واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نقش سويا در تغذيه سالمندان نويسنده:فاطمه شيرازي سويا يکي از انواع دانه ها يا حبوبات روغني است که گياه آن از 5000سال قبل در نواحي شرقي آسيا (به ويژه چين)مورد کشت قرار مي گرفته است.بررسي هاي آزمايشگاهي بيانگر آن است که دانه سوياي اوليه چيزي حدود 40درصد پروتئين،20درصد روغن، 35درصد کربوهيدرات و فيبر و 5 درصد نيز خاکستر دارد.(البته بايد به اين نکته توجه داشت که دانه سويا هرگز به همان شکل اوليه مورد استفاده قرار نمي گيرد و در واقع هريک از محصولاتي که امروز به عنوان فرآورده هاي سويا در دسترس هستند به دنبال مجموعه اي از فرايند هاي صنعتي که بر روي دانه اوليه انجام گرفته توليد شده اند ،بنابراين ترکيب و ارزش غذائي هريک با دانه اوليه تفاوت هاي قابل توجهي مي تواند داشته باشد.)امروزه سويا به اشکال مختلف در برنامه غذائي افراد به مصرف مي رسد که از آن جمله مي توان به استفاده از پروتئين سويا به شکل جداگانه، آجيل ،شير و فراورده هاي آن، چيپس ،روغن و موارد ديگر اشاره کرد که هريک بر اساس ذائقه مصرف کننده مورد استفاده قرارمي گيرند.در بسياري از موارد وقتي پاي صحبت در مورد ارزش و فوايد يک ماده غذائي به ميان مي آيد به نظر مي رسد که تا حد زيادي در منابع مختلفي که در دسترس عموم مردم قرار دارد، غلو و اغراق صورت گرفته است و اين مسئله به ويژه در مورد آن دسته از مواد غذائي که به تازگي جاي خود را در سبدغذائي خانواده پيدا کرده اند، بيشتر صدق مي کند.سويا نيز با توجه به اينکه در مقايسه با برخي اقلام غذائي ديرتر خود را به خانواده ها معرفي کرده (دست کم براي ما ايراني ها)در پاره اي از موارد دچار چنين حالتي شده است.گاه در مواقعي طوري در مورد ارزش غذائي سويا صحبت مي شود که گويا اين غذاي گياهي به اندازه تمام مواد غذائي ديگر از نظر پروتئين، ويتامين ها، مواد معدني، چربي هاي ضروري و حتي برخي ترکيبات ناشناخته سودمند است اين در حالي است که از نقطه نظر دانش تغذيه کنوني ،هيچ ماده غذائي کاملي را نمي توان پيدا کرد که تمام مواد مغذي مورد نياز افراد را در خود داشته باشد به گونه اي که در صورت استفاده نيازهاي فرد مصرف کننده را به کلي تأمين کرده و علاوه بر اين بسياري از درد هاي وي را نيز درمان کند.نتيجه پژوهش هاي متخصصين علوم تغذيه نشان مي دهد که دانه سويا تنها منبع گياهي است که تمام انواع اسيدهاي آمينه ضروري مورد نياز انسان را دربردارد.ويا نه تنها سرشار از پروتئين بوده بلکه داراي مقاديرقابل قبولي کلسيم ،آهن، روي، فسفر،منيزيم، انواع ويتامين هاي گروه Bاسيدهاي چرب امگا3 وفيبر نيز هست.علاوه بر اين سويا برخوردار از مجموعه اي مواد شيمائي است که اگرچه جزء خانواده ويتامين ها و مواد معدني قرار نمي گيرند اما به دليل آثار وکارکردهاي متعدد و سودمند بر سلامت بدن از اهميت زيادي برخوردارند.از آن جمله مي توان به انواع ايزوفلاونوئيدها، فيتواستروژن ها (استروژن هاي گياهي)و...اشاره کرد.براساس همين ترکيب شيميائي و ارزش غذائي بوده که فوايد مصرف اين ماده غذائي قابل دفاع است.البته در کنار اين موضوع بايد به اين نکته نيز توجه داشت که در پاره اي از موارد در برخي از مواد غذائي و از جمله سويا ،بر هم کنش وتأثير متقابل اين ترکيبات نه تنها از جذب يکديگر جلوگيري کرده بلکه گاهي مي تواند براي بدن مضر نيز باشد.تأثيرمصرف سويا بر بيماري هاي قلبي و عروقيبرابر مطالعات انجام گرفته ثابت شده است که به دنبال مصرف سويا ميزان چربي هاي خون به شکل قابل ملاحظه اي کاهش مي يابد.اين کاهش به ويژه در مورد کلسترول بد يا LDLبسيارقابل توجه است به دنبال کاهش کلسترول، مخصوصاً در سالمندان مي توان انتظار داشت که ميزان بروز بيماري هاي قلبي و عروقي همچون گرفتگي عروق، سکته و...نيز کاهش پيدا کند.علاوه بر اين، سويا از راه هاي ديگري نيز به سلامت قلب و عروق کمک مي کند چرا که اين ماده غذائي حاوي مقادير مناسبي ويتامين E،منيزيم ،آنتي اکسيدان ها و ديگر ترکيباتي است که مي توان باعث تحکيم ديواره عروق و تقويت عضله قلب شوند.تأثيرمصرف سويا بر سلامت استخوان ها و مفاصلسويا به دليل برخورداري از مواد مغذي ويژه اي همچون کلسيم، منيزيم ،آهن ،روي و البته اسيد هاي آمينه موجود در پروتئين خود داراي پتانسيل مناسبي در جهت حفظ ساختمان استخوان هاست.اين مسئله به ويژه در مورد سالمندان که استخوان هاي غيرمستحکمي دارند، از اهميت بسيار زيادي برخوردار است بنابراين مي توان گفت که سويا به تقويت استخوان کمک کرده و استئوپروز يا همان بيماري پوکي استخوان را در سالمندان به تأخير مي اندازد.اگرچه برخي از متخصصين معتقدند ترکيب شيميائي سويا به گونه اي است که مواد مغذي مؤثر در سلامت استخوان اين ماده گياهي چندان قابل جذب نيست اما از نقطه نظر ديگر نيز مي توان به ارتباط ميان مصرف سويا و استحکام بيشتر استخوان ها نگريست.اين نکته که مصرف زياد ومستمر پروتئين هاي حيواني مي تواند تا حد زيادي باعث برداشت کلسيم از استخوان ها شده ودر نتيجه از استحکام آن به ويژه در سنين بالا بکاهد ،امري ثابت شده و غيرقابل انکار است.بنابراين جايگزيني دست کم بخشي از پروتئين حيواني با پروتئين سويا به طور غير مستقيم مي تواند از کاهش تراکم استخوان ها در سالمندان بکاهد.تأثيرمصرف سويا در پيشگيري از بروز سرطانبسياري از ترکيبات موجود در سويا داراي خاصيت آنتي اکسيدان بوده و مي توانند در پيشگيري و حتي درمان سرطان مفيد باشند.بررسي هاي صورت گرفته نشانگر آن است که برنامه هاي غذائي غني از سويا مي تواند در جلوگيري از بروز سرطان هاي وابسته به هورمون (مثل سرطان پستان ،تخمدان و پروستات)تأثيرات قابل توجهي داشته باشند.اين گونه سرطان ها به ويژه در سالمندان از شيوع بالائي برخوردارند.تأثير مصرف سويا در پيشگيري از بروز اختلالات گوارشيسويا به عنوان يکي از اعضاي خانواده حبوبات داراي مقادير قابل توجهي فيبر يا همان الياف گياهي غيرقابل جذب است.اين فيبر خوراکي به دليل ايجاد حجم بيشتر مدفوع باعث تخليه بهتر روده بزرگ و ممانعت از بروز يبوست مي شود (مشکلي که بيشتر سالمندان از آن رنج مي برند).علاوه بر اين به نظر مي رسد که همين موضوع به همراه آثار آنتي اکسيدان سويا نقش زيادي در کاهش ميزان ابتلا به سرطان روده بزرگ در سالمندان داشته باشد.تأثير ويژه مصرف سويا بر سلامت زنانعلاوه بر فوايد مطرح شده در مورد سويا براي عموم افراد اين ماده غذائي مي تواند نقش مهم و ويژه اي را براي زنان نيز ايفا کند.يکي از مشکلات شايع در ميان بانوان سالمند که به سنين يائسگي رسيده اند، گرگرفتگي و تشديد روند پوکي استخوان است اين موضوع که به دليل کاهش ناگهاني ميزان ترشح هورمون هاي جنسي زنانه رخ مي دهد مي تواند در بسياري از افراد زمينه ساز بسياري از مشکلات ديگر جسمي و حتي رواني باشد.سويا به دليل برخورداري از نوعي هورمون گياهي به نام «فيتواستروژن»مي تواند تا حد زيادي کمبود اين هورمون را در زنان پس از دوران يائسگي کاهش دهد.بهترين شاهد براي اين ادعا زنان ساکن در آسياي شرقي (به ويژه در ژاپن)هستند که به دليل مصرف سويا در برنامه غذائي خود70 درصد کمتراز ديگران به عوارض دوران يائسگي مبتلا مي شوند.عوارض مصرف سويااگر چه تاکنون نظريات مختلفي مبني بر ارزش غذائي فراوان سويا ارائه شده است اما طرف مقابل برخي مطالعات نيز بيانگر آن هستند که اين ماده غذائي نمي تواند تا اين حد سودمند باشد.دليل اين موضوع نيز درساختار شيميائي خود اين ماده نهفته است.براي نمونه در سويا چندين مهار کننده آنزيمي وجود دارد که هضم پروتئين را با مشکل مواجه ساخته و علاوه بر ايجاد سوءهاضمه جذب اسيدهاي آمينه ضروري را نيز محدود مي کند.همچنين سويا به دليل دارا بودن ترکيبي به نام «اسيد فيتيک»در جذب کلسيم، منيزيم، روي و آهن از روده کوچک اختلال ايجاد کند.نتيجه:صرف نظراز نتايج مطالعات مختلف توصيه ما به شما اين است که در خوردن سويا نيز همانند ساير مواد غذائي بايد جانب اعتدال را رعايت کنيد تا بهترين نتيجه حاصل شود.منبع:ساناز سانيا،شماره 15 /س
#پزشکی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 787]