واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
در گفت و گو با صاحبنظران فوتبال با طعم جامعه شناسی و فلسفه تهران-ایرنا-این روزها همه جا صحبت از فوتبال و جام جهانی است؛ ورزشی که طرفدارانی پر و پا قرص و سینه چاک دارد. فوتبال این پدیده ی دنیای مدرن به رمانی شبیه است که در آن غم و شادی، برد و باخت، رفاقت و رقابت، غرور و همدلی فراوان دیده می شود.
فوتبال جهانی مسطح را نشان می دهد و هر جایی از دنیا که پای می گذاری نشانی از آن را می بینی. جام جهانی فوتبال بهانه یی شد تا به ریشه ها و زوایای جامعه شناختی و فلسفی این ورزش پرطرفدار بپردازیم.
ورزش از آن جا که با فرهنگ رابطه ی مستقیم و مستمر داشته است و پدیده یی تربیتی و فرهنگی محسوب می شود، خود موجب رشد فرهنگی و اجتماعی و پدید آمدن عقاید و ارزش های متعالی خواهد شد و تاثیر فراوان آن قابل چشم پوشی نیست. به طور کلی ورزش می تواند انتقال فرهنگ و ارزش ها را در داخل یا خارج از جامعه فراهم سازد.
جامعه شناسی ورزشی، حوزه ی جدید و نوپیدایی است که پیشینه یی حدود 25سال دارد و به بررسی کارکرد ورزش در جوامع و فرهنگ های گوناگون به منظور شناخت تاثیر متقابل آن بر روابط اجتماعی می پردازد.
جامعه شناسی ورزش به عنوان یک حوزه ی علمی چند بعدی و میان رشته یی در بازشناسی و تحلیل فرهنگ، شخصیت قومی و ارتباطات روزمره بین افراد نقش موثری داشته، تا آنجا که برخی از صاحبنظران، ورزش را کلید شناخت جوامع برمی شمرند و آن را مدل و مدخلی مناسب برای تحلیل ساختارهای حاکم بر جامعه می داند.
فوتبال به مثابه ی یک پدیده ی اجتماعی است و در فوتبال، زمینه ی گسترده یی برای فعالیت شاخه های مختلف علوم اجتماعی و انسانی وجود دارد. در این حوزه می توان از تاثیر فوتبال بر ساختار اجتماعی و تاثیر گذاری ساختار اجتماعی بر فوتبال سخن گفت.
فوتبال به عنوان ورزشی جهانی و فراگیر نقشی برجسته یی در ایجاد همبستگی، استحکام اجتماعی، ایجاد شادی و نشاط اجتماعی، همدلی و افزایش روحیه کار جمعی در جامعه دارد.
***توسعه و همبستگی از شاخصه های فوتبال است
«محمدرضا مهرآیین» استاد دانشگاه و نویسنده ی کتاب «جامعه شناسی ورزش» در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا درباره ی ابعاد جامعه شناسی ورزش به طور کلی و فوتبال به طور خاص، اظهار داشت: ورزش به صورت فردی یا جمعی، انسجام اجتماعی ایجاد می کند؛ چه آن هایی که به عنوان مشارکت کنندگان فعال، خود ورزش می کنند یا تماشاگرانی که به عنوان مشارکت کنندگان غیر فعال در عرصه ی جامعه حضور دارند.
وی در ادامه درباره ی تاثیر فوتبال بر ساختارهای اجتماعی و همچنین اثر ساختارهای اجتماعی بر فوتبال معتقد است: ورزش یکی از ابزارهای مهمی است که باعث استحکام ساختارهای اجتماعی می شود؛ همچنین می تواند ارزش ها و فرهنگ را تقویت کند.
مهرآیین البته گفت که متاسفانه بحث های مادی و سوداگری در فوتبال به این زمینه لطمه می زند و نیاز به آسیب شناسی دارد. به گفته ی وی باید سعی کرد تا آثار سوداگری را در ورزش کم و انگیزه های واقعی ورزش را تقویت کرد.
این جامعه شناس در پاسخ به پرسشی درباره ی نقش فوتبال در همبستگی اجتماعی به پژوهشگر ایرنا می گوید: اگر بخواهیم نگاهی «پهنانگر» داشته باشیم، می بایست نقش انسانی فوتبال گسترش یابد و در این میان فوتبال، جایگاهی ویژه و غیر قابل انکار در همبستگی اجتماعی دارد.
مهرآیین معتقد است مراحل اجتماعی شدن و فرم گیری اجتماعی بوسیله ی ورزش صورت می گیرد و همزمان ورزش توانمندی شکل دهی و باروری شخصیت افراد جامعه را دارد و همراه با خود سلامت جسم و روان را خواهد داشت.
نویسنده ی کتاب «جامعه شناسی ورزش» در ادامه افزود: فوتبال شور و شوق به زندگی را در جامعه بیدار می کند و می تواند جامعه را از افکار پریشان و پوچ گرا رها سازد؛ همچنین هدفمندی در زندگی را برای افراد جامعه به ارمغان آورد.
وی درباره ی نقش فوتبال در دنیای مدرن می گوید: جامعه ی مدرن با خود ارزش های مدرن را می آورد؛ فوتبال ورزشی است که به فرآیند «مدرنیسم» چسبیده و نمی توان آن را از دنیای مدرن جدا کرد. امروزه فوتبال بخشی از زندگی مدرن شده است. امروزه برخی از آمارها نشان می دهند در دنیا نزدیک به 600 تا700میلیون نفر از فوتبال نان می خورند و این نشانگر آن است که فوتبال تبدیل به صنعت شده است.
مهرآیین توصیه کرد که باید نگاه به ورزش در آموزش و پرورش تقویت شود تا بتوانیم جامعه یی از افرادی سرزنده و سالم داشته باشیم؛ زیرا جامعه با نشاط بر اقتصاد کشور هم تاثیر فراوانی می گذارد و باعث توسعه می شود.
*** فوتبال مساله یی جهانی است
«بیژن عبدالکریمی» مدرس و پژوهشگر فلسفه نیز در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا درباره ی اثرات و نتایج فوتبال در زندگی انسان اظهار داشت: فوتبال یک امر انسانی است؛ بنابراین با نحوه ی هستی خاص انسان (اگزیستانس) نسبت دارد. آدمی موجودی انتخابگر و متناهی است. آدمی هر گزینه و امکانی را که برمی گزیند، گزینه ها و امکان های دیگری را از دست می دهد. در عرصه ی فوتبال نیز چنین است. ما در عرصه ی فوتبال روح های زیبا و زشت، هر دو را داریم. در فوتبال عناصر مثبت و منفی همزمان حضور دارند؛ از یک سو لذت، هیجان، زیبایی و آفرینندگی و از سوی دیگر، نیاز، بهره کشی و استثمار، غفلت و ناخودآگاهی.
به گفته ی این پژوهشگر فلسفه فوتبال هم می تواند به افراد انسانی چه در مقام بازیگر و چه در مقام تماشاچی یاری رساند تا در دنیای جادویی آن از بار زندگی و فشارهای اظطراب آلود زندگی بکاهند و در همان حال می تواند سبب غفلتی بنیادین از حقایق زندگی و منجر به نوعی ازخودبیگانگی شود؛ درست همچون دین، هنر، سیاست یا هر امر انسانی دیگری که وجوه زیبا و تعالی بخش و وجوه منفی و توهم زا دو امکان بنیادینی هستند که در برابر هر یک از آنها قرار دارد.
استاد فلسفه درباره ی زبان حاکم بر مناسبات فوتبال گفت: فوتبال امری جهانی است و توانسته است زبانی جهانی و مشترک بوجود آورد. فوتبال چیزی را محقق کرده است که «فرگه» و «راسل» اصحاب «حلقه وین» و بسیاری از «فیلسوفان تحلیلی» سودای تحقق آن را داشته اند. امروز جهان فوتبال، محل آمد و شد بازیکنانی با زبان ها، رنگ ها، مذاهب، ملیت ها و فرهنگ های مختلف شده است اما همه در یک زبان و یک هدف مشترکند و آن فوتبال است. در دنیای فوتبال، گویی همه ی مرزبندی های دروغین و قراردادی نژادی، زبانی، قومیتی، طبقاتی، فرو می ریزد.
نویسنده ی کتاب «ما و جهان نیچه ای» معتقد است: در دوران مدرن عقل همگانی و فهم عمومی (Common Sense) چیرگی یافته است. فوتبال نیز، برخلاف فلسفه یا هنر و ادبیات متعالی، با فهم همگانی یا عقل متعارف نسبت دارد. فوتبال تنها بر اساس آموزه و ذهنیتی بسیط و مشترک از طرف همه ی انسان ها قابل فهم است. کافی است فرد چند قاعده ی کلی را بداند یا چند بازی را از نزدیک یا از طریق رسانه ها دنبال کند تا فوتبال را بفهمد و به هیجان و حرکت منتج از فوتبال بپیوندد. این فرد برای عضویت در خانواده ی بزرگ و جهانی فوتبال، نیازی به هیچ تخصص یا سطح بالایی از استعداد و فرهنگ و تفکر ندارد.
به نظرعبدالکریمی، فوتبال درست همچون زندگی، بازی فردی و جمعی است و در آن تاکتیک و تکنیک، خشونت و مهر، فریب و نیرنگ، گذشت و جوانمردی، اخلاق و بی اخلاقی، قدرت و تدبیر وجود دارد.
این مدرس فلسفه افزود: در این بازی، درست همچون خود زندگی، امکان های بسیار متعددی در برابر بازیکنان وجود دارد؛ تا آنجا که حرکت های هر یک از بازیکنان و نتیجه ی نهایی این بازی را پیش بینی ناپذیر می سازد. آنجا که نتایج بازی، به دلیل نابرابری دو تیم، از پیش قابل پیش بینی است، بازی مورد استقبال قرار نمی گیرد. در این بازی، درست مثل خود زندگی، هم قدرت تیمی، انتخاب های فردی و علم و تکنیک نقش دارند و هم عنصر پیش بینی ناپذیر شانس و تصادف. عبدالکریمی در ادامه ی گفت و گوی خود با ایرنا تصریح کرد: فوتبال جمع میان آزادی و ضرورت، تقدیر و انتخاب است. صحنه ی فوتبال مثالی کوچک و نمادین از عرصه ی جهان و زندگی در زمینی محدود و قابل رویت است و درست همچون خود زندگی، عرصه ی جدال تدبیر و شانس، تقدیر و آزادی، خستگی و پیگیری، امید و ناامیدی، شجاعت و هراس، قدرت و ضعف، جوانمردی و فریب، شکست و پیروزی و ... است.
این مدرس فلسفه درباره ی اینکه چرا فوتبال تا این اندازه مورد علاقه ی مردمان در سراسر جهان است، اظهار داشت: در این زمینه می توان بر اوصاف جمعی بودن، مهیج بودن یا برخورداری از ارزش های زیبایی شناختی فوتبال دست گذاشت یا اینکه بر حضور عناصر دوگانه و متعارض ، بی رحمی و گذشت، تکنیک و تاکتیک، حرکت جمعی و فردی و ... در این بازی تاکید کرد.
نویسنده ی کتاب «ما و پست مدرنیسم»، فوتبال را یکی از پدیدارها و جلوه های دوران مدرن دانست و افزود: فوتبال مثل هر پدیدار تاریخی دیگری ربطی بسیار استوار با شبکه ی گسترده یی از معانی، نشانه ها، مناسبت ها و نهادهای دوران خویش دارد. فوتبال را، درست همچون بسیاری دیگری از پدیدارهای مدرن مثل تکنولوژی(فناوری)، رسانه، ژورنالیسم (روزنامه نگاری)، فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات و ...، با هیچ نیرویی نمی توان از جهان کنونی حذف کرد؛ چرا که هر پدیداری در این جهان با یک کلیت شبکه یی مرتبط است.
امروزه فوتبال به بخشی از زندگی جوامع تبدیل شده است و به نوعی دنیای مدرن بدون فوتبال امکان پذیر نیست. این ورزش نقشی مهم در اقتصاد و توسعه جوامع دارد و حتی می تواند بازنمودی از فرهنگ جوامع باشد. از این رو می شود گفت جام جهانی فوتبال فرصتی مناسب را در اختیار کشورها قرار داده تا بتوانند از دیپلماسی عمومی بهره ببرند و فرهنگ و ارزش های خود را در عرصه یی گسترده نشان دهند.
*گروه پژوهش های خبری
پژوهشم**م.س**2054
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
31/03/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]