واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: ملي شدن صنعت نفت از نگاهي ديگر
چهار سال پيش از ملي شدن صنعت نفت ايران، در يكي از روزهاي گرم آبادان، گروهي از كارگران ايراني در اعتراض به برخوردهاي غيرانساني انگليسيها، اعتصاب كردند. اين اعتراضها در زمينهاي باتلاقي آبادان، نخستين حركت فراگير ايرانيان در مبارزه با استعمار اقتصادي غرب لقب گرفت، هرچند كه خميرمايه آن اقتصادي نبود.
چهار سال پيش از ملي شدن صنعت نفت ايران، در يكي از روزهاي گرم آبادان، گروهي از كارگران ايراني در اعتراض به برخوردهاي غيرانساني انگليسيها، اعتصاب كردند. اين اعتراضها در زمينهاي باتلاقي آبادان، نخستين حركت فراگير ايرانيان در مبارزه با استعمار اقتصادي غرب لقب گرفت، هرچند كه خميرمايه آن اقتصادي نبود. رضاخان در آن دوره براي راضي نگه داشتن لندن، يكي از گردانهاي مخوف كشور را راهي آبادان كرد و غائله به پا شده را به سود انگليسيها عاقبت به خير كرد، اما اين پايان كار نبود، زيرا به فاصله چند سال پس از اين اتفاق يكي از اتفاقهاي بزرگ قرن رخ داد؛ «ملي شدن صنعت نفت در ايران.» شايد بسياري از مورخان بر اين عقيده باشند كه حركت عظيمي كه براي ملي شدن صنعت نفت ايران آغاز شد حول محور «كلاهبرداري اقتصادي» بريتانيا ميچرخيد، اما سه اپيزود تاريخي در فراهم كردن زمينههاي اين موفقيت بزرگ نشان ميدهد ايرانيان عليه كساني كه كرامت انساني آنان را از بين ببرند به پا ميخيزند و از همه توان خود براي مبارزه با آن استفاده ميكنند و از قضا موفق ميشوند. اپيزود اول آناني كه به آبادان سفر كردهاند بهخوبي ميدانند در ضلع غربي اين شهر، خانههاي لوكس و آب و هواي پاكيزه، متمايزكننده اين قسمت شهر با ديگر نقاط آن است. اين نقطه به دليل موقعيت جغرافيايي و وزش بادهايي كه دود پالايشگاهها را به سمت شرق شهر ميبرند، محل زندگي انگليسيها بود و در فاصلهاي كوتاهتر، چهره شهر حلبيآباد عيان ميشود و دود و آلايندههاي صنعتي در خانههاي كارگران ايراني جولان ميدهد. اپيزود دوم هواي داغ آبادان همان طور براي ساكنانش عادي است كه براي مهاجران بهويژه انگليسيها غيرعادي! همين موضوع تفاوتهاي بسياري را در تخصيص امكانات لوكس نظير كولر، آب پاكيزه، آبسردكن، سيستم تهويه و...، ميان مديران ايراني و خارجي به وجود آورده بود، اما اين همه ماجرا نبود. از آنجا كه انگليسيها به علت غرور خاص خود، ايرانيان را پست و شقي ميشمردند، به هيچ عنوان حاضر به استفاده از لبنيات ايراني نبودند، از اين رو حدود يكصد رأس گاو انگليسي به آبادان وارد كردند. شرايط آب و هوايي آبادان چند گاو را تلف كرد تا انگليسيها براي برطرف كردن اين مشكل، كولر و سيستم تهويه مدرني را تعبيه كردند، در حالي كه ايرانيها از اين امكانات محروم بودند! اپيزود سوم زنان باردار انگليسي ساعاتي پيش از وضع حمل، سوار كشتيهاي ويژه مجهز به پزشك و تجهيزات پزشكي ميشدند و خود را به دهانه خليج فارس ميرساندند؛ جايي دور از خطالقعر مرزي ايران در آبهاي بينالمللي، تا در آنجا وضع حمل كنند، زيرا نميخواستند فرزندشان متولد ايران باشد، زيرا از نظر آنها ايران و ايراني بسيار فرومايهتر از آن بودند كه آنان بخواهند در ايران و در جوار ايرانيان نوزادشان را به دنيا بياورند! نگاهي گذرا به اين سه اپيزود به خوبي نشان ميدهد جرقه موتور محركه نهضت ملي شدن صنعت نفت هم از چنين رويكردهايي زده شد؛ رويكردها و رفتارهايي كه در قبال ايران و ايراني از جانب اجانب در طول تاريخ، با فرجام خوبي روبهرو نشده است. همه فرهنگهاي بدخواه و مهاجم به فرهنگ ملت ايران و تمدن اسلامي، در دل اين فرهنگ انسانمدار هضم شدهاند و اثري از آنها باقي نمانده است. ملي شدن صنعت نفت ايران را نميتوان فقط در بعد استعمار اقتصادي تحليل كرد بلكه يكي از جنبههاي مهم آن را بايد در تحقير ايرانيان غيور يافت. ملي شدن صنعت نفت ايران بيش از آنكه مديون شعور سياسي و اقتصادي مليگرايان باشد، وامدار غيرت مردان و زنان ايراني است كه به هيچ عنوان اجازه نميدهند هيچ قدرتي با آنها با زبان تحقير و تهديد سخن بگويند. ملي شدن صنعت نفت يك حركت فراگير ملي و مبتني بر استقلال داخلي است اما جنبههاي اجتماعي و ريشههاي بروز اين موفقيت بزرگ استخوانبندي اين حركت تاريخي را تشكيل ميدهد كه اين سه اپيزود به خوبي از چرايي شكلگيري حركت ضد استعماري خبر ميدهد.
نویسنده : وحيد حاجيپور
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: 19 اسفند 1392 - 22:08
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 153]