واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: ضرورت تغییر الگوی کشت در استان اردبیل- سیفعلی موسی زاده* الگوی کشت محصولات کشاورزی در اغلب مناطق کشور بویژه استان اردبیل هیچگاه بر اساس شیوه های صحیح علمی نبوده و در زمان حاضر نیز الگوی کشت سنتی که منطبق بر واقعیت های موجود نیست بر بخش کشاورزی استان حاکم است .
این الگوی کشت که بیشتر بر مدار بازار و نگاه کوتاه مدت به جنبه های سود آوری آن پایدار بوده است تا چندی پیش شاید جوابگوی نیاز اقتصادی کشاورزان منطقه بود اما با بروز واقعیت های تلخ طبیعی که ناشی از زیاده روی در بهره گیری از داشته های طبیعت بود ضرورت بازنگری اساسی در این شیوه کشت و زرع نه تنها در استان اردبیل که در بسیاری از مناطق کشور را ضروری ساخته است.
الگوی غالب کشت در استان اردبیل از چندین دهه پیش بر تولید محصولات با "آب بری" زیاد بوده است و گندم در شمال و سیب زمینی در مرکز استان مهمترین محصول تولیدی منطقه بوده است ، محصولاتی که به واقع منابع آبی را از بین می برند.
تا دهه های اخیر با وجود منابع آبی غنی در استان اردبیل تصور اینکه این نوع کشت، غیر اصولی بوده و آب را هدر داده و زمینه زوال ان را فراهم می کند امری دور از ذهن بود اما خلق شرایط طبیعی و زیاده روی در استفاده از ذخایر زیرزمینی و نیز کاهش شدید بارش ها این واقعیت که این شیوه کشت و زرع در استان اردبیل امری اشتباه بوده و باید در زمینه آن بازنگری شود را به یک ضرورت حیاتی تبدیل کرده است.
اکنون پس از سال ها که شاید دیر هم شده باشد مسوولان هشدار می دهند که وضعیت خطرناکی در زمینه منابع آبی در استان اردبیل در حال شکل گیری است و بدین دلیل باید در زمینه کشت محصولات کشاورزی و نیز آب الگویی نوین طراحی و اجرا گردد.
با اینکه مسوولان از سال ها پیش از تمام شدن ذخایر زیرزمینی آب در دشت اردبیل سخن می گویند اما تا همین چند ماه پیش سخنی از ضرورت تغییر شیوه کشت و صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی نبود.
به گفته مسوولان استان، ذخایر آب استان نسبت به سال گذشته تا 35 درصد کاهش یافته است و بارندگی ها نیز تا 23 درصد در منطقه کاهش را نشان می دهد.
ذخیره آب پشت سد ها تا 32 درصد خالی از آب است.روان آب رودخانه های استان نیز کاهش چشمگیری داشته است ، درحالی که متوسط بلند مدت روان آب ها 485 میلی متر می باشد. این میزان در سال زراعی جاری با 66 درصد کاهش به 165میلی متر تقلیل یافته است.
وضعیت چاه ها و سفره های زیرزمینی استان نیز نگران کننده است. مصرف بی رویه، ذخایر زیر زمینی را نابود کرده و خطر فرو ریخت زمین در بسیاری از مناطق از جمله دشت اردبیل وجود دارد. چهار هزار و 527 حلقه چاه شیره جان زمین را کشیده اند.
در بسیاری از روستاهای اردبیل دیگر از چاه ها به جای آب، شورآب بیرون می زند. آب چاهها پایان یافته و ماسه و نمک بتدریج جایگزین آن می شوند.
کسری کل آب زیرزمینی دشت اردبیل 651 میلیون متر مکعب بر اساس مقایسه سال 1350 تا 1392می باشد.
وضعیت آب در استان اردبیل به حدی بغرنج شده است که مسوولان به فکر انتقال آب از خارج از کشور نیز افتاده اند و نگاهی به واردات آب از جمهوری آذربایجان دارند.
با این وضعیت ، دیگر کشاورزی غرقابی و تولید محصولاتی که نیاز زیادی به آب دارند از جمله سیب زمینی و حتی گندم در استان مقرون به صرفه نبوده و در صورت اصرار کشاورزان به این شیوه کشت در سال های آتی دیگر نه آب و نه خاک حاصلخیز برای کشاورزی نخواهیم داشت.
با این وضعیت بحرانی، هنوز مسوولان وارد اقدام های عملیاتی در زمینه اصلاح الگوی های کشت و مصرف بهینه از آب نشده و طرح صورت مسئله تنها کار مهمی است که در ظاهر امر آن هم پس از به روی کارآمدن دولت تدبیر و امید در استان انجام شده است.
درست است که کشاورزان اردبیلی و منطقه مغان سال هاست که به کشت محصولاتی چون سیب زمینی و گندم عادت کرده اند و مقابله با وابستگی روانی به شیوه کشت کنونی شاید کمی مشکل به نظر رسد اما گریزی از این واقعیت نیست که باید در این زمینه اقدام عاجل و توام با برنامه ریزی درست صورت گیرد.
بی شک تنها سخن گفتن از شیوه های کشت نادرست چاره کار نبوده و می بایست به فعالیت های حمایتی و تشویقی نیز توجه داشت .
به گفته کارشناسان، باید با توجه دورنمای وضعیت منطقه و حتی بازار، شیوه ها و محصولات کشاورزی جدید و مقرون به صرفه جایگزین شیوه فعلی تولید کشاورزی گردد، این جایگزینی باید با برنامه ریزی مناسب و با ابزارهای حمایتی انجام گردد به گونه ای که کشاورزان نه با اکراه بلکه با اشتیاق از آن استقبال کنند.
توسعه سریع شیوه های نوین کشت و زرع ، استفاده از فناوری های جدید در آبیاری ،ارایه اموزش های نوین به کشاورزان ، ارایه مساعدت های مالی به کشاورزان ، خرید تضمینی محصولات جدید کشاورزی ، محدودیت های قانونی در باره کاشت محصولات پرهزینه بویژه آب بر ، حرکت به سمت تولید محصولات ارگانیک ، تبلیغات سنگین و انبوه رسانه ای در باره شیوه های نادرست و صحیح کشت از جمله اقدام های لازم برای انجام در مسیر نجات کشاورزی استان از وضعیت حاکم کنونی است.
23/06/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]