واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: قصه و غصه ریزگردها درقم قم ـ ایرنا ـ درسالهای اخیر کلانشهر قم با چالش آلودگی هوا بویژه پدیده گردوغبار و ریزگردها مواجه شده است که بررسی علل وعوامل آن و ارائه راهکارها برای مقابله با آن از ضرورت های اجتناب ناپذیر است.
به گزارش ایرنا ، با سیر نزولی اغلب مولفه ها و شاخص های زیست محیطی، وضعیت آب و هوای استان امروزه در یکی از دشوارترین و آسیب پذیرترین شرایط قرار گرفته و با تهدیدها و بحران های متعددی روبرو است که آثار مخرب اقتصادی و اجتماعی به دنبال دارد.
در سالهای گذشته همواره کانون های غبارزای خارجی در کشورهای عراق و عربستان به عنوان منشأ ایجاد گرد و غبار در کشور معرفی شده اند، اما در مرکز کشور و در مهمترین کانون های جمعیتی در شهرهایی از جمله قم، تهران، کرج، کاشان، سمنان و گرمسار که حدود 25 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می دهند، کانون های ایجاد گرد و غبار و ریزگردهای داخلی نقش مهمتری ایفا می کنند.
وضعیت و جنس غبار و ریزگردهای داخلی به ویژه در قم از ریزگردهای نمکی و رسی در دریاچه نمک، حوض سلطان، دشت بزرگ مسیله و تالاب های غدیر و مره و همچنین از توده های عظیم ˈمارنیˈ و ˈرسیˈ ناشی از بیابان زایی دشتهای همجوار تشکیل شده و به گونه ای است که دراثر توفانها و تندبادهای بوجودآمده به سرعت از زمین برخاسته و در سطح وسیعی منتشر می شود.
در این میان تامین سلامت عمومی جامعه و حفظ و حراست از محیط زیست دربرابر هجوم گرد و غبار و ریزگردها که متاسفانه تبعات آن سلامت و کیفیت زندگی شهروندان را مورد تهدید قرار داده است، ضرورتی اجتناب ناپذیر ومساله بدیهی است که باید مورد توجه آحاد جامعه به ویژه مدیران و مسوولان اجرایی کشور باشد.
برای مقابله با پدیده گردو غبار دراستان قم در حوزه های مختلف و کاهش آثار و تبعات منفی این معضل باید ابتدا به خوبی علل و عوامل وقوع گرد و غبار و ریزگردها را شناخته و سپس با برنامه ریزی های کوتاه و بلندمدت و تجمیع ظرفیت ها و امکانات و تخصیص اعتبارات و منابع لازم، در بازه زمانی مناسب برای رفع این معضل اقدام کنیم.
استان قم در چند سال گذشته تحت تاثیر پدیده گرد و غبار از دو منشاء ریزگردهای خارجی و داخلی قرار گرفته که عمدتا به دلیل عدم مدیریت جامع منابع آب، عدم توجه به الگوی کشت و استفاده از تکنولوژی های نوین آبیاری، عدم تکمیل شبکه جمع آوری و سیستم تصفیه فاضلاب شهری برای استفاده مجدد در صنعت و فضای سبز و باغداری، عدم توجه به حقابه های زیست محیطی، خشکسالی ها و کاهش بارندگی و میزان رطوبت هوا، بیابان زایی و تخریب های ناشی از فعالیت های انسانی، تخریب گسترده فضای سبز و باغات پیرامون و داخل شهر و تغییر کاربری ها و چرای بیش از حد دام و وضعیت تندبادهای اخیر استان بوجود آمده است.
کانونهای ایجاد آلودگی غبار و ریزگردها با منشاء داخلی را نیز می توان به تالابهای استان از جمله دریاچه نمک، حوض سلطان، مره و غدیر و نیز دشت های استان از جمله دشت بزرگ مسیله، گازران جعفریه، منطقه حسین آباد، جاده کاشان و دشت های مجاور اتوبان قم ـ تهران و مسیر گرمسار مرتبط دانست.
البته انباشت مواد زائد و نخاله های ساختمانی در مبادی ورودی شهر قم و پیرامون رودخانه قمرود طی سالیان متمادی و نیز استقرار و جانمایی نامناسب واحدهای صنعتی و معدنی از جمله سنگ بری ها، سنگ کوبی ها و کارخانه های گچ و آهک و آجرسازی و عدم بکارگیری تکنولوژی های بروز در این واحدها در تشدید این معضل موثر است.
در حال حاضر خشک شدن تالاب ها، رودخانه ها و منابع آبی استان در اثر قطع حقابه ها و جریان روان آبها ناشی از احداث سدهای بالادستی و نیز به دلیل خشکسالی های متوالی و شدت تبخیر بالای دشت که به حدود سه هزار میلیمتر در سال می رسد، از مهمترین چالش ها در مساله گرد و غبار و ریزگردها بوده و موجب افت شدید سفره های آبی منطقه و حرکت معکوس توده های آب شور و بالا آمدن گنبدهای نمکی و از میان رفتن خاک می شود.
برای رفع معضل گرد و غبار و ریزگردها در استان قم باید اولا مدیریت منابع آبی شامل توجه به الگوی کشت، استفاده از تکنولوژی های بروز آبیاری، استفاده مجدد از فاضلاب و تامین حقابه های زیست محیطی مورد توجه قرار گرفته و در گام بعدی افزایش فضای سبز به صورت محله ای و منطقه ای و کمربند سبز پیرامون شهر قم و نیز کاشت گونه های بومی و سازگار ترجیحا مثمر و عملیاتی کردن آمایش سرزمین در دستور کار قرار بگیرد.
در پایان باید نقش بسیار مهم و موثر آموزش، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در عرصه حفظ و حراست از محیط زیست را مورد توجه قرار داده و ضمن حمایت از تشکل های مردمی و تامین امکانات و تخصیص اعتبارات، حضور موثر و همه جانبه رسانه ها به ویژه صدا و سیما در این خصوص ضرورتی اجتناب ناپذیر بوده و آموزش های لازم زیست محیطی در همه سطوح به اقشار مختلف مردم ارایه شود. ک/4
* سید محمدرضا بهشتی
8146/ 550/
23/05/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]