محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827471865
نیایش می‌تواند به معنای «باژخوانی» باشد
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
دکتر میرجلال‌الدین کزازی از نیایش و دعا در ادبیات فارسی می‌گوید نیایش می‌تواند به معنای «باژخوانی» باشد نام میرجلال‌الدین کزازی با شیوه گویش منحصربه‌فردش گره خورده است؛ گویشی که به فارسی سره نزدیک می‌شود و دکتر کزازی به سخن گفتن به آن بسیار تأکید دارد.
این نویسنده، محقق ادبی، مترجم و شاهنامه پژوه تاکنون آثار بسیاری را درباره متون کهن فارسی تألیف کرده است که در این باره می توان به دُرّ دریای دَری، زیباشناسی سخن پارسی، تندبادی از کنج، از دهلی نو تا آتن کهن، نامه باستان در هفت جلد، پارسا و ترسا و... اشاره کرد. بیشتر گفت وگوهایی که با ایشان انجام شده، درباره شاهنامه و ادبیات حماسی ایران بوده است، اما این استاد شناخته شده کشورمان در حوزه ادبیات تعلیمی و نیایشی هم نگاه خاص خود را دارد. هفته گذشته فرصتی فراهم شد تا همزمان با روزهایی که بسیاری از مسلمانان جهان در سرزمین وحی به عبادت و نیایش و برپایی مراسم حج مشغول بودند، گپ و گفتی با میرجلال الدین کزازی درباره نیایش در ادبیات فارسی داشته باشیم. به عنوان پرسش نخست درباره جایگاه نیایش در ادبیات پارسی و معنای لغوی آن کمی برای ما صحبت کنید. پیشینه ادب نیایش در ایران بسیار کهن است و یکی از نازش های بزرگ ما ایرانی هاست که نخستین حوزه نیایش در ایران پدید آمده از گاهان زرتشت است. گاهان زرتشت سروده هایی است که ایرانیان باستان در آن با خدای خویش به راز و نیاز می پردازند. از این روی این گونه ادب آیینی در ایران بسیار دیرینه است و همواره سخنوران ایرانی در روزگاران گوناگون در زبان هایی که در ایران روایی داشته است، به این گونه از ادب پرداخته اند. نیایش به گمان بسیاری از دو پاره ساخته شده است؛ یکی پساوند «نسبت» که در واژه هایی مانند نهادن، نگاه و نگریستن دیده می شود. این پیشاوند فرود یا گذشته را نشان می دهد. شما هنگامی که می نگرید، هنجار کار این است که فرود را پیش پای خود باز می آورید. یا «نیا» که بازمی گردد به گذشته. «ستاک» یا ریشه تاریخی واژه که شاید ریختی باشد از گاه، که هنوز در واژه هایی مانند سه گاه یا چهارگاه دیده می شود؛ همان است که نام کهن ترین بخش اوستاست. پس نیایش می تواند به معنای «باژخوانی» باشد. «باژ» سخن سپند است، ورد و آفرین و دعاست. یکی از رسم و راه های زرتشتی که بارها از آن در شاهنامه و متون دیگر سخن رفته است، آیین باژ و برسام است. موبدان زرتشتی شاخه ای از درخت انار را که ارزش و کارکردی آیینی دارد، در دست می گیرند و باژ می خوانند. آن باژ، نیایش است. در همه آیین ها کم و بیش این رسم و راه هست، اما در ایران می توان گفت نیایش و باژخوانی کارکردی برتر و افزونتر داشته است. در واقع چون این باژ و نیایش به «خُنیا» بر زبان رانده می شده و آهنگین بوده، می توان بهگونه ای واژه «گاه» را در نیایش، آنچنان که گفته شد، جستجو کرد. اگر بخواهید مقایسه ای میان ایران پیش از اسلام و پس از اسلام داشته باشید، ادبیات نیایشی در کدام دوران نمود بیشتری داشته است؟ هر منظومه پارسی و داستانی که در زبان پارسی سروده شده، دارای ادب آیینی و نیایشی است، زیرا که داستان سرای بر خود بایسته می دانسته در آغاز داستان به نیایش بپردازد و آفریدگار را بستاید و با او راز گوید. از این روی شمار سروده های آیینی به زبان پارسی بسیار است. گذشته از این داستان ها ما در دیگر کالبدهای سخن پارسی هم به نمونه هایی از ادب نیایش باز می خوریم و آن چامه هایی است که سخنوران سروده اند بویژه چامه هایی که زمینه پیام شناختی آن خداشناسی و آیین و پیوند آدمی با جهان نهان است. آیا ادبیات نیایشی از ورود اسلام به ایران با تحولاتی مواجه شد؟ پیداست که در این گونه از ادب مانند گونه های دیگر دگرگونی هایی پدید آمده، هم در ساختار درونی در زبان واژگان و هم در ساختار برونی و از همین روی در هر کدام از کیش های ایرانی نمونه های دیگر از ادب نیایش را می توان دید؛ هر چند در ویژگی های ژرف و ساختاری این نمونه ها و گونه ها با یکدیگر همانندو سنجیدنی است. این نیایش ها در چه دوره ای به اوج خود رسید؟ در دبستانی که آن را دبستان عراقی می نامیم نمودی برجسته تر یافته است بویژه در ادب نهان گرایانه ایرانی و از نگاه فراخ تر در ادب آیینی ایران که همین ادب پارسی است در ایران پس از اسلام. در ادبیات پارسی، نامی که بیش از همه در ادبیات نیایشی به چشم می خورد خواجه عبدالله انصاری است. آنچه خواجه عبدالله سروده است تا چه اندازه بر سرایندگان پس از او تأثیرگذار بوده است؟ خواجه عبدالله نویسنده است نه سراینده، هرچند که گهگاه نوشته های خود را با بیت هایی زیبا می آراید، اما خواجه عبدالله انصاری یکی از چهره های بنیادین و برجسته در ادب نیایش است، اما در نوشتار و نه در سروده. در سروده کسی را نمی توان یاد کرد که بویژه در این گونه از ادب مانند خواجه عبدالله بلندآوازه باشد، اما هر سخنور نهان گرایی که به آیین های راز دبستان های درویشی اندیشه های خداشناسی می گراید می تواند نمونه ای از سرایندگان ادب آیینی باشد. خواجه عبدالله گونه ای از سخن نوشتاری و نثری پارسی را گسترش داده است به سخن آهنگین و هنری. راه را به شایستگی برای پیدایی شاهکارهایی در این گونه ادبی مانند گلستان سعدی فراهم کرده، اما از دید پیام شناختی نوشته های خواجه عبدالله، ساختاری نیایشی دارد. این شیوه ادبی را خواجه برای نیایش های خویش به کار گرفته است. حال در حوزه ادبیات نیایشی امروز، اثری شاخص در این گونه ادبی می توان یافت؟ بی گمان در جای جای پراکنده ادب امروز هم ما به نیایش باز می خوریم، اما من نمی دانم اثری برجسته در این زمینه و در این روزگار پدید آمده است یا نه. نیایش که از دل برآید و از باور استوار نیایشگر ریشه بگیرد، بی گمان کارساز است و برآورده خواهد شد، اما اگر شما نغزترین و زیباترین نیایش ها را بر زبان برانید، بی آنکه از نهاد و نهان شما برانگیخته شده باشد، نمی تواند چندان کارساز باشد. ما در این روزگار، بدان نیازمندیم که به خود بازگردیم و خود را بشناسیم، جهان شگرفی را که در درونمان نهفته است، بازیابیم، خود را باور کنیم و با خود راست باشیم که اگر چنین باشد، نیایش ها و باژهایمان کارساز خواهد افتاد. مهسا کلانکی / جام جم
یکشنبه 27 مهر 1393 2:00 بازدید:0
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها