واضح آرشیو وب فارسی:فارس: یازدهمین عصرانه ادبی فارس؛ بزرگداشت محمدحسین انصارینژاد/۴
ظهور سبکی تازه در شعر امروز ایران
شعری که تحسین همگان را برانگیخت و با دو ـ سه شعر دیگر همتراز و زیبا و بدیع، تکیهگاهی شد برای بحثی تازه که رهبر شعرشناس و ادبآشنا گشود و آن هم مبحث ظهور سبک تازه در شعر امروز ایران بود.
خبرگزاری فارس - حسین قرایی؛ «مصرع به مصرع این همه خورشید» از شعرهای درخشان محمدحسین انصاری نژاد است . دکتر محمدرضا سنگری مقدمه ای بر این کتاب ارزشمند نوشته است که در حقیقت نقد و معرفی کتاب مذکور می باشد . با هم این نوشتار را می خوانیم ؛ اتفاق اول : همه چیز از شب پانزدهم ما صیام و سلام آغاز شد . شب دیدار سنتی شاعران در فضایی ساده و بی پیرایه و صمیمی با رهبر معظم انقلاب اسلامی . کریمانه ترین شب خدا ، شب ولادت امام حسن مجتبی (ع) آن شب . در جمع شاعران ، چند روحانی شاعر و فرهیخته هم بود و از آن جمله حجت الاسلام محمدحسین انصاری نژاد که فرصت و توفیق شعر خوانی نیز یافت ، شعری که تحسین همگان را برانگیخت و با دو سه شعر دیگر هم طراز و زیبا و بدیع ، تکیه گاهی شد برای بحثی تازه که رهبر شعر شناس و ادب آشنا گشود و آن هم مبحث ظهور سبک تازه در شعر امروز ایران بود. این که سبک و جریانی تازه در شعر ایجاد شده است احساس و ادراکی است که از آوندهای اندیشه ی همه آنان که به درنگ و ژرف بینی در شعر امروز می نگرند می گذرد . اما مؤلفه های این سبک چیست به تامل و همه سونگری و ژرف کاوی بیشتر نیاز دارد. هر چه هست زبان چالاک ، ساخت های موسیقیایی متفاوت ، زاویه نگاه تازه به پدیده ها و مسائل ، وفور نماد و رمز و راز ، تلفیق عناصر سنتی با فضاهای نو و تازه تجربه شده از شاخصه های این سبک است و البته در همین دفتر که پیش روست کمتر سروده ای می توان یافت که سوسوی این ویژگی ها در آن نباشد. پس این گزیده مصداقی ، آیتی و جلوه ای از این واقعه سبکی است که البته نه با خواندن یک سروده که رسوب نهایی خوانش آن در ذهن و ضمیر ، تصویری از همین سبک را نشان خواهد داد پس این دفتر شعر که وعده ی ارسالش را همان شب عزیز داده شد ، خود حجتی است بر این تحول و برای من که نفس نفس با شعر امروز محشورم و همسایه ، سند مستند دیگر بر در حال تکوین بودن این سبک . اتفاق دوم : در سال 1385 ، حوزه هنری استان قم کتابی را به چاپ رساند با عنوان نسلی در طلوع صبح ( درنگی در شعر شاعران حوزه علمیه ) به همت مهدی خلیلیان ، این کار ستودنی از سال 82 شاعر روحانی نمونه های شعر همراه با زندگی نامه ای کوتاه آورده بود.همه شاعران از جمله گردآورنده کتاب شاعران معاصر هستند که نام آورترین آنها حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی هستند . با بسیار نام ها که البته در کسوت روحانیت نیستند اما روزگاری در حوزه درس خوانده اند یا اینکه به تحصیل علوم حوزوی مشغولند. دریغا در پیشانی کتاب هیچ تصویری از وضعیت شعر روحانیت امروز طرح نشده است . کاش همتی سترگ در این راه قدم می گذاشت و از شعر روحانی - لااقل سده ی اخیر – همچون مرحوم علامه کمپانی ، حجت الاسلام نیر تبریزی ، علامه محمدصالح مازندرانی ( سمنانی ) و ... تحلیل و پژوهشی در خور و شایسته فراهم می کرد. در روزگار ما صدها شاعر روحانی هست که در همه قالب ها و عرصه های شعری ، اثر آفریده اند و از شاعران طراز اول امروز محسوب می شوند اما شاخصه های شعری آنان ناکاویده مانده است. نخستین انتظار از شاعران روحانی امروز ، طرح مقوله های بایسته ی دینی و آیینی در زیباترین هیئت و زبان ممکن است و پس از آن بهره گیری عالمانه از هنرمندی خدا در قرآن در قلمرو شعر! خوشبختانه این هر دو در شعر شاعران روحانی قابل رصد است . در همین مجموعه ، در هر سروده اشارات قرآنی ، تلمیحات روایی و تاریخی ، نمودها و نمادهای دینی تموج و جلوه ی بارز دارد و خواننده در می یابد شاعر ، عارف این عرصه ها و در زیستن مدام با این ارزش ها و دانش ها ، آن را در شعر خویش متجلی ساخته است . اتفاق سوم : شعر و ادبیات آیینی ، عنوانی است که در دو دهه اخیر باب شده است پیش از این شعر مذهبی یا ادبیات دینی و مذهبی ، عنوان آثاری قلمداد می شد که مقوله های دینی ، ستودن بزرگان دینی ، مدیحه یا مرثیه ، و توصیف و منقبت و پاسداشت نشانه ها و شعائر و شخصیت های دینی باشد . اما امروز ادبیات آیینی معنای فراخ تر از این یافته است و هر اثری که در لایه های درونی یا بیرونی به یکی از ارزش ها ، کنش ها ، منش های پیوسته به دین - آشکار یا پنهان – پرداخته شود اطلاق می شود. شعر آیینی از شاخه های گشن و بارور ادبیات آیینی است که در روزگار ما شاخه های گوناگونی یافته است برخی از این شاخه ها در ادبیات کهن ما سابقه و نمونه دارد مانند شعر عاشورایی ، شعر نبوی یا شعر علوی و برخی کاملاً تازه و نوپدید است یا در شعر گذشته ی دور اندک یاب و نادر است مانند شعر فاطمی ، شعر انتظار و شعر رضوی . شعر آیینی از گذشته ی خویش تا کنون با چند شاخصه باز شناخته می شود : 1-ستایش زیبایی ها ، عظمت ها و منش و کنش شخصیت های سترگ دینی به ویژه اهل بیت و پیوستگان به آن ها. 2-طرح سرمشق و الگوهای متعالی برای انسان.ستایش بزرگان در این سروده ها تکیه گاه نمودن اسوه هاست تا سالکان ، راه را درست و راست بپویند و به کج راهه ها دچار نشوند. 3-طرد زشت ها و زشتی ها ، همان گونه که در سنت زیارت نامه های ما همپای سلام ، لعن ، و در کنار سلم با دوستان ، حرب با زشتی ها و پلشتی ها مطرح می شود در شعر آیینی این خواندن و راندن توءامان است . چراکه نمی شود دوست ورز نیکی و نیکان بود و در برابر بیداد و ناروایی و پلیدی ، چین بر چهره نیفکند. 4-سرشار از نکات معرفتی است . شعر آیینی پیوسته با قرآن و روایات راهگشا و گفتار حکیمانه و سازنده ی حکمت و فرزانگی است . همین است که شعر آیینی درس آموز و روح پرور است و ذهن وضمیر را هم زمان بارور و سرشار می سازد. 5-بی پشتوانه ی الهام و مکاشفه از سرچشمه های غیب و ملکوت نیست . روشن است که جان های پاک ، آیینه اند و آیینه ها نورنما و جلوه گاه زیبایی ها . شاعر آیینی نه امید صله از این و آن دارد و نه نوازش و ستایش هیچ کس . او شیفته و شوریده و عاشق و آسمان آشناست و شعر او محصول سیر و سلوک جان و زبان او در عوالم دیگر و انس با زیبایانی که بهانه ی آفرینش اند. مجموعه « مصرع به مصرع این همه خورشید » از این سیر و سلوک ، گرما و تاب و آفتاب دارد و همین به گره خوردگی آن با جان و نشستن بر روان و زبان کمک می کند . دریغا که کمتر شاعری بر پیشانی شعرهای الهامی خویش نقش و نشان می گذارد اما بسیار سروده های بزرگ چون ترکیب بند محتشم کاشانی ، علی ای همای رحمت شهریار و در عصر پیامبر ، شعر حسان در غدیر ، مهر تأیید روح القدسی دارند. اتفاق چهارم: « مصرع به مصرع این همه خورشید » مجموعه دیگری است که بر مجموعه های آیینی افزوده می شود با سروده هایی که سوگ در آنها چشم نوازتر است . سروده هایی در سوگ امیر مومنان علی (ع) ، فاطمه زهرا (س) ، سوگ سروده ها و مرثیه های عاشورایی ، مرثیه رضوی و در کنار آن ها و شاید هم وزن همه ی این سوزها و سوگ ها ، شعر موعود و انتظار که حسن ختام دفتر نیز با همین سروده هاست. قالب غالب مجموعه ، غزل است و معلوم است که غزل با همه ظرفیت های خویش برای بیان احساسات و دلدادگی ها به ساحت اهل بیت مناسب تر است اما رباعی ، دوبیتی ، ترکیب بند ، قصیده و نو سروده نیز همسایه ی غزل در این مجموعه چشم در چشم خواننده نشسته اند. همه سروده ها همگون و هم افق نیستند و مگر دریا پستی و بلندی ندارد؟همسایگان دریا نیز چنین اند و انصاری نژاد دریا آشناست و از همین قبیله ی آبی و توفانی . در نتیجه جزر و مدها در شعر او که محصول مدت ها سروده است پیداست . اما سمت سبز تکامل ، فرداهایی بارورتر را اشارت دارد.معبدی از نور که چشم به راه آینده شاعر است : او کیست ؟ او که روح بیابانی مرا با شور سهروردی و منصور می برد جزء کتیبه های خراسان زلف اوست شعرم ورق ورق ورق از دور می برد ساعت به وقت مستی نقاره ها نواخت چشم مرا به معبدی از نور می برد نمونه های درخشان در این مجموعه کم نیست . ترکیب بند رضوی از نمونه های مثال زدنی است با ظرائف ، ایماژها ، تصویرها ، تلمیح ها و اشارات روایی و تاریخی و عاطفه ی سیال.عاشورایی های این دفتر نیز مصراع های خورشیدی دیگر هستند اشاره به آن خورشید مصرع مصرع شده ی طف و سروده های انتظار ، صمیمیت شفاف چشمی شبنم زده و منتظر به شوق رؤیت بهار. بوشهر سرزمین شروه و شرجی و شعر و شهادت به گواهی بسیار شاعران شاخص این دهه با این دفترها و دفترهای که در راه است فردایی شکوهمندتر و بارورتر را نوید می دهد.باید منتظر طلوع مصراع های خورشید دیگری نشست و با این مجموعه ، یقین دارم شاعر عزیز حجت الاسلام انصاری نژاد در آینده بسیار خورشیدها به آسمان شعر این پهنه ی شاعرپرور خواهد بخشید. انتهای پیام/
93/03/31 - 14:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 53]