تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1834459532
آغازی برای یک پایان!
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
گفت‌وگو با عباس عربی، مترجم کتاب «پایان تاریخ و انسان واپسین» فوکویاما آغازی برای یک پایان! فوکویاما، فیلسوف و اقتصاددان است که در اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 1990 با طرح نظریه «پایان تاریخ» به شهرت جهانی رسید. نظریه او بر فراگیر شدن دموکراسی و مردم سالاری به‌عنوان یک الگوی سیاسی و نیز اقتصاد آزاد به‌عنوان یک الگوی جهانشمول اقتصادی مبتنی است.
یکی از جنبه های اهمیت این نظریه حکم به پایان عمر بسیاری از ایدئولوژی های مدرن غربی (از جمله مارکسیسم) است. هر چند چنین ایدئولوژی هایی در زمان طرح این نظریه و پس از آن با بحران های جدی مواجه شد و این خود نقطه قوتی برای این نظریه محسوب می شود، اما بُعد ایجابی نظریه پایان تاریخ، خود جای نقد و بحث دارد، زیرا حکم به این که لیبرال دموکراسی مرحله آخر تکامل تاریخ است، ادعایی بزرگ است که هم از حیث نظری و هم در عمل (با توجه به وقایعی که بعد از ارائه این نظریه در جهان رخ داد) قابل مناقشه است. از حیث نظری چگونه می توان در باب آینده پیش بینی ای در این حد کلی ارائه کرد؟ چگونه می توان درباره آینده تحولات جهان پیشگویی کرد؟ موفقیت نسبی نظام های لیبرال غربی در تسلط بر اقتصاد و سیاست جهان در قرن بیستم ضرورتا موفقیت چنین نظام هایی را تا انتهای زندگی بشر تضمین نمی کند، زیرا بسیاری از نظام های غیرلیبرال و غیردموکرات در دوره های مختلف تاریخ، سروری و حکمرانی های وسیعی داشتند، ولی دولت آنها مستعجل بوده است. در عمل نیز، ظهور جریان های مختلف و متفاوت اسلامگرایی در خاورمیانه و موفقیت های نسبی سیاسی و اقتصادی آنها و نیز دستاوردهای مهم و روز افزون اقتصاد چین (کشوری که به هیچ وجه نمی توان نظام حاکم در آن را لیبرال دموکرات نامید) چالش های جدی ای برای این نظریه است. در زمان طرح این نظریه، فوکویاما خود از نومحافظه کاران محسوب می شد و نظریه پایان تاریخ نیز با موضع غربگرای نومحافظه کاران سازگاری داشت، اما فوکویاما بعدها مواضعی را علیه نومحافظه کاری اتخاذ کرد، از جمله مخالفت با اشغال عراق از سوی آمریکا، رای ندادن به جورج بوش و نیز اعلام پایان عصر نومحافظه کاری. کتاب «پایان تاریخ و انسان واپسین» فوکویاما پس از گذشت بیش از دو دهه به زبان فارسی ترجمه شد و آنچه در اینجا می خوانید مشروح مصاحبه با یکی از دو مترجم این کتاب است. اما با توجه به مطالبی که در ابتدا بیان شد، شایان ذکر است که انتشار این مصاحبه، نشانه تائید مواضع مترجم و کتاب «پایان تاریخ و انسان واپسین» از سوی روزنامه نیست. در ابتدا بفرمایید که چرا فوکویاما و پایان تاریخ او را برای ترجمه در نظر گرفتید؟ در ابتدا پیشنهاد ترجمه این کتاب توسط انتشارات سخنکده به من و خانم زهره عربی(خواهرم) ارائه شد و آنچه باعث شد تا این پیشنهاد را بپذیریم این بود که در کمال شگفتی باوجود این که فوکویاما فرد شناخته شده ای در ایران است و اهل فن با نظریه پایان تاریخ او آشنا هستند، اما هیچ گاه کتاب پایان تاریخ و انسان واپسین او به فارسی ترجمه نشده بود. این کتاب پس از انتشار در سال 1992 به بیش از 20 زبان دنیا ترجمه شده و شایسته بود که ترجمه ای از آن به فارسی طبع شود. نقدهای فراوانی هم بر اندیشه فوکویاما شده بود پس برای شناخت بهتر این اندیشه و نقد درست آن لازم بود که این کتاب ترجمه شود. این کتاب حوزه های مختلفی همچون علم سیاست، روابط بین الملل، تاریخ و اقتصاد را در برمی گیرد. اما در ایران بیشتر علمای علم سیاست با فوکویاما آشنا هستند و به نظر من با ترجمه این کتاب جنبه های کمتر شناخته شده اندیشه فوکویاما بیشتر و بهتر می تواند نقد و ارزیابی شود. در مقدمه کتاب به مقاله «پایان تاریخ» اشاره کردید. چه تفاوتی بین مقاله پایان تاریخ و کتاب «پایان تاریخ و انسان واپسین» وجود دارد؟ فوکویاما در تابستان سال 1989 مقاله ای با عنوان پایان تاریخ در مجله نشنال اینترست منتشر کرد که جنجال زیادی برانگیخت، بویژه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، نظریه فوکویاما در این مقاله بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. فوکویاما در این مقاله بیان کرد که در چند سال گذشته یک اجماع و اتفاق نظر جهت مشروعیت بخشیدن به لیبرال دموکراسی، به عنوان یک سیستم جامع حکومتی در کل جهان پدیدار شده است، زیرا این نظام بر همه مکاتب و ایدئولوژی های رقیب مانند شاهنشاهی موروثی، فاشیسم و اخیرا کمونیسم غلبه پیدا کرده، علاوه بر آن، استدلال کرد که دموکراسی آزاد شکل دهنده «نقطه پایان تکامل ایدئولوژی بشری» و «شکل نهایی حکومت انسانی» است که به این صورت به معنای دقیق کلمه، «پایان تاریخ» پایه گذاری می شود، به این معنی که چالش های جدی و تناقض های نامعقول اشکال مختلف حکومتی نام برده شده فوق، در نهایت به شکست این حاکمیت ها منتج شده و دموکراسی آزاد مسلما از چنین تناقض های اساسی درونی مبرا بود. قطعا با برچیده شدن دیوار برلین، فروپاشی شوروی و وقایع میدان تیانمن چین، این نظریه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و فوکویاما با اعتماد به نفس بیشتری در کتاب خود نسبت به مقاله پایان تاریخ که سه سال پیش از آن به رشته تحریر درآورد، این نظریه را بیان کرد. خاصه آن که تمام این وقایع با از بین رفتن یکی از دو بلوک قدرتمند قرن بیستم یعنی اتحاد جماهیر شوروی کمونیستی ارتباط مستقیم داشت و در نتیجه دموکراسی لیبرالی و خوانش جدید فوکویاما از این اندیشه که بیشتر ناظر بر افکار هگل است، به نوعی دموکراسی و آزادی را در سطح جهانی محق جلوه می داد. وی تمام این وقایع و وقایع تاریخی پیش از آن را به نوعی دوران گذار تاریخی قلمداد می کرد که با عبور از آنها به دوران متکامل تر پساتاریخی گام می نهیم. عربی: قطعا با برچیده شدن دیوار برلین، فروپاشی شوروی و وقایع میدان تیانمن چین، فوکویاما با اعتماد به نفس بیشتری نظریه پایان تاریخ را بیان کرد. خاصه آن که تمام این وقایع با از بین رفتن یکی از دو بلوک قدرتمند قرن بیستم یعنی اتحاد جماهیر شوروی کمونیستی ارتباط مستقیم داشت البته فوکویاما در این کتاب اذعان می کند که کتاب فوق نسخه تکرار شده مقاله پایان تاریخ نیست، اما در ادامه با اشاره به نقدهای صورت گرفته بر مقاله پایان تاریخ بیان می کند که در این کتاب قصد ندارد انتقادهای منتقدان درخصوص نظریه پایان تاریخ را نقد و بررسی کند و بر مواضع قبلی خود پافشاری می کند. به عنوان مترجم کتاب پایان تاریخ و انسان واپسین، چه عامل یا عواملی را در طرح چنین نظریه ای از سوی فوکویاما دخیل می دانید و نسبت نظریه پایان تاریخ را با دانش تاریخ چگونه ارزیابی می کنید؟ برای فهم بهتر کتاب و نظریه پایان تاریخ باید به سال های پایانی دهه 80 میلادی و اوایل دهه 90 رجوع کنیم. قطعا هیمنه و هژمونی اردوگاه کمونیستی در حال اضمحلال و فروپاشی بود و قدر مسلم در این فروپاشی عوامل مختلفی دخیل بود. می دانیم که رویدادهای تاریخی تک علتی نیست و در فروپاشی حکومت ها و تمدن ها باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت. در مورد شوروی سابق هم این امر صدق می کند و مجموعه عوامل دور و نزدیک و خارجی و داخلی، موجبات فروپاشی آن را پدید آورد. قطعا ضعف و زوال شوروی مهم ترین عامل در بیان این نظریه از سوی فوکویاما بود و به همین دلیل او پیروزی را از آن لیبرال دموکراسی می داند. اما در باب نگاه فوکویاما به دانش تاریخ باید گفت که مراد فوکویاما از تاریخ، یک نگاه معرفت شناختی است که آن را به صورت هدف دار و جهت دار مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد، ولی با نوع تفسیر و خوانش مخصوص به خود. وی در ابتدا بیان می کند که تاریخ را می توان براساس فرآیند منفرد، منسجم و تکاملی فهمید، زمانی که تجربه همه افراد هر دوره ای مورد توجه قرار می گیرد.وی تکامل تاریخی را این گونه توضیح می دهد که در پایان تاریخ آنچه از نظر او شکل متکامل حکومت است، نمودار می شود. به همین دلیل او به هگل و مارکس اشاره و بیان می کند که این دو متفکر نیز برای تاریخ، پایانی متصور هستند، البته از نظر هگل این پایان تاریخ به ظهور حکومت لیبرالی منتج می شد، در حالی که از دیدگاه مارکس یک جامعه کمونیستی چنین ویژگی ای را دارد و قطعا فوکویاما نیز حاکمیت آزادی را متکامل ترین شکل حکومت می داند که در پایان تاریخ ظاهر می شود. البته از نظر فوکویاما و به طور کلی کسانی که برای تاریخ پایان و فرجامی متصور هستند، معنای این حرف این نبود که سیکل طبیعی زاد و ولد، مرگ و میر و حیات به پایان می رسد و این که دیگر حوادث و رویدادهای مهم شکل نخواهد گرفت؛ به زعم آنان معنا و مفهوم آن بیشتر ناظر بر این مطلب بود که دیگر پیشرفتی در ایجاد و تشکیل اصول زیربنایی و نهادهای زیرساختی حاصل نخواهد شد. به دلیل این که از نظر آنها، برای بیشتر پرسش های اساسی و قابل توجه، پاسخی مناسب دریافت شده است که فوکویاما این پاسخ را همانا رسیدن به جامعه ای مبتنی بر اصول لیبرال دموکراسی ارزیابی می کند. نگاه او به فروپاشی شوروی نیز از همین منظر است و وی در مورد علل و عوامل خارجی فروپاشی شوروی و نسبت میان خصومت و دخالت آمریکا در این فروپاشی به عنوان کسی که در دستگاه حاکمیتی آمریکا نیز قرار داشت، سکوت می کند و فقط آن را از منظر تکاملی، آن هم با تفسیر خود مورد نقد و ارزیابی قرار می دهد. نگاه فوکویاما به کشورهایی که از نظر او به دموکراسی حرکت نکرده اند، چگونه است؟ فوکویاما جهان را به دو بخش تاریخی و پسا تاریخی تقسیم بندی و بیان می کند کشورهایی را که دوران گذار خود به سمت دموکراسی و آزادی را طی کرده اند، باید پسا تاریخی دانست، زیرا آنها سیر منطقی تکاملی خود را طی کرده اند و در این زمینه نیز اندیشه و فکر هگل را به مدد می گیرد و در نهایت به پیشرفت های اقتصادی غرب و مقوله جهانی سازی اشاره دارد. اما از نظر او کشورهایی که از این الگو پیروی نمی کنند (همانند کشورهای جهان سوم) را باید گرفتار سنت های تاریخی دانست، به همین دلیل او مقوله هایی همچون ناسیونالیسم یا ملی گرایی و ایجاد و برقراری حکومت هایی را که مبتنی بر ارزش های لیبرال دموکراسی نیستند منحصر به دنیای تاریخی می داند. فوکویاما از کنار سنت های مذهبی، ملی و بومی این گونه کشورها با بی تفاوتی عبور می کند و معتقد به رسیدن به یک اجماع جهانی در جهت نیل به دموکراسی و آزادی است. او در زمینه اقتصادی نیز قائل به پیروی از الگوی بازار آزاد رقابتی و جهانی شدن این الگوست. در نتیجه پیشرفت تمدن غربی را ناشی از آن می داند و دلیل شکست مارکسیسم را هم در همین راستا مورد نقد و ارزیابی قرار می دهد. مسلم تهوری / جامجم
چهارشنبه 30 بهمن 1392 2:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها