واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: حفاظت از محیط زیست، تکلیف یا تفریح - آرزو جاودانی محیط زیست به عنوان سرمایه ملی و متعلق به نسل امروز و نسلهای آینده نیازمند حفاظت و صیانت عمومی است.
رابطه انسان و طبیعت بحثی قدیمی و با تاریخچه طولانی است، جهان زنده زنجیره حیاتی باور نکردنی است که نابودی حتی یک حلقه آن بدون کیفر نمی ماند.
جانوران محتاج گیاهانی هستند که قادرند انرژی خورشیدی را به غذا تبدیل کنند، گیاهان برای انتقال دانه های گرده و بارور کردن آنها، محتاج جانوران هستند و بقای جانوران در گرو بقای طعمه هایشان است و در این میان انسان نیز بهره خود را همانند سایر جانداران از این چرخه می برد.
اما در این میان زیاده خواهی بشر و رشد روزافزون منابع انرژی، نابودی جنگل ها، گرم کردن کره زمین، تولید آلاینده های متعدد و انتقال آن به محیط زیست و شکار بی رویه گونه های جانوری همه و همه ثروت طبیعی و خدادادی را که به نام ˈمحیط زیستˈ می شناسیم به ورطه نابودی و اضمحلال کشانده است.
محیط زیست و تنوع زیستی در آن به عنوان ثروتی زنده و دارای حیات امروزه در کشورهای مختلف جهان مورد توجه جدی قرار گرفته است به طوری که حفاظت و صیانت از آن دیگر تنها مسوولیت و وظیفه یک سازمان و نیروی خاص محسوب نمی شود بلکه به عنوان تکلیف آحاد مردم جامعه و یک وظیفه فردی و اجتماعی ارزیابی می شود.
ارزشمندی گونه های مختلف زیستی و گیاهی و نقش آنان در اکوسیستم در جهان امروز به قدری برای مردم روشن شده است که به خوبی می دانند مرگ کوچکترین گونه در محیط زیست می تواند اثر نامطلوب در چرخه حیات داشته باشد و مرگ هر گونه گیاهی می تواند نسل های آینده را از نفس کشیدن محروم کند.
در این میان در کشور ما فرهنگ حفاظت از محیط زیست و توجه به حفظ تنوع زیستی با وجود تلاشهای انجام شده هنوز جا نیفتاده است و حتی در تعریف محیط زیست بیشتر فضای سبز شهری، بوستان ها و درخت ها به ذهن شهروندان می رسد تا گونه های ارزشمندی چون پلنگ و عقاب طلایی و . . .
استان پهناور خراسان رضوی که از نظر تنوع زیستی و شمار مناطق تحت حفاظت اداره کل حفاظت محیط زیست دارای رتبه اول در کشور است نیز همچنان در توسعه فرهنگ حفاظت از محیط زیست در بین مردم اندر خم یک کوچه است.
قرار داشتن 37 گونه ارزشمند جانوری این استان در فهرست ˈقرمزˈ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (red list) شاهدی بر این مدعاست.
طبق آمار اعلام شده در مجموع 281 گونه پرنده، 69 گونه خزنده، 79 گونه پستاندار و دو گونه دوزیست در استان خراسان رضوی وجود دارد که 37 گونه به دلیل قرار داشتن در خطر انقراض، در فهرست قرمز مزبور طبقه بندی شده اند.
یوز پلنگ، گربه پالاس، گربه شنی، پلنگ، جبیر، آهو، زرده بر، کل و بز، قوچ و میش اوریال فقط شمار معدودی از این انبوه هستند که نیازمند توجه و حفاظت بیشترند.
گونه هایی همچون هوبره، عقاب شاهی، سنقر سفید، بالابان، بحری، یلوه حنایی، دال سیاه، گیلانشاه بزرگ، سبز قبا، پلیکان پا خاکستری، کفچه مار، گرزه مار و لاک پشت آسیایی، مگس گیر طوق سفید، خفاش نعل اسبی مدیترانه ای، اردکهای مرمری، بلوطی و سرسفید نیز از دیگر گونه های لیست قرمز این استان هستند.
عواملی مانند تخریب زیستگاه و کاهش طعمه، شکار غیر مجاز، زنده گیری بره ها و امثال آن مهمترین دلایل قرار گرفتن این گونه ها در خطر انقراض اعلام شده که با نگاهی گذرا در هر یک از این عوامل رد پای انسانها به خوبی ملموس و روشن است.
در ادامه این شرایط، خشکسالی های پیاپی که آنهم نتیجه اقدامات ضد محیط زیستی انسان های نسل های اخیر است ، ضربه مهلک دیگری را بر پیکر محیط زیست وارد آورده است.
هدف از تدوین فهرست قرمز، جلب توجه مردم، تصمیم گیران و همچنین مجامع بین المللی به موضوع حفاظت از تنوع زیستی اعلام شده تا بدین طریق از روند رو به رشد انقراض گونه های گیاهی و جانوری جلوگیری شود اما به نظر می رسد که در این زمینه هنوز تلاش های لازم انجام نشده است.
از سوی دیگر طراحی و شکل گیری یگان حفاظت محیط زیست با هدف وجود یک نیروی قهری و رسمی برای برخورد با متجاوزان به محیط زیست و به معنای واقعی کلمه قاتلان تنوع زیستی انجام شده است اما این یگان نیز به دلیل کمبود نیروی انسانی با وجود جان فشانی ها و تلاش های شبانه روزی محیط بانان، به طور کامل قادر به حفاظت و صیانت از مناطق تحت حفاظت نیست.
طبق استانداردهای موجود به ازای هر دو هزار و 500 تا سه هزار هکتار، یک محیط بان لازم است و این در حالی است که در خراسان رضوی به طور متوسط به ازای هر 20 تا 25 هزار هکتار یک محیط بان وجود دارد.
این به معنای آن است که در مجموع دو میلیون و 500 هزار هکتار مناطق تحت حفاظت در خراسان رضوی که معادل بیش از 20 درصد مساحت این استان است حدود 100 محیط بان مشغول انجام وظیفه خطیر و مثال زدنی هستند.
با این نگاه به مسئله ضرورت حضور و فعالیت نیروهای مردمی و ارائه آموزش های حفاظت از محیط زیست به آحاد مختلف جامعه دو چندان نمایان می شود زیرا حفاظت و صیانت از این پهنه وسیع به تنهایی از عهده عده ای معدود بر نمی آید و انتظار می رود عزم ملی و حضور موثر مردم در این عرصه را شاهد باشیم.
در این میان برخی افراد فعالیت های زیست محیطی و حفاظت از آن را از سوی دیگران نوعی تفریح و سرگرمی قلمداد می کنند و به فعالیت هایی مانند جمع آوری زباله ها از مناطق گردشگری طبیعی با لبخندی بر لب و نگاهی حقارت آمیز می نگرند اما غافل از این حقیقت هستند که همین تلاش هاست که به همه ما اجازه نفس کشیدن و تداوم حیات می دهد.
به این ترتیب حضور مردم و مسوولیت پذیری آنان در قبال این ثروت طبیعی نه تنها برای خود آنان بلکه برای نسل های آینده و فرزندان آنها نیز سودمند است ضمن اینکه حفاظت و صیانت از حیوانات بی پناه و جانداران در آموزه های دینی ما نیز مورد تاکید فراوان قرار گرفته است.
* خبرنگار ایرنا در مرکز مشهد
20/05/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]