واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:

مهمترین نقد در حوزه کتاب، نقد مباحث روششناسانه است نقد روش شناسانه در حوزه سیاست یکی از حوزههای جدی در بحث کتاب، بحث نقد و بررسی آنهاست که متأسفانه باوجود اهمیت آن کمتر کسی تاکنون وارد این حوزه شده است؛ در حالی که انتظار این است که هر محقق و پژوهشگری توان نقد و بررسی متون حوزه مطالعاتی خود را داشته باشد.
اهمیت این بحث، ما را بر آن داشت تا سراغ دکتر سید صادق حقیقت، عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم برویم که یکی از استادان سرشناس نقد در حوزه علوم انسانی و بخصوص علوم سیاسی است . دکتر حقیقت، کتابهای متعددی در حوزه علوم سیاسی دارد که از جمله مهم ترین آنها کتاب « روششناسی علوم سیاسی» است بتازگی از وی کتابی به عنوان «نقد متون سیاسی» منتشر شده که در برگیرنده نقد 20عنوان کتاب در حوزه علوم سیاسی ـ اسلامی است. به همین مناسبت، گفت وگویی با ایشان انجام دادیم که از نظر شما میگذرد. با توجه به این که شما از فعالان حوزه نقد متون علوم انسانی هستید، بفرمایید اساسا چه عامل یا عواملی باعث شده شما وارد حوزه نقد شوید و این که این تضارب آرا و افکار که در حوزه نقد مد نظر شماست، اصولا چه ویژگیهایی دارد؟ ضمن تشکر از شما که به این مباحث مهم و اساسی در حوزه اندیشه میپردازید باید عرض کنم بر اساس روایت «اضرب بعض الرأی ببعض یتولد منه الصواب» معتقدم در حقیقت، متون مقدس اسلامی، ما را به نقد و تضارب آرا فرامی خواند. به واقع، در تضارب آراست که اقوال مختلف در مقابل هم صف می کشند و رشد و تعالی میسر می شود. بالندگی جامعه دینی در صورتی میسر است که تحمل آرا و نقد یکدیگر در محیطی مردم سالار ممکن باشد. شما در سالهایی که به پژوهش و تدریس در دانشگاه اشتغال داشتید به این مساله به عنوان یک موضوع درجه اول توجه و دانشجویان را در این مسیر هدایت کردهاید؟ بله، من با این امید که محیط نقادانه بتواند به رشد دانش کمک کند، در طول بیش از دو دهه سعی در بررسی انتقادی متون سیاسی، اعم از کتاب و مقاله داشتهام و الان هم کتابی را در دست گردآوری دارم که شامل حدود 17متن اسلامی است که این متون بیشتر سیاسی هستند و بعضی در حوزه علوم اجتماعی قرار می گیرند. آیا به نظر شما جو روشنفکری ما توان برتافتن نقد را دارد؟ خوشبختانه کسانی که در این کتاب مورد نقد واقع شده اند، از همکاران و دوستان نزدیک بنده هستند و عکس العمل مناسبی نسبت به نقد نشان داده اند. حتی بسیاری معتقد بودند این نقدها بر عیار نقد آثارشان افزوده است، اما متاسفانه فضای روشنفکری ما، به معنای کلی اش، این گونه نیست. اگر به نقدهای چپ و راست و سکولار و غیرسکولار روشنفکران ما در دهه های اخیر نگاه کنید، کمتر مبتنی بر جو تفاهم و نقدپذیری است، بنابراین نقدهای روشنفکران دینی و غیردینی تا اندازه زیادی به جدل می انجامد و از معیار انصاف و اخلاق دور می شود. یکی از مباحث جدید در حوزه جامعه شناسی، جامعه شناسی معرفت است که گویا درکتاب نقد متون سیاسی شما مورد توجه شما بوده است؟ بله، من در دو بخش از این کتاب به بررسی و نقد کتاب جامعه شناسی معرفت و مقدمه کتاب «روش در علوم اجتماعی: رویکردی رئالیستی» پرداخته ام. این بحث ابتدا در قالب یک مقاله مطرح شد با عنوان «نقدهایی مشابه به متن هایی متفاوت: بررسی متونی در حوزه اسلامی سازی معرفت» که در مجله علوم سیاسی به چاپ رسیده بود. این دو متن در رویکرد حداکثری به دین و اسلامی سازی معرفت اشتراک دارند. کتاب «جامعه شناسی معرفت: جستاری در تبیین رابطه ساخت و کنش اجتماعی و معرفت های بشری»، حاصل کوشش جمعی از محققان پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است؛ نهادی که هدف خود را نسبتسنجی دانش اجتماعی و دین اسلام قرار داده است. در بررسی و نقد این کتاب بیش از آن که خواسته باشم اصل مساله اسلامی سازی را مطرح کنم، به کوشش ناتمام این کتاب و مقدمه حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا بر کتاب آندرو سایر پرداخته ام. به نظر شما یک نقد خوب و منصفانه علمی دارای چه ویژگیهایی است؟ یک نقد خوب لازم است به چند مساله بپردازد؛ اول توصیف خوبی از مدعا و مویدات آن به دست دهد. ناقد باید با نویسنده همدلی کند تا مقصود او را از نگارش اثر دریابد. دوم به نقاط مثبت در زمینه تائید مدعا و احیانا نوآوری بپردازد. در درجه بعد، نقد می تواند به نقدهای صوری و محتوایی اختصاص یابد. نقدهای روشی را می توان بخشی از نقدهای محتوایی یا قسمی دیگر در نظر گرفت. شاید مهم ترین و حساس ترین نقدها، نقد روش شناسانه باشد. دلیل این مطلب آن است که اگر خطای روش شناسانه ای رخ دهد، چه بسا محتوا نیز زیر سوال برود. نقدهای بنده در این کتاب نقد متون سیاسی، در درجه اول نقدهای روش شناسانه است. سیدجواد میرخلیلی / جام جم
دوشنبه 03 شهریور 1393 2:15 بازدید:0
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 79]