واضح آرشیو وب فارسی:فارس: یادداشت/
دلایل عدم توسعه صنعت حمل و نقل ریلی و چند پیشنهاد
به طور قطع در میان شیوه های مختلف حمل و نقل، راه اهن به دلیل مزایای خاص ازاهمیت ویژه ایی برخوردار است. اما در کشورمااین مزیت ها نتوانسته موجبات توسعه این صنعت را فراهم نماید.به راستی علت چیست؟
پیش از بحث دراین خصوص لازم است مزایای حمل و نقل ریلی برشمرده شود شاید بتوان نگاه سیاست گذاران را به این عرصه تغییر داد. مهمترین مزایای حمل و نقل ریلی به قرار زیر است: صرفه جویی در سوخت:50 درصد سوختهای فسیلی در ایران توسط سیستم حمل و نقل و به خصوص حمل و نقل جادهای مصرف میشود .براساس آمار ارائه شده از سوی مقامات وزارت راه و شهرسازی میزان مصرف سوخت در بخش حمل و نقل ریلی در مقایسه با جاده به نسبت 1 به 7 می باشد. به عبارت دیگر بخش جاده 7 برابر بخش ریلی سوخت مصرف می نماید. آلایندگی کمتر و سازگاری بیشتر با محیط زیست: آلودگی سیستم جادهای 10 برابر سیستم ریلی است. همچنین سطح اشغال زمین در سیستم جادهای سه برابر بیشتر از سیستم ریلی است، ضمن آنکه حمل و نقل جادهای 15 برابر حمل و نقل ریلی آلودگی صوتی ایجاد میکند. ایمنی بیشتر: ایمنی حمل و نقل ریلی 700 برابر سیستم جادهای و 200 برابر حمل و نقل هوایی است. براساس آمار ارائه شده در سال گذشته بین 32 تا 34 میلیون تن بار در بخش ریلی کشور جا به جا شده که از این میزان 70 درصد آن مواد معدنی و به ویژه سنگ آهن بوده است. سوال اساسی اینجاست که چرا علی رغم مزایای متعدد حمل و نقل ریلی که در بالا به آن اشاره شد این روش حمل و نقل کمتر مورد توجه بوده است؟ علت را می توان در سیاست های غلط اقتصاد حمل و نقل جستجو نمود. به طور قطع عدم رقابت پذیری بخش حمل و نقل ریلی با بخش جاده ای متاثر از هزینه های مترتب بر این بخش می باشد. در بخش حمل و نقل جاده ای هزینه ای بابت استفاده از جاده پرداخت نمی شود اما در حمل و نقل ریلی برای استفاده از خطوط ریلی می بایست حق دسترسی پرداخت گردد که بعضا 70 درصد از درآمد شرکت های حمل و نقل ریلی بابت این هزینه صرف می گردد. به عبارت دیگر در بخش حمل و نقل ریلی هم اکنون این سیاست به این گونه است که شرکت راه آهن، هزینه های نگهداری و توسعه زیرساخت را از شرکت های حمل و نقل دریافت کند در حالی که دولت هزینه های نگهداری و توسعه زیرساخت در بخش جاده ای را خود تقبل نموده است. هر چند اطلاعات دقیقی در خصوص درآمد راه آهن از این محل در دست نیست اما براساس اطلاعات مالی سال 92 یکی از شرکت های حمل و نقل ریلی که حدود 2/7 میلیون تن بار ( معادل 21 درصد از کل بار حمل شده در سیستم حمل و نقل ریلی کشور) را حمل نموده، 170 میلیارد تومان بابت حق دسترسی به خطوط ریلی به راه آهن پرداخته است که با لحاظ نمودن این نسبت ها کل درآمد راه آهن از محل حق دسترسی چیزی در حدود 800 میلیارد تومان در سال خواهد بود. شاید این درامد برای راه آهن جمهوری اسلامی با توجه به محدودیت های بودجه ای، درآمد قابل توجهی باشد اما با اصلاح این رویکرد و تغییر این سیاست می توان سرمایه گذاری در این بخش را چنان جذاب نمود که از محل صرفه جویی سوخت که به راحتی قابل محاسبه است چندین برابر درآمد فوق عاید کشور گردد. لازم به ذکر است که هزینه های سرمایه گذاری اولیه دربخش حمل و نقل ریلی به مراتب بسیار بیشتر از جاده ای بوده و با توجه به حاشیه سود پایین شرکت های حمل و نقل ریلی از منظر دوره بازگشت سرمایه، در حال حاضر سرمایه گذاری در این بخش به هیچ عنوان اقتصادی نمی باشد. پرداخت یارانه در بخش سوخت به ویژه گازوییل توسط دولت منجر به توسعه نامتوازن شیوه های حمل و نقل در کشور گردیده است. در حال حاضر حمل و نقل ریلی بخش عمده ای از درآمد خود را بابت حق دسترسی پرداخت می نماید و این در شرایطی است که در صورت پرداخت هزینه واقعی سوخت در سیستم حمل و نقل جاده ای علیرغم هزینه اضافی ناشی از پرداخت حق دسترسی در سیستم حمل و نقل ریلی، روش مذکور بر روش حمل و نقل جاده ای مزیت خواهد داشت. لحاظ ننمودن هزینه های ناشی از خسارات و تلفات حمل و نقل جاده ای در تصمیم گیری های کلان موجب گردیده که حمل و نقل ریلی علی رغم ایمنی بسیار بالا، کمتر مورد توجه واقع شود. باید اضافه نمود تلفات و خسارات بخش جاده را شاید بتوان از منظر مادی جبران نمود اما از منظر جانی غیر قابل جبران است. در پایان می توان پیشنهاد نمود به منظور توسعه حمل و نقل ریلی که از ضرورت های کنونی اقتصاد کشور می باشد حضور بخش خصوصی در این عرصه الزامی است.یکی از مهمترین دلایل مشارکت فعال بخش خصوصی در هر بخشی از اقتصاد کسب بازده مناسب اقتصادی آن بخش می باشد. همانگونه که در سایر بخش های اقتصادی کشور و به طور مثال صنعت پتروشیمی حضور فعال بخش خصوصی موجبات رشد و شکوفایی اقتصاد کشور را فراهم نمود؛ تغییر سیاست های جاری در بخش اقتصاد حمل و نقل ریلی نیز می تواند حضور فعال بخش خصوصی و توسعه این صنعت را به همراه داشته باشد. لذادرراستای ایجاد جذابیت برای حضور جدی تر بخش خصوصی در صنعت حمل و نقل ریلی پیشنهاد زیر قابل ارائه می باشد. شایان ذکر است عملیاتی نمودن پیشنهادات زیر از طریق منابع صرفه جویی در انرژی که در قانون بودجه نیز آمده است به راحتی امکان پذیر می باشد. 1- توسعه زیرساخت ها و رفع محدودیت ها و گلوگاههای خطوط ریلی کشور 2- کاهش قابل ملاحظه حق دسترسی شرکتهای حمل و نقل ریلی به منظور رقابت پذیر نمودن این شیوه حمل و نقل در مقایسه با سایر شیوه ها. 3- ارائه تخفیفات مالیاتی به شرکتهای حمل و نقل ریلی 4- ارائه تسهیلات بلند مدت با نرخ های ترجیهی در راستای خرید و تجهیز ناگاون ریلی 5- واقعی سازی نرخ حامل های انرژی در صنعت حمل و نقل جاده ای محسن فیضخواه- کارشناس حمل و نقل انتهای پیام/م
93/05/14 - 08:23
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]