محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1852456592
توانمندی های اقتصاد ایران برای برون رفت از اقتصاد نفتی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
توانمندی های اقتصاد ایران برای برون رفت از اقتصاد نفتی
یکی از مهمترین و ممکن ترین راه های رشد و توسعه در مسیر صادرات کالاهای غیر نفتی و کاهش وابستگی به نفت، توجه به صنعت کشاورزی است که هم از حداقل ارزبری برخوردار بوده و هم توان ایجاد محصولات تبدیلی را دارند
بخش اول چکیده بر پایه نظرات اقتصادی اگر کشوری دارای سرمایه بیشتر باشد، این سرمایه می تواند زمینه رشد، بالندگی و تولید اقتصادی را مهیا کند اما کشور ما، با دارا بودن منابع هنگفت نفت نتوانسته است از آن برای رشد و توسعه خود بهره بگیرد. یکی از دلایل اصلی این مشکل، اتکای اقتصاد ما به نفت می باشد. در اقتصاد متکی به نفت هرگونه تغییر و تحول در درآمدهای نفت، اقتصاد را دگرگون می سازد. کشور ما با داشتن توانمندی های اقتصادی فراوان، می تواند اقتصاد تک محصولی خود، که وابسته به نفت می باشد، را کاهش دهد. صنعت کشاورزی، معادن و مواد معدنی، و صنعت گردشگری مهمترین صنایعی هستند که می توانند سهم قابل توجه ای از اقتصاد کشور را به خود اختصاص دهند. در این مقاله ابتدا نقش نفت در اقتصاد کشور بیان شده است، سپس نقش صنعت نفت در تبیین اقتصاد مقاومتی بیان گردیده و صنایع کشاورزی، مواد معدنی، و گردشگری به عنوان صنایع توانمند کشور برای رهایی ار اقتصاد نفتی مورد بحث قرار گرفته اند. در ادامه با توجه به اهمیت و حرکت اقتصاد جهانی به سمت اقتصاد دانش بنیان، این نوع اقتصاد تشریح و راه کارهایی برای حرکت کشور از اقتصاد تک محصولی به سمت اقتصاد دانش بنیان ارائه گردیده است. در نهایت نتیجه گیری و پیشنهادات از موضوع بیان شده است. کلید واژه ها: نفت، صنعت کشاورزی، مواد معدنی، صنعت گردشگری، اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان. 1- مقدمه وجه مشخصه اقتصاد ایران طی پنجاه سال اخیر وابستگی شدید آن به درآمد های ارزی و ریالی ناشی از صادرات نفت خام است. این ویژگی موجب شده است که اقتصاد کشور به شدت از نوسان ها و تغییرات قیمت نفت خام در بازار های جهانی متاثر شود و در نتیجه هر گونه برنامه ریزی اقتصادی را با بی ثباتی مواجه کند. چنین درجه ای از وابستگی و به طبع آثار منفی ناشی از آن موجب شده که همواره یکی از دغدغه های تصمیم گیران و تصمیم سازان اقتصادی طراحی سیاست هایی در چارچوب برنامه های اقتصادی برای رهایی از وابستگی به نفت باشد. مجموعه چنین سیاست هایی عموماً تحت عنوان اقتصاد بدون نفت، مطرح می شود. در نگاهی کلی، هر برنامه اقتصاد بدون نفت معمولاً دو هدف اصلی را تعقیب می کند که یکی افزایش تولید و دیگری افزایش صادرات است. سیاست های لازم برای رسیدن به این دو هدف عموماً ناظر بر ایجاد و گسترش بستر های لازم به منظور استفاده بهینه از امکانات و توانایی های موجود کشور است. به نظر می رسد برای تحقق اهداف اقتصاد بدون نفت و اتخاذ سیاست های سازگار با این اهداف و شرایط اقتصادی کشور، در گام اول ضروری است قابلیت های بخش های مختلف تولیدی کشور شناخته شود. (لامعی و استاد حسین،2:1380) در کشور ما از نفت به عنوان درآمد ملی نه ثروت ملی استفاده می شود. نفت می تواند سوخت و یا ماده اولیه کارخانه ها در تولید هزاران نوع کالا باشد. با صادرات نفت خام فقط یک بار درآمد ایجاد می شود، ولی با تولید کالاها و مصنوعات گوناگون، هزاران بار درآمد خواهیم داشت.. (آقایی،4:1392) از سوی دیگر یکی از نشانه های روشن بی برنامه گی در نظام بودجه ریزی کشور، وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی می باشد که در عوض تبدیل شدن سرمایه نفت به سرمایه های پایدار و بلندمدت ، به هزینه های جاری و عمومی و مصرفی تبدیل می شود و بنابراین به جای اینکه بودجه به عنوان ابزار سیاستی اقتصاد را به حرکت درآورد خود تابع حرکت درآمد نفت می باشد. ویژگی مشترک اغلب کشور های در حال توسعه وابستگی شدید آنها به تولید و صادرات یک یا چند محصول اولیه یا کشاورزی است که منجر به آسیب پذیری شدید آنها در برابر تغییرات قیمتی آن کالا ها خواهد شد. راه نجات این کشور ها گسترش پایه تولید صادراتی به تعداد زیادی از کشورهای جهان می باشد. در کشور ما این امر به معنای گسترش صادرات غیر نفتی است. (تاری و دیگران،13:1391) با بررسی پتانسیل های اقتصادی کشور ایران به طور بالقوه از امکاناتی برخوردار است که می تواند آن را به اقتصادی قدرتمند تبدیل کند. مهمترین آنها عبارت است از: 1- ایران دومین کشور برخوردار از ذخایر گازی دنیاست؛ 2- ایران سومین کشور برخوردار از ذخایر نفتی دنیاست؛ 3- ایران جزو ده کشور برخوردار از ذخایر معدنی دنیاست؛ 4- ایران به لحاظ ژئوپلیتیک در موقعیتی کاملاً استثنایی قرار گرفته است که می تواند از این موقعیت برای کسب منابع قابل توجه ارزی استفاده کند؛ 5- ایران دارای تنوع اقلیمی نسبتاً استثنایی با اختلاف حدود 40 درجه دمای هوا بین سردترین و گرم ترین نقاط آن است که آن را مستعد سرمایه گذاری در محصولات مختلف کشاورزی می کند؛ 6- ایران به طور بالقوه دارای نیروی انسانی بسیار مستعد و به صورت بالفعل برخوردار از نیروی انسانی تحصیلکرده و توانمند است؛ 7- ایران برخوردار از تمدن و تاریخی کهن است و جزء ده کشور برتر از نظر میراث فرهنگی و پنج کشور نخست از لحاظ اکوتوریسم است که در صورت توجه مناسب به این ویژگی ها، می تواند به یکی از قطب های مهم جهانگردی تبدیل شود؛ 8- اقتصاد ایران برخوردار از نیروی کار فراوان و منابع انرژی گسترده ای است که می تواند قدرت رقابت ویژه ای را در جلب سرمایه های خارجی برای کشور ایجاد کند. (نیلی،1383: 12-11) دست یابی به توسعه اقتصادی، لازمه استقلال و قطع نیاز از بیگانگان است و این امر زمانی میسر می شود که به نقش محوری توسعه بر اساس استفاده از منابع طبیعی و پتانسیل های اقتصادی کشور اهمیت داده شود. در این مقاله نگاهی به اقتصاد نفتی کشور می شود. کاهش وابستگی به نفت به عنوان یکی از الزامات و ابعاد اقتصاد مقاومتی بیان می گردد. صنعت کشاورزی، معدن و گردشگری به عنوان صنایعی که پتانسیل جایگزینی اقتصاد نفتی را دارند مورد بحث قرار گرفته اند. در ادامه با توجه به حرکت اقتصاد جهانی به سمت اقتصاد دانش بنیان، این نوع اقتصاد تشریح شده است. در پایان نتیجه گیری از موضوع آورده شده است. 2- نگاهی به اقتصاد نفتی کشور نفت به عنوان یک مزیت نسبی در طول تاریخ 103 ساله خود برای ایران نقش آفرینی کرده است هرچند دربرهه هایی از تاریخ به دلیل عدم استفاده بهینه از این ثروت ملی مشکلاتی برای اقتصاد ایران به وجود آمده است ولی در مجموع پر قدرت ترین موتور محرکه اقتصادی محسوب می‌شود. در کشور ما وابستگی بسیاری از شاخص‌های کلان اقتصادی نظیر رشد اقتصادی، تورم و بیکاری به افزایش یا کاهش درآمدهای نفتی از سمت عرضه و تقاضا در مطالعات بسیاری اثبات شده است و این در حالی بوده است که به جای آنکه نگاه سرمایه ای به آن داشته باشیم و از این مزیت نسبی در سرمایه گذاری استفاده شود، نگاه هزینه ای به آن داشته ایم. مطالعات بین المللی اشاره دارند که حداقل تا سال 2035 پایه منابع جهان ، منابع هیدروکربنی هستند. انرژی موتور محرکه اقتصادهای جهانی است. بنابراین تغییرات رشد اقتصادی دنیا باعث تغییرات در شدت گرفتن مصرف منابع هیدروکربنی خواهد شد. در مورد جایگاه و رتبه ذخایر هیدروکربنی ایران در جهان باید گفت، از لحاظ ذخایر گازی، کشور ما 17.2 درصد ذخایر گاز دنیا را دارا می باشد و از این لحاظ در رتبه اول جهان قرار دارد و از لحاظ ذخایر نفتی، با داشتن 11 درصد ذخایر نفتی دنیا، رتبه سوم را داریم؛ و به صورت مجموع منابع هیدروکربنی دارای رتبه اول جهان هستیم. نفت درتولید کشور ما سهم 22 درصدی و در صادرات کشور سهم حدود 65 درصدی از کل صادرات و در درآمدهای دولت سهم 50 الی 55 درصدی را دارد. اکثر فروش نفت کشور ما به صورت خام و با قیمت پایینی می باشد، در حالی که کشور های صنعتی با توجه به فناوری های پیچیده و روز دنیا، از هر بشکه نفت خام حداقل 220 دلار و حداکثر 1370 دلار بهره برداری می کنند. (قاسمی،8:1391) با توجه به اینکه بیش از 2000 فرآورده از نفت تولید می شود و بیش از 70 درصد درآمد نهایی نفت برای کشورهایی است که سهم چندانی در میزان ذخایر نفتی ندارند و فقط براساس توان صنایع خود که توان تولید فرآورده ها را دارند توانسته اند که به این درآمد بالا دست یابند، اهمیت جلوگیری از خام فروشی نفت را بیشتر از بیش روشن می نماید. جدول شماره (1) میزان درآمد های نفتی ایران را از سال 1352 تا 1390 نشان می دهد. جدول شماره 1- درآمدهای نفتی ایران (به میلیارد دلار) سال تا سال1352 از 1352 تا1357 از 1358 تا 1360 از 1360 تا 1368 از 1368 تا 1376 از 1376 تا 1384 از 1384 تا 1390 درآمد نفتی 27 85 35 110 141 157 531 منبع: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام (آبان 1391) در برنامه سوم توسعه یکی از جهت‌گیری‌های اصلی در بودجه‌های سالانه، تجهیز منابع درآمدی دولت به‌منظور دستیابی به هدف اقتصاد بدون نفت تعیین شده بود ولی طی این برنامه نه تنها از سهم درآمدهای نفتی در اقتصاد کشور کاسته نشد بلکه این سهم رشد قابل توجهی هم پیدا کرد. به رغم اهداف برنامه های توسعه، تکیه بر ارز نفتی بیشتر شده و در سال های اخیر به سطح بی سابقه ای رسیده است.(ممبینی و دیگران،41:1392) افزایش سهم نفت در بودجه، خلاف جهت سیاست های کلی نظام و قانون برنامه پنجم توسعه در قطع وابستگی به نفت می باشد. 3- اقتصاد مقاومتی و صنعت نفت کاهش وابستگى به نفت یکى از الزامات و ابعاد اقتصاد مقاومتى است. با تشدید تحریم های بین المللی و فشار های اقتصادی از سوی کشورهای غربی در چند سال اخیر، ضرورت توجه به اقتصادی پویا و فعال اهمیت بیشتری پیدا کرده است. یک اقتصاد با ویژگی اقتصاد مقاومتی باید تلاش کند تا نقش تاثیر گذاری در اقتصاد جهانی ایفا کند به طوریکه اعمال هر گونه تحریمی علیه کشور مذکور، امنیت اقتصاد جهانی را با مخاطره مواجه سازد. اقتصاد مقاومتی به مفهوم شکوفایی اقتصاد و رفع مشکلات موجود در زیر بخش های اقتصادی برای جلوگیری از امتیاز دهی به دشمنان و بهبود سطح رفاه عموم مردم است. (ممبینی و دیگران،33،1392) اقتصاد مقاومتی، اقتصادی است که برای یک ملت، حتی در شرایط فشار و تحریم، زمینه رشد و شکوفایی را فراهم می کند.(ممبینی،3:1391) با توجه به تک محصولی بودن اقتصاد کشور و وابستگی به نفت، کشور های خارجی از خرید نفت به عنوان یک ابزار فشار برای تحریم ها استفاده می کنند. در این وضعیت کاهش وابستگی به نفت و تاکید بر توانمندی های دیگر اقتصاد کشور می تواند راه گشای عبور از این تحریم ها و حرکت به سوی اقتصاد مقاومتی باشد. سیاست های اقتصاد مقاومتی از یک سو به دو بخش بلند مدت و کوتاه مدت قابل تقسیم است. اقتصاد مقاومتی بلند مدت اقتصادی را ترسیم می کند که در عین حال هم تعامل پویا با دنیای خارج دارد و هم توانایی مقاومت در برابر تهدید های خارجی را نیز داراست. چنین اقتصادی باید قابلیت انعطاف پذیری بالایی نسبت به شوک های وارده داشته باشد. برای دست یابی به اقتصاد مقاومتی در بلند مدت باید برنامه ریزی های بلند مدت صورت گرفته و سیاست های اقتصادی به گونه ای اتخاذ شود تا اهداف تعیین شده، محقق شوند. اما اقتصاد مقاومتی در کوتاه مدت، در حقیقت برای گذر از شرایط بحران طراحی می شود. در چنین شرایطی، ضمن توجه به چارچوب های اولیه علم اقتصاد و عدم تخطی از آنها، ممکن است تصمیماتی اتخاذ شود که تنها برای گذر از شرایط بحران بوده و در بلند مدت تطابق چندانی با مؤلفه های علم اقتصاد ندارند که در این میان می توان به دخالت دولت در برخی از بخش های اقتصاد نام برد. هر چند که این سیاست ها می توانند در طول سیاست های کلان و بلند مدت قرار گیرند، اما به نظر می رسد برای شرایط بحران سیاست های کوتاه مدت ضروری است و با عبور از بحران این سیاست ها می تواند در مسیر بلند مدت اقتصاد مقاومتی قرار گیرد. (تاری و دیگران،17:1391) توسعه پایدار صنعت نفت باید در سیاستها و برنامه ریزی های بلند مدت اقتصادی کشور گنجانده شود تا بتوان از توان و پتانسیل این بخش در جهت تعامل پویا با خارج از کشور و توانایی مقاومت در برابر تهدید های خارجی به بهترین نحو استفاده کرد. در سال های اخیر، کشورهای خارجی با استفاده از ابزار تحریم اقتصادی و عدم خرید نفت ایران مشکلات اقتصادی زیادی را برای کشور به وجود آوردند. در چنینی اوضاعی، متخصصان کشور باید از فن آوری های لازم برای تبدیل نفت خام به فرآورده های نفتی استفاده کنند و درآمد چند برابری در مقابل خام فروشی نفت در بلند مدت نصیب کشور کنند و از این تهدید فرصت سازی کنند و برعکس، کشور های تحریم کننده را مورد تهدید اقتصادی قرار دهند. در مقابل در بعد زمانی کوتاه مدت نیز می توان از صنعت نفت و توانمندی های نیرو های شاغل در این بخش در جهت تأمین نیازهای داخلی در مواقع بحرانی استفاده کرد. با ایجاد اقتصاد مقاومتی در جامعه مصالح زیادی عاید کشور خواهد شد که باعث فرصت سازی از تحریم ها و شکست دشمنان می شود. 4- صنعت کشاورزی تجربه نشان می دهد که اغلب کشور های صنعتی و به اصطلاح توسعه یافته کنونی رشد و توسعه خود را با بهره گیری از منابع طبیعی و فعالیت های مرتبط با آن شروع کرده اند. این قبیل جوامع ضمن تأمین و تولید احتیاجات خود، مازاد تولید خود را به سایر کشور ها صادر کرده و از این طریق به روند توسعه خود شتاب بیشتری بخشیده اند. (دشتی،762:1378) از قرن های دور کشور ایران از منابع طبیعی سرشار و منابع انسانی مستعد و زحمتکشی برخوردار بوده است، از همین رو گفته می شود ایران بایستی در ردیف ممالک توسعه یافته قرار می داشت، لیکن وجود محدودیت ها و نارساییهای متعدد سبب گردیده که کشور هم اکنون نیز از عوارض توسعه نیافتگی رنج ببرد. در هر حال نگاهی گذرا به منابع اقتصاد بدون نفت ایران موید موقعیت و جایگاه ممتاز ایران می باشد. در سال 1300 سهم بخش کشاورزی 90 درصد تولید ناخالص داخلی کشور بوده است، این میزان به حدود 50 درصد در سال 1329 و 38 درصد در سال 1343 می رسد. در سال 1353 با افزایش درآمدهای نفتی، سهم بخش کشاورزی به حدود 23 درصد و در سال 1358 به حدود 8.5 درصد تولید ناخالص داخلی کشور رسیده است، که این موضوع نشان می دهد با افزایش وابستگی به درآمدهای نفتی سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی روند کاهشی داشته است. 4-1- توانمندی های صنعت کشاورزی ایران کشوری پهناوری است که تنها در 2/11 درصد خاک آن کشاورزی می شود. 5/7 درصد زمین ها پوشش جنگلی دارد، 6/54 درصد مرتع و 7/19 درصد بیابان است و 7 درصد آبهای داخلی و و مناطق مسکونی و تاسیسات را در بر می گیرد. ایران، کشوری برخوردار از گوناگونی آب و هوایی است و از چهارده گونه سرزمین آب و هوایی شناخته شده در جهان، دوازده گونه آن در ایران یافت می شود. فزون بر آن، ایران با پهناوری خاک و دسترسی به انرژی ارزان، ویژگی های مناسب برای افزایش تولید و صدور فرآورده های کشاورزی را دارد. از سوی دیگر، استقلال نسبی بخش کشاورزی با کمترین وابستگی به درآمد های ارزی، از مزیت های بخش کشاورزی است. مزیت دیگر این بخش در فرآورده های باغی به ویژه میوه های سردسیری، خشکبار، مرکبات، و همچنین در سبزی ها، تابستانه ها و پنبه است. پسته، خرما، کشمش و زعفران از فرآورده های ارز آور کشاورزی ایران است و از دیرباز بخش بزرگی از صادرات غیر نفتی را تشکیل می داده است. این فرآورده ها، با همه تنگنا هایی که بر سر راه صدور آن ها وجود داشته، توانسته به بازار های جهان راه یابد و درآمد ارزی برای کشور فراهم کند. این توانمندی، با 300 روز آفتابی در سال (جدا از کناره های دریای مازندران) به دست می آید که فرآورده های کشاورزی( بویژه فرآورده های باغی) با کیفیت مرغوب از نظر رنگ، جنس و مزه تولید می شود. (حسینی،279:1387) سهم بخش کشاورزی در اقتصاد ملی، چشمگیر و بسیار مهم است. سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی 4/11 درصد است و 25 درصد اشتغال، 23 درصد صادرات کالا های غیر نفتی، 80 درصد خوراک کشور و 90 درصد نیاز مواد اولیه صنایع را تأمین می کند. در زمینه صدور فرآورده های کشاورزی، ایران در صدور ده فرآورده رتبه نخست تا دهم جهان را دارد و نزدیک به 85 درصد از گونه های میوه و تره بار جهان را می توان در ایران فرآوری کرد. (حسینی،280:1387) از نظر تنوع گونه های گیاهی، کشور ما از کل اروپا تنوع بیشتری دارد. و ما جزء کشورهای جوان در سطح جهان هستیم و تمام این موارد یک مزیت در جهت توسعه اقتصادی کشور برای ماست. اختلاف دما در مناطق مختلف و شرایط اقلیمی متفاوت، امکان کشت گیاهان متنوعی را در ایران فراهم ساخته است که از آن جمله می توان به برنج، گندم، حبوبات، نیشکر، ذرت، پسته، چای، زیتون، زعفران، سبزیجات، انواع میوه و ... اشاره نمود. اگر ساختار اصلی تولیدات کشاورزی جهان در برگیرنده 66 فرآورده (41 فرآورده کشاورزی و 25 فرآورده دامی) باشد، ایران در تولید یک سوم از شمار فرآورده های اصلی جهان، ردیف نخست تا دهم را دارد و در زمینه گوناگونی فرآورده های باغی، پس از چین و آمریکا، همپای ترکیه، ردیف سوم را از آن خود کرده است. در زمینه صدور فرآورده های کشاورزی، ایران در صدور ده فرآورده رتبه نخست تا دهم جهان را دارد و نزدیک به 85 درصد از گونه های میوه و تره بار جهان را می توان در ایران فرآوری کرد. (حسینی،275:1387) با توجه به تنوع آب و هوایی در ایران و داشتن خاک حاصلخیز و برای متنوع کردن صادرات و قطع وابستگی به نفت می توان بر روی بخش کشاورزی با توجه به پتانسیل موجود در این بخش، برای افزایش تولید ملی سرمایه گذاری کرد. برخی از توانمندی های موجود در صنعت کشاورزی در جدول شماره (2) آمده است. جدول شماره 2- برخی از توانمندی های صنعت کشاورزی (بر حسب تن) نوع محصول سهم ایران سهم جهانی رتبه ایران از تولید جهانی زردآلو 500 هزار تن 3/5 میلیون تن دومین تخم مرغ 850 هزار تن 65 میلیون تن دهمین کیوی 221 هزار تن یک میلیون و 400 هزار تن چهارمین گوشت مرغ یک میلیون و 850 هزار تن 86 میلیون تن نهمین بادام 200 هزار تن دو میلیون و 113 هزار تن پنجمین خیار 2 میلیون تن --- سومین خرما 1 میلیون تن 7 میلیون تن دومین فندق 31 هزار تن یک میلیون و 100 هزار تن ششمین پسته 160 هزار تن 600 هزار تن دومین هلو 600 هزار تن 7 میلیون تن ششمین گیلاس 200 هزار تن 8 میلیون تن سومین زعفران 254 تن 274 تن اولین منبع: وزارت جهاد کشاورزی (مهرماه1391) توجه نکردن به بخش کشاورزی باعث از دست دادن فرصت ها و بازار های جهانی می شود. این وضع سبب شده که کشور های دیگر، با خرید فرآورده های کشاورزی ما و بسته بندی درست و بازار پسند آنها، این فرآورده ها را به بهای بالاتر در بازار مصرف نهایی به فروش برسانند و این نشان دهنده ناتوانی ما در زمینه بسته بندی است. نمونه بارز آن در صادرات خرما می باشد. در حالی که ایران دومین تولید کننده خرما در جهان است ولی در صادرات این محصول مقام هفتم و کمتر از 150 هزار تن صادرات را دارد که می توان علت های آن را نداشتن بازار های جدید، بسته بندی های سنتی و استفاده نکردن از فرآوری های خرما دانست. (ممبینی و دیگران،38:1392) 4-2- چالش های بخش کشاورزی دور ریخت چشمگیر فرآورده های کشاورزی در ایران، تولید را برای برخی کشاورزان از سود آوری دور می کند، درآمد آنان را در برابر هزینه ها کاهش می دهد و از انگیزه بهره برداران برای پیگیری کارشان می کاهد. این، درحالی است که اندازه دورریزی فرآورده های کشاورزی در کشور های پیشرفته صنعتی، نزدیک به 5 درصد است. نزدیک به 80 درصد بهره برداران بخش کشاورزی بی سواد یا کم سواد هستند. بالا بودن بی سوادی بهره برداران، نشانگر کمبود آموزش و آگاهی در این بخش و پیامد آن، بهره وری اندک و اندک بودن رشد تولید کشاورزی است. از آنجا که از 180 هزار دانش آموخته در رشته کشاورزی تنها نزدیک به 20 درصد آنان در بخش کشاورزی کار می کنند و بر پایه تازه ترین آمار ها 43 هزار تن بیکار جویای کار در سامانه مهندسی کشاورزی نام نویسی کرده اند و بقیه در بخش های غیر کشاورزی سرگرم کارند، این پرسش پیش می آید که چرا دانش آموختگان در رشته کشاورزی، به بخش خود کشیده نمی شوند و از این سرمایه های انسانی دانش آموخته و کاردان برای بالا بردن بهره وری، بهترین بهره گیری نمی شود، آن هم در حالی که بخش کشاورزی ایران از کمبود نیروی انسانی کارآمد و متخصص رنج می برد. نخستین مسأله در این زمینه، درخواست اندک برای نیروی انسانی دانش آموخته در بخش کشاورزی است. به علت پایین بودن بهره وری و بالا بودن هزینه های تولید، فرآورده های کشاورزی ایران از توان رقابت با فرآورده های مشابه در بازار های جهان بی بهره است و نمی تواند اثر چندانی بر بازار جهانی فرآورده های کشاورزی بگذارد. در برابر، کشاورزان ایران، از دگرگونی هایی که در سایه جهانی شدن اقتصاد چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی در بازار فرآورده های کشاورزی پدید می آید، سخت اثر می پذیرند. به سخن دیگر، برخورد کاربران، برخورد اثر پذیر است و از برخورد های پویا و اثرگذار که رمز پایداری و ماندگاری در بازار های داخلی و بین المللی است، خبری نیست. از همین رو، همکاری این بخش با کشاورزی جهانی کم است و نمی تواند از فرصت هایی که جهانی شدن اقتصاد ممکن است برای بخش کشاورزی فراهم کند بهره گیرد. با وجود افزایش سهم و اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد کشور، این بخش از منابع سرمایه ای کمتری بهره برده است. این مسأله شرایطی را به وجود آورده است که باغ ها، کشتزار ها، دامداری ها، مرغداری ها، مراکز تولید و حتی، بخش بزرگی از صنایع تبدیلی کشاورزی آسیب دیده است و سخت نیاز به سرمایه گذاری دارد. با ساختار کنونی بخش کشاورزی و نبود سرمایه گذاری در خور، امکان حضور در بازار های یکسره رقابتی در سایه جهانی شدن اقتصاد، کم کم از ما گرفته می شود. مکانیزه نبودن، چالش دیگری است که بخش کشاورزی با آن روبه رو است. این توسعه نیافتگی، موجب افزایش هزینه بهسازی و نگهداری ماشین ها، بالا رفتن مصرف انرژی و بر سر هم افزایش هزینه های کشاورز می شود و فعالیت ها در بخش کشاورزی را غیر سودآور می کند. باید سرمایه گذاری فراخور در این زمینه صورت گیرد و در جهت روزآمد کردن این بخش تلاش زیادی انجام گیرد. پایداری و سودآوری بخش کشاورزی در ایران، در گرو افزایش سهم دانش در این بخش و دگرگون شدن ساختار نیروی انسانی در این بخش است. با ساختار کنونی، بهره گیری از روش های تازه و بردن دستاوردهای پژوهشی کشاورزی به کشتزار ها و باغ ها، بسیار دشوار است. کمبود نیروی انسانی ماهر و متخصص، راه را بر سرمایه گذاری داخلی و خارجی در بخش کشاورزی ایران می بندد و این بخش با کمبود نیروی انسانی متخصص و علمی نبودن تولید، توان ماندگاری در پهنه رقابت های جهانی را نخواهد داشت. (حسینی،285:1387-279) منابع 1- آقایی، زهرا، (1392)، اقتصاد بدون نفت و انتخاب راهبرد ها، رشد آموزش علوم اجتماعی، دوره 15، شماره 3، 7-4 . 2- بهمن پور، احمد رضا، (1376)، ابزار لازم برای توسعه صادرات مواد معدنی،بررسی های بازرگانی، شماره 125، 68-61 . 3- تاری، فتح الله، سید شکری، خشایار، کاویانی، زهرا، (1391)، اقتصاد مقاومتی و مؤلفه های آن، انتشارات دفتر مطالعات اقتصادی(گروه بازرگانی) مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تهران. 4- جودی، لیلا، (1385)، اقتصاد گردشگری ایران از اوج تا فرود، ماهنامه صنعت گردشگری، شماره 1، 11-10 . 5- حسینی، سید نبی،(1387)، کشاورزی ایران در بستر جهانی شدن (چالش ها و فرصت ها)، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 254، 291-270 . 6- دشتی، قادر، (1378)، کارکرد تجاری اقتصاد بدون نفت ایران، دومین همایش ملی انرژی ایران، کمیته ملی انرژی جمهوری اسلامی ایران، معاونت امور برق و انرژی وزارت نیرو، تهران، 774-761 . 7- روند اقتصادی، (1383)، صنعت گردشگری، معادله ای بدون مجهول، شماره 10، 31-28 . 8- سایت مرکز پژوهش های مجلس، (مرداد 91)، گزارش شماره مسلسل 12472، نمایه شده در www.rc.majlis.ir . 9- سایت مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، (آبان 91) به آدرس www.avval.ir . 10- سایت وزارت جهاد کشاورزی به آدرس www.maj.ir . 11- سایت وزارت صنعت، معدن و تجارت به آدرس http://fair.mim.gov.ir . 12- عباسی، محمدرضا، مکی، منوچهر، کاظمیان، شهره، (1391)، چالش ها و راه کار ها در صنعت گردشگری، بررسی های بازرگانی، شماره 53، 85-72 . 13- فرج زاده، منوچهر، احمدآبادی، علی، (1389)، ارزیابی و پهنه بندی اقلیم گردشگری ایران با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI) ، فصلنامه پژوهش های جغرافیای طبیعی، شماره 71، 42-31 . 14- قاسمی، علی، (1391)، اقتصاد مقاومتی در برابر تحریم اقتصادی، هفته نامه صبح صادق، شماره 561، مورخ 16/5/1391،صفحه 8، تهران. 15- لامعی، بهزاد، استاد حسین، رضا، (1380)، بررسی قابلیت های بخش صنایع معدنی در تحقق اهداف اقتصاد بدون نفت، فصلنامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی، شماره 20، 56-25 . 16- معمارنژاد، عباس، (1384)، اقتصاد دانش بنیان: الزامات،نماگرها، موقعیت ایران،چالش ها و راهکارها، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، شماره 1، 108- 83 . 17- ممبینی، یعقوب، (1391)، مؤلفه ها و شاخص های اقتصاد مقاومتی، همایش ملی بررسی و تبیین اقتصاد مقاومتی، دانشگاه گیلان، رشت. 18- ممبینی، یعقوب، رمضان پور، اسماعیل، مرادی، محمود،(1392)، اقتصاد مقاومتی راهکار عبور از تحریم ها (مطالعه موردی: کشور جمهوری اسلامی ایران)، کنفرانس بین المللی اقتصاد در شرایط تحریم، مازندران، 31 شهریور ماه 1392، 46-30 . 19-نیلی، مسعود، (1383)، اقتصاد ایران و معمای توسعه نیافتگی، مؤسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف، تهران. 20- وحیدی، پریدخت، (1380)، اقتصاد دانش محور و نقش تحقیق و توسعه در آن، همایش چالش ها و چشم انداز های توسعه ایران، تهران، اسفندماه 1380. منبع : مقاله ارائه شده در همایش ملی نفت و توسعه اقتصادی برگزار کننده : سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری ادامه دارد ...
93/04/23 - 02:02
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 54]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها