واضح آرشیو وب فارسی:فارس: دلشاد تهرانی عنوان کرد
گذری بر توصیههای مدیریتی امیرالمؤمنین(ع)/ ۵ حوزه حکومتی در عهدنامه مالک اشتر
عهدنامهمالک اشتر شامل موضوعات بسیار در حوزه مباحث حکومتی و مدیریتی است. هدف نهایی از مجموعه آیینهای آموزش داده شده در این عهدنامه، کسب موفقیت در حکومت و مدیریت است و آن چیزی جز کسب رضایت الهی نیست.
به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، یکی از نامههای امیرالمؤمنین علی(ع) در کتاب شریف نهجالبلاغه، عهدنامه مالک اشتر است. زمانی که حضرت امیر(ع) مالک را به عنوان فرماندار مصر تعیین کرد آیین نامه مدیریتی و حکومتی را به وی دستور داد تا رعایت کند. از آنجایی که مفاد عهدنامه مالک اشتر از سوی امامی معصوم صادر شده است توجه به آن برای مدیران و کارگزارنی جامعه ما نیز میتواند بسیار راهگشا باشد از این رو سلسله مباحثی را از کتاب «دلالت دولت» اثر مصطفی دلشاد تهرانی مدیرگروه نهجالبلاغه دانشگاه قرآن و حدیث برای عموم علاقهمندان ذکر کنیم. جغرافیای سخن عهدنامه مالک اشتر در اوضاع و احوالی سخت و بحرانی در حکومت امیرمؤمنان انشا شده است، یعنی دوران «غارات». پس از ماجرای نهروان، امیرمؤمنان علی(ع) در پی آن بود که مشکل قاسطین را حل کند ولی سران قبایل و بزرگانی که به خواستهای ناحق خود نرسیده بودند در کار امام کارشکنی میکردند و مردم نیز به تبع آنها و همچنین به دلیل وابستگیهای دنیاییشان در حمایت از امام علی (ع) کوتاهی میورزیدند. در این شرایط معاویه گروههای غارتگری سازماندهی کرد تا به مناطق مختلف حکومت امام هجوم برده و به قتل و غارت بپردازند. سبب صدور چون اوضاع مصر دگرگون شد و محمد بن ابیبکر در توطئه و درگیری فرو رفت، امام علی (ع) تصمیم گرفت کسی را به مصر بفرستد که توان به سامان آوردن آن جا را داشته باشد، و در این جهت عهدنامهای جامع و کامل برای او تنظیم کرد تا بر اساس آن به اداره امور بپردازد. پس به مالک اشتر که استانداری جزیره را عهدهدار بود، نامهای چنین نوشت: اما بعد، تو از آنانی که در یاری دین پشتیبانیشان را خواهانم، و خودکامگی بزهکار را به آنان میخوابانم، و رخنه مرزی را که بیمی از آن است بدانها بستن توانم. من محمد بن ابیبکر را به سرپرستی مصر گماردم، پس اینک جمعی بر او خروج نمودهاند و او جوانی است کمسن و بیتجربه در جنگها و بحرانها. پس به نزد من آی تا در آن چه سزاوار است بنگرم. و فردی مطمئن و خیرخواه از یارانت را جانشین خود بگمار. والسلام. مخاطب مخاطب این عهدنامه، مالک اشتر است. مالک در عصر حکومت عثمان، شخصیتی فعال در مخالفت با سیاستهای او و معترض به کارگزاران وی در کوفه بود. او در برابر ولید بن عقبه و عسید بن عاص - فرمانداران کوفه - به اعتراض برخواست و به سبب همین اعتراضها از جمله کسانی بود که به شام تبعید شد، و در شام نیز، دست از اعتراض برنداشت و معاویه پس از چندی تبعیدیان را به کوفه برگردانید. این نامه بیانگر جایگاه رفیع و ویژگیهای کم نظیر مالک اشتر و اعتمادی است که امام علی علیهالسلام به او داشته است. مالک اشتر شخصیتی جامع داشت، گذشته از آن که فرمانده و مدیری کمنظیر بود، زبانآور و ادیب و شاعری والا بود؛ و از نظر کمالات انسانی به برترین قلهها دست یافته بود و حضرت امیر(ع) هنگام شنیدن خبر شهادت مالک فرمود: خداوند مالک را رحمت کند. او برای من همان گونه بود که من برای پیامبر(ص) بودم. موضوعات عهدنامهمالک اشتر شامل موضوعات بسیار در حوزه مباحث حکومتی و مدیریتی است که میتوان آنها را در پنج حوزه اساسی ملاحظه کرد: 1. مبانی: یعنی مباحث بنیادی و زیرساختی در حکومت و مدیریت که با تغییر آن همه امور در این حوزه تغییر میکند، مانند نگاه به انسان، فهم از حکومت و مدیریت، و اهداف حکومت و مدیریت. 2. اصول: یعنی قاعده کلی عملی ثابت که بر کلیه تصمیمها و اقدامات حکومتی و مدیریتی حاکم است، مانند اصل رفق و مدارا، اصل اعتدال، و اصل خردورزی، اصول برخاسته از مبانی است. 3. روشها: یعنی راهحلهای متغیر که به تناسب شرایط، اوضاع و احوال، زمان و مکان، و مراتب افراد، برای دستیابی به اهداف اتخاذ میشود. روشها تابع اصول و برخاسته از مبانی است، مانند روشهای کنترل و نظارت، و تشویق و تنبیه. 4. سیاستها: یعنی اقداماتی که در حکومت و مدیریت به منظور تأثیرگذاری در شرایط و بهینه کردن روابط و مناسبات حکومتی و مدیریتی اتخاذ میشود، مانند بخشودگیهای مالیاتی، حمایتهای ویژه از تولیدکنندگان و مصرفکنندگان. 5. اخلاق: یعنی مجموعهای از بینشها، ارزشها، گرایشها، روشها، کنشها و گویشها که سلوک حکومتی و مدیریتی برخاسته از آن است، مانند ادبیات زمامداران و مدیران، و رفتارها و روابط و مناسبات ایشان. هدف نهایی با توجه به آنچه در پایان عهدنامه آمده است، هدف نهایی از مجموعه آیینهای آموزش داده شده در این عهدنامه، کسب موفقیت در حکومت و مدیریت است و آن چیزی جز کسب رضایت الهی نیست. انتهای پیام/
93/08/24 - 15:02
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]