واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: در جستجوي زواياي پنهان ذهن
جام جم آنلاين: شايد اگر از هنرمندان و دانشمندان برجسته بپرسيد چطور به موفقيتهاي هنري و علمي دست يافتهاند، براي مثال چگونه يك اثر هنري را خلق كرده يا به يك كشف علمي مهم پي بردهاند، پاسخي را بشنويد كه كمي نااميدكننده باشد؛ زيرا در اكثر موارد آنها ميگويند: اين فكري بود كه ناگهان به ذهنم خطور كرد يا جرقهاي بود كه ناگهان زده شد و از اين قبيل جملات كه عملا شانس رسيدن به ساير افراد به چنين مراحلي را منتفي ميكند.
البته همه هنرمندان، نويسندگان و دانشمندان چنين پاسخي نميدهند و تعدادي هم هستند كه درباره پروسههايي كه پشت سر گذاشتهاند يا الهاماتي كه در حوزه ادراكي آنها صورت گرفته، سخن ميگويند.
به هر حال اغلب آنها نميتوانند واقعا شرح دهند چگونه اين جرقه هنري يا علمي در ذهنشان زده شده است.
اين مساله ميان افراد عادي جامعه نيز به نوعي ديگر مشاهده ميشود. اگر از افراد بپرسيد چرا يك شغل خاص را بر ساير مشاغل ترجيح دادهاند يا در انتخاب همسر واقعا چه عاملي آنها را به گزينش يك فرد از ميان افراد ديگر واداشته است، شايد پاسخ دقيقي ارائه ندهند. در اغلب موارد پاسخها متقاعدكننده نيستند يا حتي مواردي هست كه افراد، دليل انتخاب خود را نميدانند.
اكنون روانشناسان، اين ناتواني در شرح فرآيندهاي ذهني را عجيب نميدانند.
در حال حاضر روانشناسان شناختي معتقدند، حتي زماني كه عملكرد ذهن را مورد كاوش دقيق قرار ميدهيم، درك اكثر اعمال قدرتمند ذهن غيرممكن است و به عبارتي اين اعمال از نظر ما مخفي هستند.
در صورت صحيح بودن اين فرضيه، پس چه توجيهي براي توضيحاتي كه برخي درباره رفتارشان و يافتههاي علمي كه ناگهان درمييابند و آثار شگفت هنري كه ناگهان خلق ميكنند، وجود دارد.
محققان ميگويند، حتي در اين موارد نيز افراد به فرآيندهاي دقيق ذهنشان پي نميبرند و تنها زماني ممكن است چنين فرآيندهايي را دريابند كه توضيح آن باوركردني و قابل قبول باشد.
از طرف ديگر گاهي افراد، علت صحيحي را براي نوع عملكردشان ارائه ميدهند؛ اما اين تطابق، دليل ذهني و رفتار كاملا تصادفي است.
به هر حال اين واقعيت كه ما به بخش عمده زواياي فكريمان دستيابي نداريم، چشمانداز مهم و جديدي را در حوزه روانشناسي شناختي به روي محققان گشوده است.
زهرا فقهي
منبع: Reuters
سه شنبه 31 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 347]