«عروس گوله» ريشه دار در اسطورهاي کهن ايراني

واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: تاریخ انتشار یکشنبه 9 فروردین 1388 تعداد مشاهده : 77 «عروس گوله» ريشه دار در اسطورهاي کهن ايراني جام جم آنلاين: گروه «عروس گوله» يا عروسي گوله از جمله پيش آهنگان نوروز در استان گيلان است که «غول» ، «پير بابو» و «نازخانم» ايفاگران نقشهاي اصلي نمايش آن هستند که اغلب در ايام نوروز و پيش از آن نمايشهاي جذابي براي عموم اجرا مي کنند البته اين مراسم نيز مانند بسياري از سنتهاي قديمي ايران در حال فراموشي است اما به تازگي موزه روستايي گيلان با فواصل معين اقدام به برگزاري مراسم آييني عروس گوله که نمادي از پيروزي پاکي با نيرنگ و ناخالصي است، مي کند. نمايش عروس گوله ريشه در سنتهاي نمايشي اسطورهاي کهن مربوط به آغاز بهار دارد که در آن نمادهاي سال کهنه و نو با هم به ستيز بر مي خيزند. «عروس گوله» بيشترين نقش را در شکل گيلاني روايت پيش آهنگان بهار موسوم به عمو نوروز بر عهده دارد. عروس گوله (غول) کلاهي از کلش بر سر مي نهد، زنگ و زنگوله هايي به خود مي آويزد و چماقي هم به دست مي گيرد.«پيربابو» نيز خود را به هيئت پيرمردي مي آرايد و نقش «نازخانم» را هم يکي از جوانان که لباس زنانه مي پوشد، بازي مي کرد. موضوع نمايش، دعواي غول و پيربابو بر سر نازخانم است که سرانجام قرار مي شود کشتي بگيرند و غول پيروز مي شود و همراه نازخانم رقص کنان بازي را به پايان مي برد. اين گروه معمولا چند روز پس از نوروز خوانها پيدا مي شوند. گروه شبها حرکت مي کنند و در هر خانه که بازي مي کنند از صاحبخانه هدايي چون برنج، تخم مرغ و شيريني و گاهي پول دريافت مي نمايند. از شب چهارشنبه سوري به بعد در رشت و حومه هاي شهر شخصي را که عروس گوله مي گويند لباسهاي قشنگ محلي که داراي زينتهاي فراواني است، مي پوشانند و با عده اي از کودکان همراه به رقص و پايکوبي و دست فشاني مي پردازند و شادي کرده و مي گويند: «عروس کوله باورديم جان دله باورديم» يعني عروس قشنگ و خوب و زيبا آورديم. بازيگران اصلي عروس، داماد، غول، پير بابو، خواننده و کوله بارچي هستند و تعداد آنها گاهي به سه نفر هم مي رسد. همراهان آنها نيز با پايکوبي، دست زدن واگير کردن به جشن عروس گوله نشاط دادن مي دهند و شخصي هم سبدي را حمل مي کند و تخم مرغها را از صاحب خانه گرفته و در آن قرار مي دهد. «غول» ، مردي بلند قد و زورمند با لباس مندرس و قيافه عجيب با پوتين و کلاه و کچکي در دست است، لباس غول چغا و در پا چمش يا گالش دارد و در ساق پا معمولاً پاتاوه، جارو در کمر، غور و زنگ در کمر و ريسمان متصل به زنگ که شانه هاي او را مي گيرد، همراه دارد. پيربابو ، ريش سفيد ، پوستين کلاه در سر و کچکي در دست و دور کمر حمايلي که زنگ و غور به آن آويخته مي شود، دارد و همچنين عروس، مردي با لباس محلي است که در سر منديل زده و دستمال سفيد تور بر سر و همينطور در يک دست دستمال و در دست ديگر جوالدوز براي دفاع از خود دارد. داماد، لباسي بر تن يا شلوار فدک و پيراهن سفيد و کلاه تخم مرغي يا نمدي و جليقه اي پوشيده و در دست کچکي به همراه دارد، کولبارچي ها نيز با کيسه در پشت يا در دست گندم با گروه هستند. غول تمثيلي از زشتيها و بديها است و عروس نماد اخلاق و خوبيها، پاسدار نيکي ها و پند و نصيحت راستي و چگونه خوب زيستن را به عروس گوله نشان مي دهد. غول در را مي زند و صاحب خانه را مي خواهد که از خانه بيرون بيايد و پس از رد و بدل شدن صحتهايي مي گويد: اي خانخواه بيرون بيه تي سگ مره گيره، يکي زنم ميره/ اي خانخواه بيرون بيه عروس گوله بيارديم/ جان دله بيارديم خانخواه تره نيرديم تي پسر بيارديم/ از راه دور بيارديم چه ظرف زور بيارديم / خانخواه تره نيارديم تي پسر بيارديم / آهاي پيربابو تي افسار کهنه وابو، تي پالون پيربابو / تي جوه چرکم بو عروس گوله بيارديم جان دل بيارديم. پير بابو نيز در جواب مي گويد: غول ببين غول کمر بجير توله کمر بجور نقره و غول پاسخ مي دهد: عروس ميشه مي جان شه مي دلشه سياه کشمشه / زحمت بکشه آهاي پيربابو تي ريش سفيدابو / عروس گوله بيارديم جان دله بيارديم / خانخواه تره نيارديم تي پسر بيارديم/ غلام بما غلام پير غلام بما شمي محله چربمه براي حاجتر بمه غلام مي گويد: غلام دروغ گونه، غلط کنه عروس ميشه سيا کشمشه. دعوا غول و غلام با کچک شروع مي شود بعد از مدتي همه با هم مي گويند: عروس گوله همينه ببينين چه نازنينه / عروس گوله بيارديم جان دله بيارديم/ عروس شب بيارديم بي چادر شب بيارديم/ خانخواه تره نيارديم تي پسر بيارديم/ آهاي پير بابو تي کاره وه چه وابو تي ريشه سفيدابو/ عروس کي شه پير بابو شه پير بابو زحمت بکشه / اي غولک شيرازي يه قدري بکن بازي تا خانخواه ببو راضي/ حمام بزار بيارديم چه ظرف زور بيارديم / عروس گوله همينه عروس نازنينه عروس بهار چينه / اي پيربابو تي افسار کهنه وابو زمستانم بهارابو/ عروس گوله بيارديم جان دله بيارديم خانخواه تره نيارديم تي پسر بيارديم /عروس گوله همينه ببين چه نازنينه . به هرحال عروس گوله و گروهش از کارهاي نمايشي بسيار جالب و دوست داشتني محلي براي همگان است که نمايشگران آن شامل عروس، پيربابو، غول و دياره زن هستند و نويد بخش آمدن بهار و به ثمر نشستن تلاش براي خوب بودن و خوب ماندن هستند. مهر

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: نیک صالحی]

[مشاهده در: www.niksalehi.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 125]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

«عروس گوله» ريشه دار در اسطورهاي کهن ايراني
«عروس گوله» ريشه دار در اسطورهاي کهن ايراني جام جم آنلاين: گروه «عروس گوله» يا ... از شب چهارشنبه سوري به بعد در رشت و حومه هاي شهر شخصي را که عروس گوله مي گويند ... درباره انتقامجويان و ياغيان در سراسر دنيا همواره سخناني اسطوره وار كه ريشه در ...

کودکی اسطورههای ایران
کودکی اسطورههای ایران-اما در چگونگی تولد رستم، آنچه كه در شاهنامه آمده، این است كه رودابه، دوران بارداری سختی را میگذراند; زیرا نوزاد در شكم او ... تصاویری از کودکی اسطوره های فوتبال جهان شما هم رأی بدید. ... «عروس گوله» ريشه دار در اسطورهاي کهن ايراني ...

فرهنگ و هنر

"هفتک"؛ گامی دیگر برای غنی‌ سازی زبان فارسی

چای شیرینی، نگینی شیرین از مراغه

جلال آل احمد؛ چرا پس از گذشت سال‌ ها همچنان الهام‌ بخش است...

تحول بزرگ در سریال‌ سازی ایران؛ از «زیرخاکی» تا ۴۴ پروژه ج...

حاشیه‌ های فراوان در اولین سریال مشترک تلویزیون و نمایش خا...

آخرین فرصت برای ثبت‌نام حج ۱۴۰۴؛ اولویت با دارندگان اسناد ...

فقدان ژاله علو، ضایعه‌ای بزرگ برای هنر ایران

استقبال بی‌نظیر از نمایشگاه هدی؛ اما غیبت مسئولان تعجب‌آور...

یزد جهانی در آستانه فراموشی؛ تهدیدی جدی برای میراث بشری

بازگشت هنرمندان؛ چرا باید مانع شد؟ سوال مهمی که رضا شایسته...

رازهای پنهان در اتاقک نگهبانی قبرستان