـيله جمال ظاهر شده و جمال بوسيله جلال مختفي است» (موسوي الخميني، 1359، ص 49 ـ 51).
همان طور كه ملاحظه شد امام در شرح اين قسمت از دعاي سحر به صراحت هر چه تمامتر به مسأله «وحدت وجود» اشاره فرموده و آن را شرح و بسط دادهاند كه بينياز از هرگونه توضيح و تفسير است. تنها اشاره به اين نكته ميتوان داشت كه نظر امام درباره وحدت وجود دقيقاً مطابق بيان ملاصدرا در حكمت متعاليه است كه در اسفار از راه قاعده «بسيط الحقيقة كل الاشياء و ليس بشي منها» به بهترين وجه مطلب را بيان كردهاند.
در مساله 121 رساله عمليه حضرتعالي چنين آمده است:
مساله121- كساني كه عقيده به وحدت وجود دارند يعني مي گويند در عالم هستي يك وجود بيش نيست و آن خدا است و همه موجودات عين خدا هستند و كساني كه معتقدند خدا در انسان ، يا موجود ديگري حلول كرده و با آن يكي شده ، يا خدا را جسم بدانند احتياط واجب ، اجتناب از آنهاست.
همچنين در پاسخ سوال يكي از استفتائات فرموده ايد: وحدت وجود معاني متعددي دارد، آنچه به طور قطع باطل و به عقيده همه فقها موجب خروج از اسلام است اين است كه كسي معتقد باشد خداوند عين موجودات اين جهان است و خالق و مخلوق و عابد و معبودي وجود ندارد همان طور كه بهشت و دوزخ نيز عين وجود اوست و لازمه آن انكار بسياري از مسلمات دين است ، هرگاه كسي ملتزم به لوازم آن بشود خارج از اسلام است و غالب فقهاي معاصر - اعم از احيا و اموات (رض) - اين موضوع را پذيرفته و در حواشي عروه به آن اشاره كرده اند.
آنطور كه از مسئله 121 و استفتا فهميده مي شود حضرتعالي كساني را كه به قضيه وحدت وجود اعتقاد داشته را در زمره گروه نجاسات و كافر و آنهايي كه در حكم كافرند قرار داده ايد و خواسته ايد تا مقلدين از آنها اجتناب كنند و در ميان عرفا و فلاسفه ، بزرگاني چون ملا صدرا در گذشته و امام راحل در ميان مراجع عظام معاصر به اين قضيه اعتقاد داشتند و به طبع آن بسياري ديگر ، لذا بدينوسيله از حضرتعالي در خواست دارم بفرماييد وحدت وجود مورد اشاره حضرتعالي با موضوع وحدت وجود امام راحل چه تفاوت و تشابهي دارند.
با احترام
وحيد كاظم زاده قاضي جهاني-سرويس دين و انديشه خبرگزاري انتخاب
بسم الله الرحمن الرحيم
:: با اهداء سلام و تحيت؛
جواب : امام و بسياري از بزرگان اعتقاد به وحدت حقيقت وجود داشته اند كه ما به آن نيز معتقديم ولي وحدت وجود به معني وحدت موجود كه سران صوفيه به آن قائل هستند و امام با آن مخالف بود و در حاشيه نيز عدم موافقت خود را با آن تثبيت كرده اند با حقيقت اسلام سازگار نيست.
والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته
دفتر آيت الله العظمي مكارم شيرازي
چهارشنبه 1 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: آفتاب]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 602]