محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1831091331
دهانه غلامان تنها شهر خشت و گلی دوره هخامنشیان
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: دهانه غلامان تنها شهر خشت و گلی دوره هخامنشیان زاهدان- ایرنا- دهانه غلامان سیستان تنها شهر خشت و گلی روزگار هخامنشیان بر خلاف سایر آثار برجای مانده از این دوره که زندگی پادشاهان را به نمایش گذاشته به وضوح زندگی مردم عادی و خانه های آنان را در کنار ساختمان ها و بناهای عظیم عمومی و دولتی به نمایش گذاشته است.
به گزارش ایرنا، دهانه غلامان در دو کیلومتری روستاهای ده رستم و قلعه نو و 42 کیلومتری شهر زابل واقع شده که در کتیبه های هخامنشی، بیستون، تخت جمشید و نقش رستم از این شهر به نام زرک یا زرنکای یاد شده که بقایای این شهر تاریخی در محوطه ای به طول تقریبی چهار تا پنج کیلومتر قابل رویت است.
این شهر را باستان شناسان ایتالیایی در سال 1960 میلادی کشف و از سال 1962 تا 1965 میلادی این محل را حفاری کرده اند که دارای ساختمان های بزرگ عمومی، معبد، محله های مسکونی، خیابان، آبراهه، محله های نظامی و صنعتی است و این شهر تنها مکان باستانی دوران هخامنشیان است که حاکمیت ایران را بر نواحی شرقی به خوبی نشان می دهد.
این شهر که در زیر توده ای عظیم از شن های روان مدفون شده بود نخستین بار در سال 1339 شناسایی و در سال های41 تا 44 مورد خاکبرداری وکاوش قرار گرفت.
این شهر در زمینه های گوناگون دارای اهمیت است زیرا از یک سو تنها شهر خشت و گلی از روزگار هخامنشیان است که در آن بر خلاف سایر آثار و شهری به جا مانده از این دوره نشانگر زندگی پادشاهان و کاخ های مربوط به آنها می توان به وضوح زندگی مردم عادی و خانه های آنها را در کنار ساختمان ها و بناهای عظیم عمومی یا دولتی مشاهده کرد.
و از سوی دیگر این شهر از جمله شهرهای منحصر به فرد در شرق ایران است که بدون برنامه ریزی رشد نکرده بلکه احداث شهر با نقشه و برنامه ریزی مدون و از پیش تعیین شده صورت گرفته است.
بناها و ساختمان های شهر تماما از خشت و با نقشه های مربع یا مستطیل شکل منظم و دارای ستون های فراوان و با پوشش سقف های گنبد و ضربی است.
در این شهر تعبیه ورودی و پنجره ها برای وزش بادهای سیستان در نظر گرفته شده بود و آنچه در این شهر بیشتر از همه مشهود است توجه مردم آن به مذهب و اجرای آئین های خاص نیایشی است که به همین دلایل بسیاری این شهر را به نام معبد دهانه غلامان نیز می شناسند.
در نتیجه کاوش های صورت گرفته، نیایشگاهی بزرگ با نقشه مربع (53×53) متر از زیر ماسه های روان بیرون آمد که مهمترین بنا در بین ساختمان های شهر محسوب می شود.
در این محل چندین نوع آتشدان مذهبی و سکو به صورت تک یا جفت در اشکال متفاوت وجود دارد که مراسم خاص مذهبی در آن اجرا می شد.
برخی از مورخین این شهر را همان شهر زرک یا زرنگ، پایتخت ایالت زرنکای یا درانگیانا که در کتیبه های دوران هخامنشی همانند کتیبه های داریوش در بیستون کرمانشاه، شوش، تخت جمشید و نقش رستم و همچنین کتیبه خشایارشا در تخت جمشید و یا شهر زرین ذکر شده می دانند.
با توجه به وزش بادهای معروف 120 روزه سیستان که همواره از شمال غرب به جنوب شرق می وزد درهای ورودی کلیه خانه های این شهر در ضلع جنوبی ساختمان قرار دارد.
این شهر دارای برج و بارو نیست که در حقیقت نشان از ثبات امنیت در آن روزگاراست و از آنجایی که این شهر عمر کوتاهی داشت باستان شناسان یکی از عوامل اصلی متروک شدن این شهر را خشک شدن ناگهانی بستر رودخانه هیرمند می دانند.
شهر دهانه غلامان در عهد هخامنشی و زمانی که در بستر هیرمند آب جریان داشت از اهمیت و عظمتی شگرف برخوردار بوده به طوری که این شهر هخامنشی دارای بخش های مختلف شامل صنعتی، مسکونی، عمومی، مذهبی و بخش حاکم نشین است.
محله های مسکونی، ساختمان های بزرگ عمومی، معبد، خزانه شهر، محله صنعتی و نظامی که در مساحت 100 هکتاری این محوطه ارزشمند جای گرفته اند بیانگر جایگاه مهم شهر دهانه غلامان در سده های پنجم و ششم پیش از میلاد است.
دهانه غلامان از نادرترین محوطه های باستانی فلات ایران بشمار می رود که اطلاعات مفیدی درباره آیین های پرستش را درخود جای داده است ومعماری رسمی هخامنشی و همچنین چگونگی تاثیرپذیری از معماری محلی و تاثیر از وضع آب و هوایی در ترکیب ساختمانی شهر درآن جمع شده است.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان شهر دهانه غلامان عمرکوتاهی بین 150 تا 200 سال در سده های پنجم و ششم پیش از میلاد داشته و با توجه به این که نسبت به طراحی آن اهدافی خاص در نظر بوده از دیگر محوطه های باستانی متمایز است این شهر برای مدت کوتاهی مرکز سیاسی، اداری و اجتماعی در این منطقه محسوب می شد.
دهانه غلامان نام جدید این شهر است که از تنگه ای طبیعی با همین نام گرفته شده و وجه تسمیه آن به خوبی روشن نیست.
چون دهانه یا تنگه مذکور یکی از راه های ورودی به داخل فلات بوده و در دو سده گذشته برده فروشان غلامان آفریقایی را برای فروش از طریق این تنگه به خاک ایران وارد می کرده اند به این نام معروف شده است.
کشف دو نمونه اثر نقاشی بی نظیر روی دیوار یکی از اتاق های شهر هخامنشی دهانه غلامان باستان شناسان را شگفت زده کرد که در نخستین اثر نقاشی کشف شده، صحنه ای از شکار به تصویر کشیده شده که در آن یک نفر که احتمال می رود حاکم و یا امیری باشد بر کالسکه ای که مکعب شکل که توسط یک اسب قوی هیکل کشیده می شود سوار است و با تیر وکمان در حال تعقیب گراز بزرگی است.
یک نیزه به پشت گراز اصابت کرده و تیری نیز در نزدیکی محل نیزه فرود آمده وسوار با تیر وکمان خود درحال رها کردن تیر بعدی است این نقاشی در ارتفاع حدود 90 سانتیمتری از کف زمین و در ابعاد 35 در120 سانتیمتر با رنگ سیاه بر دیوارهای یکی از اتاق های شهر دهانه غلامان نقش بسته و با نقاط سفید رنگی نیز تزیین شده است.
در دومین نمونه نقاشی مکشوفه، اثری به صورت کنده کاری شده بر بالای یک درگاهی و زیر سقف یک اتاق در ابعاد 40 در50 سانتیمتر نقش بسته است که در این تصویر که یک حیوان به احتمال زیاد اسب است روبه روی پلکانی ایستاده و به نظر می رسد که قصد بالا رفتن از این پله ها را دارد.
پلکان مذکور به ساختمانی منتهی می شود که تصویر یک انسان نیز بالای آن نقش بسته و احتمال می رود یک شاه نشین باشد.
آثار موجود دردهانه غلامان در روی یک سلسله بلندی های طبیعی به طول 5/1 کیلومتر و پهنای 300 تا 800 متر در کنار بقایای دلتای قدیمی و خشک سنارود واقع شده است.
روی سطح زمین های شهر دهانه غلامان بقایای آثار مادی، فرهنگی و به خصوص سفال دیده نمی شود و تنها در برخی موارد استثنایی نمونه های فرسوده و شکسته سفالی که به سبب فرسایش زیاد غیر قابل تشخیص می باشند به صورت پراکنده در سطح شهر یافت می شود.
بقایای موجود در این شهر از دو گروه ساختمان اصلی و تعدادی بناهای منفرد ترکیب شده است که یک قسمت شهر در بخش غربی و به طول آبراهه ای که شن های متحرک آن را پرکرده اند قرار داشته و بخش دیگر یعنی قسمت شرقی شهر به دو بخش برابر تقسیم می شد و آثار آن تا جایی که به نام قبر زرتشت خوانده می شود ادامه داشته است که در این دو بخش تعداد 27 بنای قابل تشخیص وجود دارد.
این بناها چه از نظر بزرگی اندازه و چه از نظر نقشه و ترکیب اتاق ها و سایر اجزای معماری قابل توجهند و این ساختمان ها دارای کاربرد همگانی، مذهبی و اجتماعی بوده اند و همچنین بناهای متوسط و کوچک و سکونتی شهر در محله مسکونی و غرب ساختمان شماره سه قرار دارند.
در بخش جنوبی و درفاصله حدود 2 کیلومتری شهر، آثار و بقایای بنای بزرگی وجود دارد که از آن با نام بنای نظامی یا پادگان یاد شده است و دیوارهای بزرگ و حجیم این بنای بزرگ مربع شکل، تقریبا 200 متر طول و حدود سه تا چهار متر عرض دارند.
در بنای ساختمان های دهانه غلامان دقت زیادی به کاربرده شده است به طوری که این بناها در ردیف های نسبتا منظمی ساخته شده اند و به دلیل وزش بادهای 120 روزه که همواره از شمال غربی به سوی جنوب شرقی می وزند درهای ورودی تمام آنها یا در ضلع جنوبی ساختمان ها قرار دارند و یا در مقابل آنها باد شکنی تعبیه شده است.
دیوارهای اصلی ساختمان ها با خشت های مستحکم بنا شده و اتاق ها دارای سقف های هلالی شکل و راست گوشه هستند و از قواعد معماری و زیبایی پیروی می کنند.
محوطه صنعتی شهر دهانه غلامان که در بخش وسیعی در اطراف چالههای چاه نیمه امروزی قرار گرفته، خارج از محلههای مسکونی و شهری آن واقع شده بود به طوری که جدایی محله ویژه صنعتگران در سیستان سنتی با سابقه دیرینه است که در زمان های بسیار دورتر در شهر سوخته نیز وجود داشته است.
در این شهر بنایی وجود دارد که به احتمال زیاد کاربرد مذهبی 2500 ساله داشته است و این بنای چهار گوش با وسعت 2500 متر مربع دارای 36 اتاق شیب دار با یک حیاط مرکزی است که اتاق های این بنا تنگ و باریک و کم نور هستند و شرایط بهتری را برای حفاظت از مواد غذایی فراهم آورده اند.
این ساختمان در اصل مکانی برای تولید موادی بوده که در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفتند ودر حیاط این بنا، چهار انبار به شکل اتاق های دراز و کم ارتفاع وجود دارد که تصور می شود به عنوان سردخانه برای نگهداری مواد غذایی مورد استفاده قرار می گرفته است.
در تعدادی از این اتاق ها، تاسیسات مختلف از جمله پنج آسیاب، کوره، انبارهای کوچک برای نگهداری مواد اولیه، وسایل و ابزار کار مانند سنگ ساب، سنگ آسیاب، ابزار سایش و غیره یافت شده است.
در یکی از اتاقهای این بنا نیز سکو و یا محرابی به ارتفاع هفت سانتی متر از کف زمین کشف شد که محل شکرگزاری مواد تولید شده ای بوده که در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفت.
در اتاق های این ساختمان حدود 100لیوان سفالی کشف شد که همگی دارای اثر مهر سازنده لیوان ها بودند و تعداد کل سفال های پیدا شده در دهانه غلامان حدود 50 هزار قطعه است که تعداد زیاد اشیا حاکی از بالا بودن سطح اقتصادی جامعه ساکن در دهانه غلامان است.
در این شهر بر خلاف معماری هخامنشی سقف ها را گنبدی می ساختند و این یکی از موارد نادر در زمان هخامنشی است و یک کانال آبی، شهر را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می کند که احتمالا بخش شمالی به دلیل وجود ساختمان های بزرگ در آن متعلق به اشراف شهر بوده و بخش جنوب رودخانه مردم معمولی زندگی می کردند.
در این قسمت سازه های مسکونی توسط کوچه های موازی شرقی غربی تقسیم شده اند و استخوان های کشف شده عموما متعلق به پستان داران هستند.
این شهر تاریخی تنها مکان باستانی دوران هخامنشی است که حاکمیت کامل ایران را بر نواحی شرقی آن به خوبی نشان می دهد و تنها شهر باستانی این دوران است که مهندسان آن زمان، ابتدا نقشه شهر را کشیده و سپس شهر را احداث کرده اند.
در اینجا معماری سنتی هخامنشی با معماری بومی سیستان درهم آمیخته است و از طرفی این سایت باستان شناسی که در حدود 100 هکتار وسعت دارد، کارگاه بزرگی برای پژوهشهای علمی ـ تاریخی خواهد بود.
باستان شناس و متخصص ژئوفیزیک در علم باستان شناسی گفت: در بررسی های ژئوفیزیکی دهانه غلامان، 23 ساختار جدید غیر از ساختارهای کشف شده توسط هیات ایتالیایی، به دست آمد.
کوروش محمدخانی در گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران به بیان فعالیت های انجام شده در بررسی های ژئوفیزیک در دهانه غلامان، شهر سوخته و بم پرداخت و افزود: با استناد به 23 ساختار جدید کشف شده، می توان گفت که نقشه شهر دهانه غلامان، منطقه ای بوده که تأثیر معماری پارسی در آن غیر قابل انکار است.
وی با اشاره به موقعیت دهانه غلامان در جنوب شرق زابل گفت: دهانه غلامان برای نخستین بار توسط هیات ایتالیایی به سرپرستی شراتو در سال 1359 مورد کاوش قرار گرفت که این گروه 28ساختمان را در این محوطه شناسایی کرد.
محمدخانی با بیان اینکه شهر دهانه غلامان با وسعت 100 هکتار، محوطه مناسبی برای کاوش به روش های جدید است، ادامه داد: مشخص شدن اینکه این محوطه شهر بوده است یا نه، یافتن نمای کلی از شهر، اینکه آیا دهانه غلامان از نمونه های دیگر شهرهای هخامنشی پیروی می کند یا نقشه منطقه ای دارد و به دست آوردن ساختارهای جدید از این محوطه از اهداف اصلی این مطالعه بوده است.
بر اساس گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی، محمدخانی اضافه کرد: در این روش به بررسی نتایج ژئوفیزیکی با روش مغناطیس سنجی پرداخته شده و نتایجی به دست آمده است.
متخصص ژئوفیزیک در علم باستان شناسی گفت: در بررسی های ژئوفیزیکی قسمت جنوبی محوطه به تعدادی دیوار قطور و ساختاری شبیه معماری هخامنشی دست یافتیم که شامل تالار مرکزی بود و چهار اتاق داشت.
وی افزود: در هسته مرکزی و شمال نیز بین ساختارهای کشف شده و بخش هایی که هنوز در زیر خاک مانده اند به بررسی ژئوفیزیک پرداختیم که ما را به کشف های جدید در این منطقه رساند.
محمدخانی ادامه داد: 23 ساختار جدید غیر از ساختار هایی که هیأت ایتالیایی کشف کرده بود در این بررسی ها آشکار شد که با استناد به آنها می توان گفت نقشه شهر منطقه ای بوده و تأثیر معماری پارسی در آن غیر قابل انکار است.
وی در ادامه به بیان نتیجه بررسی های ژئوفیزیک در محوطه شهر سوخته پرداخت و افزود: در این مطالعه 2 منطقه شامل منطقه ای در قسمت غربی ساختمان مسکونی شرقی و دیگری بخش مرکزی شهر سوخته مورد بررسی قرار گرفت.
وی، دلیل انتخاب این دو محوطه را گستردگی بسیار زیاد شهر سوخته و زمان بر بودن بررسی های ژئوفیزیک در آن دانست.
وی با بیان اینکه در قسمت های شرقی آنومالی های بسیاری دیده شد، اضافه کرد: در قسمت مرکزی نیز آنومالی های خطی دیوار مانندی در نقاط مختلف مشخص شد که ساختار های جدیدی را آشکار کرد.
منطقه سیستان شامل شهرستانهای زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز در شمال استان سیستان و بلوچستان به سبب داشتن صدها اثر باستانی و تاریخی به بهشت باستان شناسان مشهور است.
شهر سوخته با قدمت پنج هزار ساله پارسال از سوی سازمان یونسکو در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید.
7316 / 6081
13/01/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها