تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833340143
آخرین چهارشنبه واپسین ماه سال در آستارا رنگ دیگری دارد
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
آخرین چهارشنبه واپسین ماه سال در آستارا رنگ دیگری دارد آستارا ـ بر اساس رسمی دیرین در شمالغرب ایران و از جمله شهرستان آستارا ، در اسفندماه هر هفته جشنی برای استقبال از بهار بر پا می شود.
به گزارش خبرنگار ایرنا، مردم همه مناطقی که به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می کنند، به طور معمول این جشن ها را از اولین چهارشنبه اسفندماه معروف به ”یالانچی چرشنبه“ (چهارشنبه دروغین) شروع می کنند.
مراسم چهارشنبه در دومین چهارشنبه که به ”خبرچی چرشنبه“ (چهارشنبه خبرچی) ، سومین چهارشنبه که به ”کول چرشنبه“ (چهارشنبه خاکستری) و چهارمین چهارشنبه نیز که به ”گول چرشنبه“ (چهارشنبه گل) معروف است ، ادامه می یابد.
علاوه بر این ، به اعتقاد مردمان این سرزمین ، عدد چهار اصل و ریشه طبیعت جاودانه است و با توجه به اعتقاد عمیق به چهار عنصر آب ، باد ،خاک و آتش در زندگی مردم ، اولین چهارشنبه را منسوب به باد می دانند و اعتقاد دارند در آن روز باد خواهد وزید.
دومین چهارشنبه ماه آخر سال نیز منسوب به خاک ، سومین چهارشنبه منسوب به آتش و چهارمین چهارشنبه هم منسوب به آب است.
هر کدام از این چهار چهارشنبه ماه آخر سال آیین های مخصوص به خود را دارد که سه مورد از آن آیین ها هم اکنون در شهرستان هایی مثل آستارا فراموش شده ولی آیین های ویژه چهارشنبه آخر سال که به چهارشنبه سوری نیز معروف است ، همچنان با قوت برگزار می شود.
این هفته بر اساس این تقویم مردمی ، آیین سومین چهارشنبه یا ”کول چرشنبه“ (چهارشنبه خاکستری) و یا به تعبیری چهارشنبه آتش برگزار می شود.
برخی از مردمان شهرستان آستارا با روشن کردن آتش در ساعات غروب روز سه شنبه آن هفته به استقبال بهار رفته و با سرخی آتش و گرمای آن ، گرم شدن زمین و رویش دوباره حیات و طبیعت را نوید می دهند.
هر چند که نام چهار چهارشنبه آخر سال با نام چهارشنبه گره خورده ولی مراسم آن در ساعات غروب روز سه شنبه برگزار می شود.
برگزاری این آیین ها در ساعات پایانی روز سه شنبه حکمتی دارد که در هزار توی تاریخ گم شده ولی نشانه هایی می توان از علت دقیق آن به دست داد.
در سالهای دور که هنوز ساعت اختراع نشده بود ، مردم فواصل زمانی روز و شب را با طلوع و غروب آفتاب سنجیده و آغاز هر روز را از غروب روز قبل محاسبه می کردند.
به همین علت غروب روز سه شنبه جزو لحظات متعلق به چهارشنبه تلقی شده و از اولین دقایق روز چهارشنبه محسوب می شد و بر همین اساس ، آیین های ویژه چهارشنبه نیز در اولین ساعات همان روز(چهارشنبه) بر پا می شد.
هر چند که آخرین چهارشنبه هر سال آیین های ویژه مخصوص به خود را دارد و همه ساله با شکوه خاصی در شهرستان آستارا برگزار می شود ، ولی در چهارشنبه های دیگر ماه اسفند نیز برخی مردم علاقمند مراسم ویژه این ایام را نیز برپا می دارند.
آغاز تکم گردانی و روشن کردن آتش در غروب این روز از آن جمله آیین ها است و بر اساس رسم دیرین این روزها ، تکم گردانها به طور رسمی فعالیت آیینی خود را در آستارا آغاز کرده اند.
تکمچی ها و تکم گردانان در بین دو چهارشنبه آخر یعنی ˈکول چرشنبهˈ و ˈگول چرشنبهˈ می آیند و اشعارشان را خوانده و مژدگانی آمدن عید و فرا رسیدن نوروز را می گیرند.
تکم خوانی و تکم گردانی آیینی است که همواره در مناطق آذری زبان از جمله آستارا به عنوان سنتی ماندگار و منحصر به فرد در زمینه عید باستانی نوروز مورد توجه مردم بوده و با روش مخصوص خود به اجرا در می آید.
واژه تکم Takam از دو بخش ˈتکهˈ و ˈمˈ تشکیل شده است. تکه در زبان ترکی به معنی بز نر قوی هیکل که همیشه در راس گله حرکت می کند و گله را به چراگاه و محل های معین هدایت می کند و ˈمˈ ضمیر ملکی دوم شخص مفرد است و تکم در واقع به معنی ˈبز نر منˈ است.
تکم یک عروسک چوبی سنتی است و به کسی که این عروسک را بگرداند و همراه با شعر شیرین و آهنگین در شهر نوید آمدن نوروز را بدهد ، تکمچی می گویند.
تکم به خودی خود شاید فاقد ارزش باشد ولی افرادی که به آنها تکم خوان و یا تکم گردان می گویند با خواندن اشعار متناسب با عید و زندگی روزمره مردم به آن هویت خاصی داده اند.
تکم خوان ها به طور معمول از کوهستان ها می آیند و اشعاری را درباره نوروز، زایش و نوزایش می خوانند و علامت مشخصه آنها نیز همین بز تزیین شده و تکم است.
تکم خوانی یک نمایش عروسکی و یکی از شاخه های فرهنگ شفاهی ما است که اگر نادیده گرفته شود به معنی نادیده گرفتن و پشت سر گذاشتن میراث فرهنگی خود ماست و نخستین نتیجه آن ، این خواهد بود که نسل آینده جایی پای محکمی برای گذاشتن نخواهد داشت.
به طور معمول آیین های نمایشی از جوامع کشاورزی نشأت می گیرند و به همین علت بسیار با طبیعت همگون بوده و با صفا هستند.
آیین تکم خوانی هم که از جامعه روستایی و کشاورزی خطه آذربایجان سرچشمه گرفته، متاسفانه با پیشرفت علم و تکنولوژی ، صنعتی شدن و گسترش شهرنشینی و در نهایت به علت فراهم نبودن بستر ارایه آن عقب نشینی کرده و در حال فراموشی است.
تکم گردان ها که مژده بهار را می دهند ، از مردم مژدگانی می گیرند. آنها به این مژدگانی ”پای“ یا سهم می گویند و گرفتن آن را حق خودشان می دانند.
آیین تکم گردانی با ارزش گذاری مجدد ، بازشناسی و کاربردی کردن آن قابل احیا و گسترش است ولی لازمه این امر آن است که متصدیان امر فرهنگ احیای آن را برای خود وظیفه دانسته و فقط در روزهای نوروز به فکر احیا و استفاده از این آیین نیفتند.
***
آزین بندی تکم:
تکم یک عروسک چوبی است که به قطر حدود 4 سانتیمتر ، طول 25 و عرض 12 تا 15 ساخته می شود و آن را آزین می کنند. این عروسک خاص مراسم نوروز در خطه آذربایجان است.
روی این عروسک چوبین را با مخمل یا پارچه هائی به رنگ قرمز می پوشانند و روی این پارچه را نیز با پولک ، زنگوله ، سکه و نیز پارچه های الوان و حتی آئینه تزیین می کنند.
تکم با قطعات پارچه ای رنگی آزین بندی شده مانند گل های بهاری است که هر رنگ و گل این تکم معنای خاص خود را دارد. رنگ سرخ به معنی شادی و نشاط است. این رنگ در فرهنگ آذربایجان خیلی مورد استفاده قرار می گیرد و به طوری که حتی لباس عروس های این خطه در سال های نه چندان دور سرخ رنگ بوده است.
گاهی تکم برخی از تکم چی ها به جای بز شتر است و شعرهایشان نیز با همین تغییر شکل تکم عوض می شود مثلاً:
آق دوه نون گوزلری /
یره گیرمز دیزلری
بو ایامین قیزلاری /
کبین کسر اوزلری
پس تکمچی ها گاهی به جای بز ، از شتر نیز استفاده می کردند. چون اینها همه از نشانه های زندگی در طبیعت است و هر کدام از این حیوانات نیز به عنوان سمبلی از زندگی محسوب می شوند.
***
اشعار تکم خوانی:
مهمترین بخش آیین تکم گردانی خواندن اشعار آن است. نمایش های آیینی ساختار نمایشی محکمی ندارند و ساختار نمایشی آنها بسیار ساده ، صمیمی و روان بوده و بیشتر بیانگر مفاهیم انسانی عصر خودشان است. این نمایش ها به احتمال زیاد ادامه همان سرودهای ایران باستان هستند که مربوط به دوره هخامنشیان و قبل از آن است که به مرور زمان با تغییر شکل به ما رسیده است.
اشعار تکم خوانی از نظر ساختاری جزو ترانه های عامیانه محسوب می شود. اوزان و هارمونی آن با توجه به نیاز و مقتضیات زمان جابجا و عوض می شود و هر تکمچی یا تکم گردان با آزادی کامل اشعار این آیین را عوض کند.
در اشعار تکم خوانی گاهی اشعار مذهبی نیز به چشم می خورد. این اشعار بر اساس مستندات موجود از زمان صفویه که بنیانگذار شعیه در ایران هستند وارد این آیین شده و اغلب در سال هایی که ایام نوروز با مناسبت های مذهبی همزمان می شود از این اشعار مذهبی استفاده می شود.
تکم گردان ها این گونه آواز سرمی دهند:
بو تکه اویون ائدر
قوردونان قول بویون ائدر
یئغار ایرانئن دویوسون
چه پیشینین تویون ائدر
ترجمه: / این بز نر بازی می کند / با گرگ همراهی می کند / و دست برگردن او می اندازد / محصول برنج کل
ایران را جمع آوری می کند / و برای بزغاله اش جشن عروسی به پا می کند/
*****
بو تکه آختا تکه
بویونوندا وار نوختا تکه
گاه قول اولار ساتئلار
گاهدا چئخار تاختاتکه
ترجمه: / این بز نر ، بز نر اخته است / طنابی بر گردنش بسته شده است / گاه غلام و برده می شود و به فروش می رسد / و گاه پادشاه می شود و بر تخت سلطنت تکیه می دهد /
*****
جناب جبرئیل نامه گتوردی
گتور جگین پیمبره یتوردی
مبارک قوللارین گویه گوتوردی
سیزون بوتازه بایراموز مبارک
آیوز ، ایلوز ، هفتوز ، گونوز مبارک
ترجمه: جناب جبرائیل نامه آورد / به محض آوردن به پیامبر رسانید / پیغمبر هم دستهایش را بر آسمان برداشت که / این عید تازه تان مبارک باشد / ماهتان ، سالتان ، هفته تان ، روزتان مبارک باد /
*****
امیرالمومنین تخته چخاجاق
یزیدون بوینونا نوخدا وراجاق
شیرین شربت سو یرینه آخاجاق
سیزون بوتازه بایراموز مبارک
آیوز ، ایلوز ، هفتوز ، گونوز مبارک
ترجمه: حضرت امیرالمومنین ، به تخت ولایت خواهد نشست / و برگردن یزید افسار خواهد بست / و به جای آب در رودها شربتهای شیرین جاری خواهد شد / این عید تازه تان مبارک باشد / ماهتان ، سالتان ، هفته تان ، روزتان مبارک باد /
*****
بیزیم یرده یومورتانی یویارلار
انونی دونوب یددی رنگه بویارلار
یددی سینده تحویل اوسته قویارلار
سیزون بوتازه بایراموز مبارک
آیوز ، ایلوز ، هفتوز گونوز مبارک
ترجمه: / در محل ما تخم مرغ را می شویند / و آنرا به هفت رنگ می آرایند / و هر هفت تا را در سفره عید می گذارند / این عید تازه تان مبارک باشد / ماهتان ، سالتان ، هفته تان ، روزتان مبارک باد /
*****
بیزیم یرده قوهون قارپوز اکرلر
اونی تامام شهرلره توکرلر
تزه ایلین چوخ حسرتین چکرلر
سیزون بوتازه بایراموز مبارک
آیوز ، ایلوز ، هفتوز ، گونوز مبارک
ترجمه: در محل ما خربزه و هندوانه می کارند / آنها را به تمام شهرها می فرستند / حسرت فرا رسیدن سال نو را می کشند / این عید تازه تان مبارک باشد / ماهتان ، سالتان ، هفته تان ، روزتان مبارک باد /
*****
تکم گئتدی مرنده
تاماشادی گلنده
کول تکمون باشینا
قایناناسی بیلنده
ترجمه: / تکم رفته به مرند / برگشتنش تماشایی است / خاک بر سر تکم / اگر مادر زنش آگاه شود /
*****
آغ دَه وَه نین گوزلری
یئره گلمز دیزلری
بو ایامین قیزلاری
کبینین کسراوزلری
ترجمه: / چشمان شتر سفید / زانوهایشان به زمین نمی آید / دختران امروزی / عقدشان را خودشان می بندند/
***
پاداش تکم چی:
تکمچی به در هر خانه ای که می رود و شعر می خواند ، صاحب خانه به تناسب وضعیت مالی و امکانات خود چیزی به عنوان شاباش ، خلعت و انعام به او می دهد. البته تکمچی نیز لزوم دادن انعام را همراه با شعر یاد آور می شود:
آی تکمین کندی وار
کمندی وار کندی وار
هر قاپودا اویناسا
بیر نلبکی قندی وار
ترجمه: / تکم ده دارد / کمند دارد و ده دارد / جلوی هر دری برقصد / یک نعلبکی قند پاداش دارد/
تکم اولدی ایپین گتیر آی خانم
چاتدیغجان یوکین گتیر آی خانم
کسمه پائین بوتون گتیر آی خانم
ترجمه: تکم می میرد طنابش را بیاورید خانم جان / تا زورتان می رسد بارش را بیاورید خانم جان / سهمش را کم نکنید و کامل بیاورید خانم جان /
***
زمان اجرای آیین تکم خوانی:
تکم آیینی است که چند روز مانده به چهارشنبه سوری اجرا می شود. بر اساس رسمی دیرین در شهرستان آستارا در اسفندماه هر هفته جشنی برای استقبال از بهار بر پا می شود و معمولا مردم این جشنها را در بین دو چهارشنبه آخر یعنی کول چرشنبه و گول چرشنبه می آیند و اشعارشان را خوانده و مژدگانی آمدن عید و فرا رسیدن نوروز را می گیرند.ک4
535/ 603
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 76]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها