محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1844612550
بررسی بیماری هلندی و اثرات آن
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
بررسی بیماری هلندی و اثرات آن
صرف نظر از اینکه درآمد های نفتی در هر سال به چه میزان پیش بینی می شود، لازم است برآوردی از درآمد های آتی به دست آید و روی میانگین سالیانه درآمدها - پس از کسر سهم صندوق ذخیره ارزی - حساب نمود.
بخش اول چکیده مطالعات میان رشته ای، گونه ای از علوم است که بعد از آشکار شدن ضعف ها و کاستی های تخصصی شدن و شعبه شعبه شدن علم به رشته های تخصصی ریز، ضرورت یافته است. این گونه مطالعات، هم محدودیت های روش تجزیه گرایی را بر طرف می کند و هم، امکانات پژوهشی جدیدی برای حوزه های مختلف علوم فراهم می آورد. درباره این مقاله، پس از اینکه منابع عظیمی گاز طبیعی در هلند کشف شد، دلارهای زیادی به درآمدهای آن کشور اضافه گردید، ضمن اینکه با صرفه جویی میزان قابل توجهی ارز حاصل از بی نیازی به واردات انرژی به دست آمد؛ اما با یک وقفه زمانی، سرمایه گذاری ناخالص شرکتها و استخدام در بخش صنعتی کاهش یافت و نرخ بیکاری چند برابر شد. این پدیده برای محققان معمایی شده بود تا اینکه راز آن کشف شد و چنین توجیه گردید که با افزایش درآمد حاصل از فروش منابع طبیعی، مقادیر قابل توجهی ارز وارد کشور می شود که موجب تقویت پول ملی شده و در نتیجه قیمت کالاهای قابل تجارت را نسبت به کالاهای غیرقابل تجارت کاهش می دهد. این موضوع سبب کاهش قدرت رقابت بخش تجاری اقتصاد شده و در عمل، منابع تولید (سرمایه و کار) را روانه بخشهای منابع طبیعی و غیرتجاری اقتصاد می کند. از سوی دیگر، با تقویت پول ملی، قیمت کالاهای وارداتی کاهش می یابد و در نتیجه، افزایش واردات سبب کاهش تولید انواع داخلی آنها و در مجموع وجود این عوامل در کنار هم باعث بروز پدیده صنعت زدایی می شود که بعد این پدیده را بیماری هلندی نامیدند. مقاله حاضر که با استفاده از داده های کتابخانه ای و اسنادی و به روش توصیفی- تحلیلی نگارش یافته، به بررسی بیماری هلندی و اثرات آن بر ابعاد گوناگون اقتصادی - اجتماعی با رویکرد میان رشته ای پرداخته و نشان داده که این بیماری علاوه بر اقتصاد، دیگر عرصه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را نیز به شدت تحت تأثیرات منفی خود قرار می دهد و در پایان، ضمن جمع بندی و نتیجه گیری، پیشنهاداتی نیز ارائه شده است واژگان کلیدی: مطالعات میان رشته ای، شوک نفتی، بیماری هلندی، کالاهای غیر قابل رقابت، اقتصاد رانتی، صنعت زدایی، مکانیزم وابستگی، بحران کارآیی، برونزایی اقتصاد. 1. مقدمه مطالعات میان رشته ای، گونه ای از علوم است که بعد از آشکار شدن ضعف ها و کاستی های تخصصی شدن و شعبه شعبه شدن علم به رشته های تخصصی ریز، ضرورت یافته است. این گونه مطالعات، هم محدودیت های روش تجزیه گرایی را بر طرف می کند و هم، امکانات پژوهشی جدیدی برای حوزه های مختلف علوم فراهم می آورد. در نوشتار حاضر، «بیماری هلندی» به عنوان یک موضوع میان رشته ای و البته با محوریت «اقتصاد» بررسی می شود. این مفهوم، که بر اساس بررسی های مساله محور، بویژه پس از شوک اول نفتی در حوزه علوم انسانی بیش از پیش مطرح گردید، به سرعت گسترش یافت؛ به طوری که تعداد مقالات علمی مربوط به آن رشد بسیاری یافته است و این رشد همچنان ادامه دارد. این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از داده های اسنادی- کتابخانه ای، به «بررسی بیماری هلندی و اثرات آن بر ابعاد گوناگون اقتصادی - اجتماعی با رهیافت میان رشته ای» می پردازد، این فصول را به ترتیب در بر می گیرد: پس از مقدمه، مطالعات تک رشته ای و میان رشته ای؛ پیشینه موضوع؛ تاریخچه بیماری هلندی؛ خلاصه بیماری؛ برونزایی اقتصاد؛ مزیت های اقتصاد رانتی(برای رانت بران)؛ اثرات رانت (مکانیزم وابستگی)؛ نتیجه فرایندها؛ تأثیر کودتا و جنگ و ورود نظامیان به عرصه مدیریت کلان بر اقتصاد؛ رابطه اقتصاد رانتی با دموکراسی؛ بیماری هلندی در اقتصاد ایران؛ درآمدهای نفتی و شاخص قیمت کالاهای قابل مبادله به کالاهای غیرقابل مبادله؛ چرا در برخی کشور های صادر کننده منابع، این فرایند به وجود می آید؟؛ سخن پایانی؛ جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادات. سخن پایانی 2. مطالعات تک رشته ای و میان رشته ای کلاین استفاده از اصطلاح میان رشته ای را در دوران جدید، در دهه 1920 می داند که تا نیمه قرن بیستم این مفهوم عمومیت یافت و در سالهای اخیر به این نوع مطالعات، توجه بسیاری شده است. امروزه در تمام دانشگاه های دنیا، اولویت پژوهشها برپایه مطالعات بین رشته ای است که با محور قرار دادن مسائل واقعی، قادر به حل آنها هستند (افتخاری، 1388). در جوامع امروزی، با مشکلات پیچیده، تخصص های واگرا قادر به شناخت و تحلیل پدیده های جامعه و جهان جدید نیستند و بنابراین، می باید بینش میان رشته نگر داشت. نتیجه مطالعه ای نشان می دهد، دانشجویان دانشکده های میان رشته ای در دانشگاه میامی، از دانشجویان دیگر (با مطالعات رشته ای) عملکرد بهتری دارند. پژوهشگران دیگری نیز در تحقیقات خود به این نتایج رسیده اند (با استفاده از: خورسندی طاسکوه، 1388). 3. پیشینه موضوع در مقاله منظور و همکاران (1390) با استفاده از یک مدل تعادل عمومی محاسبه پذیر، آثار این افزایش درآمد نفت بر قیمت، سطح فعالیت، صادرات و واردات بخش های تولیدی اقتصاد ایران و همچنین بر شاخص رفاه و شاخص هزینه خانوارها و دولت مورد بررسی قرار گرفته و اثرات یک افزایش فرضی به میزان 30 درصد، منجر به افزایش سطح فعالیت در بخش های غیرقابل مبادله و کاهش سطح فعالیت در بخش های قابل مبادله خواهد شد. بخش های خدمات و صنعت به ترتیب با 24 و 22 درصد، با بالاترین افزایش در واردات مواجه می شوند. به جز بخش نفت و گاز، همه بخش های تولیدی کاهش صادرات را تجربه می کنند. بخش های خدمات دولتی، آب و ساختمان بالاترین افزایش قیمت را خواهند داشت. نصراللهی و همکاران (1388) با استفاده از روش جوهانسن- جوسلیوس و تکنیک همجمعی برای دوره زمانی 86-1350 وجود بیماری هلندی در اقتصاد ایران را تأیید می کنند. که با افزایش درآمدهای نفتی، موجب تقویت و رشد بخش غیرقابل مبادله اقتصاد و تضعیف بخش قابل مبادله اقتصاد می شود. که بخش خدمات و ساختمان رشد می کنند و فعالیت های بخش صنعت دچار رکود می گردند. در مقاله خضری (1388) ماهیت و چیستی پدیدة بیماری هلندی و نشانه های آن در اقتصاد ایران و راهبرد های ممکن در مدیریت درآمدهای نفتی را مورد بررسی قرار می دهد. تبعات منفی رونق منابع طبیعی از جمله نفت، شاخص هایی همچون تقویت پول ملی و افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت کالاهای غیرقابل مبادله، افزایش واردات، کاهش سهم ارزش افزودة بخش های صنعت و کشاورزی از تولید ناخالص داخلی از موارد موضوع این مطالعه است. در مقاله بهرامی و نصیری (1390) با استفاده از داده های ماهانه دوره 1973 تا 2007 و به کارگیری روش VAR ساختاری کیلیان، شوک های ساختاری قیمت نفت را به شوک های عرضه نفت ناشی از اتفاقات سیاسی ایران، عرضه نفت ناشی از اتفاقات سیاسی اعضای اوپک، تقاضای جهانی و تقاضای مخصوص نفت و دیگر شوک های عرضه، تجزیه شده و با معادلات رگرسیونی جداگانه، تخمین زده شده، از روش OLS بر مبنای داده های سالانه اقتصاد ایران، نتیجه شده که بیماری هلندی، در پی همه انواع شوک قیمتی نفت نمی گردد؛ اگرچه این نشانه ها بعد از شوک عرضه ناشی از اتفاقات سیاسی ایران کاملاً مشهود است. با توجه به نقش انحصاری دولت در تولید و صادرات نفت ایران، نحوه تاثیرگذاری شوک های قیمت نفت بر اقتصاد ایران، تا حد بسیاری به نحوه عملکرد دولت پس از ورود شوک های مزبور وابسته است و بروز بیماری هلندی اجتناب ناپذیر نیست. 4. تاریخچه بیماری هلندی پس از اینکه در سال 1959 میلادی منابع عظیمی از گاز طبیعی در هلند کشف شد، تا سال 1976 بیش از2 میلیارد دلار به درآمدهای کشور اضافه شد، ضمن اینکه به میزان ت قریبی5/3 میلیارد دلار نیز صرفه جویی میلیارد دلار به درآمدهای کشور اضافه شد، ضمن اینکه به میزان ت قریبی5/3 میلیارد دلار نیز صرفه جویی ارزی حاصل از بی نیاز ی به واردات به دست آمد ، اما در این سال نسبت به ابتدای دهة 1970 میلادی سر مایه گذاری ناخالص شرکتها 15 درصد و استخدام در بخش صنعتی 16 درصد کاهش یافته بود، همچنین نرخ بیکاری از 1/1 به 1/5 درصد افزایش و سهم در درآمد ملی نیز از 8/16 در دهه 1960 به 5/3 درصد در نیمة اول دهة 1970 کاهش یافته بود. محققان این پدیده را چنین توجیه کردند که با افزایش درآمد حاصل از فروش منابع طبیعی، مقادیر متنابهی ارز وارد کشور می شود. این مساله موجب تقویت پول ملی شده و در نتیجه قیمت کالاهای قابل تجارت را نسبت به کالاهای غیرقابل تجارت کاهش می دهد، این موضوع سبب کاهش قدرت رقابت بخش تجاری اقتصاد شده و در عمل منابع تولید (سرمایه و کار) را روانه بخشهای منابع طبیعی و غیرتجاری اقتصاد می کند. از سوی دیگر با تقویت پول ملی قیمت کالاهای وارداتی کاهش می یابد و در نتیجه افزایش واردات سبب کاهش تولید انواع داخلی آنها میشود و در مجموع وجود این عوامل در کنار هم باعث بروز پدیده "صنعت زدایی" می شود (کهزادی، 1384). در اثر این امر در دهه 1960 و اوایل دهه 1970، یعنی حدود 10 الی 15 سال ، صنایع مهم کشور هلند تقریباً ازبین رفته و یا قدرت رقابت بین المللی خود را از دست دادند. دولت هلند برای مقابله با این پدیده دست به سیاست های متفاوتی زد که عمدتاً نتیجه بخش نبود. به همین دلیل، بعد از سال 1977 به چنین پدیده ای اصطلاحاً بیماری هلندی گفته می شود (جعفرپور، 1386). این بیماری معمولاً با کشف منابع طبیعی همراه است، اما میتواند ناشی از هرگونه پیشرفتی که جریان ورودی عمده ارز را به دنبال آورد، ایجاد شود و لزومی ندارد که این بیماری هنگام تغییر ناگهانی و یا صدور بسیار زیاد یک کالای صادراتی مانند نفت و گاز اتفاق بیافتد، بلکه هردرآمد ارزی ناگهانی میتواند این اثر را داشته باشد. برای مثال، جریان ورودی سرمایه خارجی در شکل واردات طلا و نقره از قاره امریکا ممکن است به رکود صنعتی شدن اسپانیا در سده شانزدهم منجر شده و موج سرمایه گذاری به سوی ایالات متحده، احتمالاً به کمتر رقابتی کردن صنایع اسپانیا در دهه 1980 کمک کرده باشد. تجربه کشور سوئیس در دهه 1970 به واسطه بالا رفتن قیمت اوراق بهادار و ارز این کشور، نمونه ای از این بیماری است. این بیماری ممکن است حتی در اثر پیشرفت ناگهانی تکنولوژی دریک بخش صنعتی اتفاق بیفتد. به عنوان مثال در دهه 1970 و اوایل دهه 1980 پیشرفت سریع تکنولوژی درصنایع اتومبیل سازی ژاپن موجب گردید که بسیاری از صنایع سنتی از قبیل پارچه و ابریشم تضعیف شوند. درسال 75-1966 نیز در استرالیا به واسطه بالا رفتن (دو برابر شدن) صادرات ذغال سنگ و در سال 1975 در انگلستان به واسطه استخراج نفت دریای شمال این پدیده اتفاق افتاد. در اواخر دهه 70، بعد از آنکه یخ زدگی، محصولات قهوه برزیل را ضایع کرد، افزایش قیمت قهوه باعث شکوفایی بخش صادرات قهوه درکشور هایی مانند کلمبیا گردید؛ که منجر به بروز خساراتی در بخش صادرات سنتی شد، به طوری که هزینه و منابع به بخش کالاهای مبادله نشدنی (غیرقابل تجارت) انتقال داده شد (همان). بیماری هلندی را اولین بار مجله اکونومیست در سال 1977 به کار برد؛ برای توضیح شرایط اقتصادی هلند، زمانی که در دهه 1960 منابع گاز قابل توجهی در آنجا کشف و صادرات گاز باعث واردات ارزان کالاها شد. 5. خلاصه بیماری: صدور انبوه منابع----->ورود ارز فراوان----->افزایش نقدینگی----->افزایش تورم----->تضعیف نرخ ارز و ارزان شدن واردات----->واردات انبوه----->وابستگی به کالاها وخدمات خارجی----->تغییر سبک زندگی----->ورشکستگی تولید داخلی----->افزایش نرخ بیکاری(جذب بیکاران توسط دولتها از محل درآمد منابع برای مقاصد غیر تولیدی)----->بزرگتر شدن دولت----->خروج سرمایه از بخش تولید به سمت خدمات (دلالی) و کالاهای غیر قابل رقابت با کالاهای خارجی(زمین و مسکن)----->افزایش شدید قیمت زمین و مسکن----->عقب ماندگی صنایع داخلی(تا حدودی بجز صنایع ساختمانی) وسست شدن بنیان تولید در کشور، تضعیف بخش خصوصی، برونزایی اقتصاد، تبدیل سیستم اقتصادی به اقتصاد رانتی. 6. برونزایی اقتصاد برونزایی اقتصاد از طریق 5 عامل برونی: دو عامل ذخایر و ذخایر اثبات شده که اولی در طول میلیون ها سال شکل گرفته اند و کشف آنها (ذخایر اثبات شده) که متکی به تکنولوژی پیشرفته کشورهای صنعتی است؛ و سه عامل دیگر، فن آوری استخراج، بازاریابی مدرن و سهولت صدور که هیچیک به طور کامل در اختیار کشورهای صادر کننده منابع نمی باشد. 7. مزیت های اقتصاد رانتی(برای رانت بران) 1. 7. اقتصادی: اعطای مجوز های پر سود(بویژه واردات) به برخی افراد حقیقی یا حقوقی؛ 2. 7. اطلاعاتی: دسترسی برخی افراد حقیقی یا حقوقی به اطلاعات انحصاری با ارزش؛ 3. 7. سیاسی: انتصاب ها و توزیع بیشتر پستها بر اساس ملاحظاتی که «اولویت شایستگی» تحت الشعاع قرار می گیرد. 8. اثرات رانت (مکانیزم وابستگی) 1. 8. اثر مالیاتی درآمد فراوان دولت از منابع، سهم کم مالیات در بودجه، عدم نظارت عمومی، عدم پاسخگویی دولت، که مشاهدات تجربی این فرایند را نشان می دهد. 2. 8. اثر هزینه ای دولت رانتی در جایی هزینه می کند که سریع به نتیجه برسد تا عموم را راضی نگهدارد، اشتغال کاذب، گسترش دیوان سالاری، بزرگ شدن دولت، کاهش کارآیی دولت، فساد اداری و مالی گسترده، در دوره رونق، لفاظی و طرح های بلند پروازانه و نسنجیده، پرداخت یارانه های بعضا ضد تولید و توسعه، دولتی کردن اقتصاد، هزینه بالای اداره کشور و پر کردن همه نارسایی ها با درآمد های سهل الوصول. 3. 8. اثر انتقال منابع در بررسی اثر بیماری هلندی، آثار تجاری و اقتصادی به سه بخش پررونق مثل استخراج انبوه معادن که سهم قابل توجهی از تولیدات آن - مازاد بر مصرف داخلی - صادر می‌گردد، بخش تولیدی کالاهای قابل تجارت (مبادله شدنی) و بخش تولیدی کالاهای غیرقابل تجارت (مبادله نشدنی) با خارج از کشور. بیماری هلندی معمولاً پس از رونق در بخش صادرات در محصولات مذکور عارض می گردد که افزایش درآمد را به دنبال دارد که افزایش تقاضای داخلی برای کالاهای قابل تجارت و غیر قابل تجارت با خارج را باعث میشود. تقاضای اضافی برای کالاهای قابل تجارت از طریق واردات تأمین میشود؛ که اگر ساختارها و زیربناهای تسهیل کننده واردات و نیز مابع مالی کفایت نکند، شاهد افزایش عموم و بویژه قیمت های کالاهای غیر قابل تجارت مانند زمین و مسکن، خواهیم بود که از طرفی موجب تغییر قیمت های نسبی این دو دسته کالاها میشود. و منابع از کالاهای قابل تجارت به سمت کالاهای غیر قابل تجارت انتقال یابند . 4. 8. اثر از بین رفتن رقابت پذیری ارز از طرف دیگر در شرایط فراوانی ارز، دولت ها نوعاً به سیاست تثبیت قیمت ارز روی می آورند؛ اما با افزایش قیمت ها، مخارج دولت نیز افزایش و دولت کسری بودجه پیدا می کند که معمولاً از طریق فروش ارز اقدام به تأمین کسری خواهد نمود و منابع ارزی کاهش خواهد یافت که در آن صورت، فعالان اقتصادی و سپرده گذاران بانکی به بازار ارز هجوم برده و ارز محدود قادر به پاسخگویی تقاضای انبوه نخواهد بود و از نقطه ای به بعد، قیمت ارز افزایش های بی سابقه ای را تجربه خواهد کرد و سیاست تثبیت را با جالش جدی مواجه خواهد ساخت. و قیمت کالاهای صادراتی برای مصرف‌کنندگان خارجی بالا می‌رود که انتقال منابع تولیدی و تقاضای داخلی به بخش غیر قابل تجارت را تشدید می‌کند؛ زیرا منابع تولید به بخش تولید کالاهای غیرقابل مبادله، انتقال می‌یابد که میزان تولید در بخش صادرات – که معمولاً در این کشورها سنتی است - کاهش می‌دهند؛ در صورتی در این کشورها پیشرفت صنعتی ضرورتی انکار ناشدنی است ، این فرایند باعث وقفه و عقب ماندگی صنعتی و در نهایت صنعت زدایی می شود. 5. 8. اثر بر اندازه دولت در جامعه بدون دولت، حقوق مالکیت آسیب پذیر می شود و هزینه مبادله به شدت افزایش پیدا می کند و از نظر اقتصادی، نظریه دولت بر این مبنا استوار است که جامعه هزینه ای (مالیات و عوارض) را بابت تضمین حقوق مالکیت و کاهش هزینه مبادله متقبل می شود؛ زیرا دولت هزینه مبادله را کنترل می کند ولی خود نیز هزینه هایی (مخارج دولت) با ویژگی های زیر دارد: - کمتر از هزینه مبادله در جامعه بدون دولت است؛ - منظم اعمال می گردد؛ - قابل پیش بینی می باشد. اما دولت تا چه اندازه می تواند بزرگ شود (مخارجش بیشتر شود)، تا جایی که به ازای هر واحد هزینه اضافی، بیش از یک واحد هزینه مبادله راکاهش دهد؛ و در کشورهایی که دچار بیماری هلندی اند، با تمام اهدافی که در برنامه ها در جهت کوچک شدن دولت تدوین می کنند، دولت تا جایی گسترش می یابد که درآمد های نفتی اجازه می دهد ؛ که این فرایند، رابطه هزینه مبادله و اندازه دولت را به هم می ریزد و گسترش دولت هزینه های مستقیم و غیر مستقیم دارد که به جامعه تحمیل می شود که در زیر به یکی از مهم ترین هزینه های غیر مستقیم آن اشاره می شود. 6. 8. اثر هزینه مبادله وقتی دولت از محل درآمدهای نفتی بزرگ و بزرگتر می شود و بودجه های هنگفت را در اختیار می گیرد، به جهت گسترگی بدنه دولت، اولاً، در همه عرصه های مرتبط و نامرتبط اقتصادی ورود می یابد و دخالت می کند و عرصه را بر بخش خصوصی تنگ می نماید و در نتیجه بیکاری افزایش می یابد و ثانیاً، هنگامی که این بودجه را که به نوعی بادآورده تلقی می شود، بی محابا هزینه می کند، تورم را افزایش می دهد و در واقع دولتها که معمولاً با برنامه کنترل تورم و بیکاری مستقر می شوند، از برنامه ها و قول و قرارها عدول می کنند که اینها هزینه مبادله ای است که از سوی دولت - که به طور کلی برای کاهش هزینه مبادله تشکیل شده است- بر جامعه و بنگاه ها تحمیل می شود و مصرف کنندگان وتولید کنندگان می باید همواره هزینه های بیشتری متحمل شوند تا آسیب هایی که از سوی دولت بر آنان وارد شده جبران نمایند (برداشت آزاد از: رنانی، 1389). 7. 8. اثر بر مدرن سازی حکومتهای دارای در آمد قابل ملاحظه از محل منابع، نیازی به استفاده از تخصص احساس نمی کنند؛ زیرا نیاز های خود را با صرف در آمد های حاصل از صادرات منابع تامین می¬کنند. و از طرفی، ضرورتی برای بهبود کار آیی نمی بینند و عدم کارآیی ها را با صرف در آمد های سهل الوصول می پوشانند. مدیریت سازمان ها و شرکت های دولتی را به افراد ناشایست ولی مورد اعتماد می سپارند چون به افراد شایسته بی اعتماد هستند. زیرا افراد دارای شایسته و متخصص دارای توان چانه زنی و سازمان دهی و ارتباطات قوی اند و با حذف این افراد، کشور از نیرو های کار آمد بی بهره شده و رشد و توسعه کشور محدود می گردد. 8. 8. اثرسرمایه گذاری و اصلاحات (اثر فساد ) به دلیل برخورداری از درآمدهای منابع، این کشورها نیازی به سرمایه گذاری غیر دولتی و بویژه خارجی احساس نمی کنند و فرایندهای طولانی سرمایه گذاری و قوانین سخت گیرانه و دست و پاگیر سبب شده که سرمایه گذاران از ورود سرمایه خود به این کشورها بر حذر باشند و به دلیل بی نیازی به سرمایه خارجی، به اصلاحات اقتصادی سازمان های جهانی مانند سازمان تجارت جهانی که برای سرمایه گذاری خارجی شرکتها و نهادهای بین المللی اعمال می کنند، تن نمی دهند. و از طرفی، به دلیل ارقام بالایی که برای طرح ها در کشور هزینه می کنند، سبب به وجود آمدن فساد و رشوه های هنگفت و گسترده بین مقامات دولتی و مرتبطان آنها می شود (ر. ک: فیروزمنش، 1392). 9. 8. اثر اعمال قدرت تمرکز هرچه بیشتر قدرت، نگاه امنیتی، نظامی با اعمال تبلیغات وسیع، ایجاد تبعیض بین موافقان و مخالفان و قطبی نمودن جامعه، کنترل رسانه ها، جلوگیری از جنبش های اجتماعی، خرید تسلیحات بیشتر برای حل معضلات داخلی و منطقه ای، تشدید تعارضات بین المللی و منطقه ای. 10. 8. گروه سازی راه اندازی گروه ها، احزاب، سندیکاها، رسانه های ظاهرا مستقل ولی دولتی از محل درآمد های بدون نظارت، و محدودیت نهادهای مدنی. 11. 8. بی ثباتی در آمدی بی ثباتی در آمد ناشی از نوسانات قیمت نفت، امکان برنامه ریزی مطمئن را از دولت ها سلب می کند و باعث می گردد که در زمان رونق در آمدی، طرح های بلند پروازانه و نسنجیده شروع شود و در زمان رکود درآمدی، پروژه ها به حال خود رها گردد که نتیجه آن، ضایع شدن منابع است. 8.12. اثر بر حکمرانی خوب نتایج مطالعات نشان می دهدکه اثر کیفیت حکمرانی خوب در کشورهای عضو اوپک نسبت به درآمدشان پایین تر از کشور های با درآمد مشابه می باشدکه دلیل این امر را می توان در اثر درآمدهای نفتی دانستکه بیشتر در جهت حفظ ساختار نظام سیاسی و رانت برای گروه های خاص و نزدیک به دولتبه کار می رود(برداشت از فیروزمنش، 1392). 9. نتیجه فرایندها 1. 9. نمونه ای از بلند پروازی ها در دوره رونق نفتی(دهه 1970م) در ونزوئلا، کارلوس اندرز پرز رودریگز (رییس جمهوری ونزوئلا در 80-1973)، شعار ونزوئلای بزرگ و قدرت بزرگ آمریکای لاتین را مطرح کرد با این هدفگذاری که در آینده آمریکا به آنها وابسته خواهد شد. در ایران، محمد رضا پهلوی، عبور از دروازه تمدن بزرگ و تسلط بر اقیانوس هند را عنوان می کرد و اینکه غربی ها باید کشور داری را از او بیاموزند و فکر می کرد نبوغ و برای مشکلات جهان راه حل دارد. صدام حسین در عراق به دنبال رهبری جهان عرب (الشعب العربی) بود، و ابتدا پیگیر رهبری 5 کشور گروه پایداری بود و می خواست با خرید سلاح قدرت اول منطقه شود. رهبران نیجریه می گفتند که این کشور، از بزرگترین و قدرتمندترین کشورهای آفریقاست و ابتدا باید رهبری آفریقا را به دست گیرد و سپس ابر قدرت آینده جهان شود . در الجزایر، مکزیک و... از این قبیل سخنان و ادعا ها داشتند. 2. 9. سرنوشت این کشورها در ایران انقلاب شد و شاه ایران با وضعیتی خفت بار مجبور به ترک کشور گردید، رییس جمهوری عراق پس از تحمیل دو جنگ خونبار به ایران و کویت(برای دستیابی به نفت بیشتر)، با حمله آمریکا به طور اسف باری سرنگون شد، در نیجریه کودتا به وقوع پیوست و دولت نظامیان بر سر کار آمد، در الجزایر،شبه کودتا و جنگ داخلی بیش از 100 هزار کشته بر جای گذاشت. در اندونزی، مکزیک و ونزوئلا هم بحران های شدید سیاسی داخلی و بعضا خارجی بروز نمود. بر اساس آمار موجود، در سال های دهه2010میزان بدهی های خارجی ونزوئلا ده ها میلیارد دلار برآورد شده، در حالی که ذخیره ارزی ناچیزی داشته، و در برخی مقاطع، روزی ده ها هزار بشکه نفت ارزان به کوبا صادر و در عوض چند ده هزار پزشک و معلم و متخصص دیگر از کوبا وارد نموده و به دلیل بازار وسیع آمریکا، حدود نیمی از تجارت کل این کشور با ایالات متحده بوده (2006) و حدود 90 درصد درآمد ارزی و حدود 80 درصد درآمد های این کشور از طریق صادرات نفت و گاز تامین می گردد(2007) و میزان تورم ونزوئلا (2008)، جزو پنج کشور بدترین رتبه تورم در جهان (4/31 درصد) بوده است. 9.3. بحران کارآیی، مشارکت و مشروعیت اثر بیماری هلندی، رانت جویی، معارضه های داخلی بر سر تقسیم منابع و کسب قدرت کنترل در آمد های نفت، فساد مالی و عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری و همچنین تشدید معارضه های بین المللی بین کشورهایی که از طریق دستیابی به خرید تسلیحات انبوه به مدد درآمدهای مذکور، از فرصت استفاده نموده و حل معضلات تاریخی منطقه ای خود را پیگیر می شوند و نتیجه آن، کاهش تمایل به دموکراسی است. در پی آن، نیاز بیشتر به درآمد منابع (که بیشتر به عوامل برونزا بستگی دارد) که در زمان کاهش قیمت، برای جبران آن، نیاز به صادرات بیشتر و در مواقع افزایش قیمت، وسوسه قیمت های بالا که ممکن است تداوم نداشته باشد، تمایل به صادرات بیشتر را افزایش می دهد، و در هر صورت، رقابت برای صادرات بیشتر، و نهایتا تنش های داخلی و خارجی، که در زمان افزایش قیمت، به گونه ای و در زمان کاهش قیمت به گونه ای دیگر رخ می دهد که در تعدادی از این کشورها – همان گونه که مرور شد- به کودتا، جنگ و جنگ داخلی انجامیده که این وقایع نیز بر اقتصادها اثرات سوئی می گذارد. فهرست منابع 1. آرمن، سیدعزیز و آغاجری سیدجواد (1388) درآمد نفت، تورم و رشد در ایران: آزمونی از بیماری هلندی پیش از اصلاح نرخ ارز؛ فصلنامه اقتصاد مقداری (فصلنامه بررسیهای اقتصادی) تابستان 6(2 (پیاپی 21)). 2. بهرامی؛ جاوید و نصیری سمیرا (1390) شوک نفتی و بیماری هلندی؛ بررسی موردی ایران؛ پژوهشهای اقتصادی ایران، پاییز، 16(48). 3. جعفرپور، وحید (1386) درمان بیماری هلندی،چگونه؟: http://www.mefa.ir غنی‌نژاد، موسی (1392) موفقیت‌های دهه 40 چرا دوام نیاورد؟؛ تجارت فردا، شماره 70 مشهدی‌رجبی، مونا (1392) اقتصاد ایران گرفتار بیماری هلندی؛ irDiplomacy.ir 4. جهانی رائینی، پروانه؛ امیر مرتضوی و محمدمهدی مجاهدی (1385) بررسی آثار درآمدهای نفتی بر اقتصاد ایران (به عنوان موردی مشابه بیماری هلندی)؛ فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، شماره 39 و 40، پاییز و زمستان. 5. خضری محمد(1388) بیماری هلندی و ضرورت استفاده درست از درآمدهای نفتی؛ فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دوازدهم، شماره چهارم، زمستان. 6. خورسندی طاسکوه، علی (1388) میان رشتگی و مسائل آن در آموزش عالی؛ فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، سال اول، شماره2، بهار. 7. خوش اخلاق، رحمان و موسوی محسنی، رضا (1385) شوک های نفتی و پدیده بیماری هلندی در اقتصاد ایران: یک الگوی محاسبه پذیر تعادل عمومی؛ تحقیقات اقتصادی، بهمن و اسفند (77). 8. رنانی، محسن (1389) درس گفتارهای توسعه؛ مبحث هزینه مبادله؛ تکثیر محدود. 9. علوی، احمد(2007) چشم انداز اقتصاد ایران؛ کنفرانس بین المللی اقتصاد و بازرگانی، هاوایی. 10. علی‌تبار، مجید (1388) بررسی تاریخچه بیماری هلندی در اقتصاد ایران: galaxika.mihanblog.com 11. فیروزمنش، سیاوش(1392) نفت و حکمرانی خوب؛ پایان نامه کارشناسی ارشد،به راهنمایی نادر مهرگان؛ دانشگاه شهید بهشتی، پردیس فنی شهیدعباسپور 12. کارل، تری لین(1997)پارادکس وفور: رونق نفتی و حکومت های نفتی؛ نشر نی. 13. کهزادی، و. (1384) بررسی تجارب کشورها در اداره صندوقهای ذخیره ارزی، بانک توسعه صادرات، شهریور. 14. گیلیس، ام . و همکاران (1379) اقتصاد توسعه؛ ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی؛ تهران: نشر نی. 15. محمدی، محمد رضا (1389) درمان بیماری هلندی،چگونه؟: nasle-farda.ir 16. منظور، داوود؛ حقیقی، ایمان؛ آقابابایی، محمدابراهیم (1390) مدل سازی بیماری هلندی در اقتصاد ایران: رویکرد تعادل عمومی محاسبه پذیر؛ مطالعات اقتصاد انرژی زمستان، 8(31). 17. نصراللهی، خدیجه؛ سعید صمدی؛ مصطفی کریم زاده؛رحیم دلالی اصفهانی و مجید فخار (1388) بررسی بیماری هلندی در اقتصاد ایران: تاثیرگذاری رابطه مبادله بر ساختار سرمایه گذاری؛ فصلنامه اقتصاد مقداری(بررسیهای اقتصادی سابق)، دوره ، شماره ، زمستان. 18. نظری، محسن و همکار (1389) وفور منابع طبیعی، بیماری هلندی و رشد اقتصادی درکشورهای نفتی؛ مطالعات اقتصاد انرژی، زمستان، 7(27). 19. یاوری، کاظم (1390) درس گفتارهای نفت و بازارهای مالی؛ تکثیر محدود. 20. یدا ...زاده طبری، ناصر (1379) درآمدهای نفتی و بیماری هلندی؛ مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، خرداد و تیر. 21. Donald Rutherford, Routledge Dictionary of Economics, 2nd Edition, New York: Routledge, Taylor and Francis Group 2002 22. http://teeteel.notkade.com/wordpress/dutch-disease.html 23. Donald Rutherford, Routledge Dictionary of Economics, 2nd Edition, New York: Routledge, Taylor and Francis Group 2002 24. http://www.mefa.ir/Portal 25. Karl ,Terry Lynn (1997) The Paradox of Plenty: Oil Booms and Petro- States, Berkley: University of California Press. 26. Crystal, Jill (1990) Oil and Politics in the Gulf: Rulers and Merchants in Kuwait and Qatar. New York: Cambridge University Press. 27. Auty, Richard (1993) Sustaining Development in Mineral Economies : The Resource Curse Thesis, Routledge. 28. Clark, John, (1997) Petro-Politics in Congo, Journal of Democracy - Volume 8, No. 3, July, pp. 62-76. 29. Mahdavy, H. (1970) The patterns and problems of economic development in rentier states: the case of Iran", in Cook, M. A. (ed.) Studies in the Economic onlinelibrary.wiley.com, Does oil hinder democracy?, from fdburma.org ML Ross - World Politics, 2001 - muse.jhu.edu 30. Ross, Michael Lewin, (1999) The Political Economy of the Resource Curse World Politics - Volume 51, N0. 2, January, pp. 297-322. 31. shambayati, H.(1994) The rentiert state(Turkey&Iran); comparative politics, No. 26. 32. Friedman, Thomas L. (2006) The First Law of Petropolitics; Foreign Policy, May-June, Slate Group & Washington Post Network Interactive. 14 Jan. 2009 منبع : مقاله ارائه شده در همایش ملی نفت و توسعه اقتصادی برگزار کننده : سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری ادامه دارد ...
93/04/17 - 01:39
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها