واضح آرشیو وب فارسی:الف: «اردوغان»؛ امروز در تهران
تاریخ انتشار : سه شنبه ۸ بهمن ۱۳۹۲ ساعت ۰۸:۴۴
شهروند افتخاری تهران، راهی ایران است. نخستوزیر ترکیه قرار است امروز با مقاممعظمرهبری، رییسجمهوری و معاون اول رییسجمهوری دیدار و گفتوگو کند. در این سفر وزرای امورخارجه، اقتصاد، توسعه و انرژی ترکیه رجب طیباردوغان را همراهی میکنند. این سفر پس از آن صورت میگیرد که انتخابات ریاستجمهوری و انتخاب حسن روحانی کاندیدای معتدل این دور از رقابتها به نوعی بر تمام معادلات سیاست داخلی و البته خارجی ایران تاثیری انکارناپذیر گذاشته است. تاثیراتی که روابط ایران با همسایه همیشگیاش ترکیه را هم شامل میشود و به نظر میرسد «واگرایی» این سالها، در حال تبدیل به «همگرایی» است.رجب طیباردوغان، نخستوزیر ترکیه جزو اولین مسوولان بلندپایهای بود که انتخاب حسن روحانی را به سمت ریاستجمهوری تبریک گفت. احمد داووداغلو، وزیر امورخارجه ترکیه که تئوریسین سیاست خارجی ترکیه (به صفر رساندن مشکلات با همسایگان) محسوب میشود هم در میان میهمانان مراسم تحلیف رییسجمهوری به چشم میخورد. نهایتا قدمزدن او با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان در کنار رودخانه هادسون نیویورک در خلال نشست عمومی سازمانملل در آمریکا، آغاز اولین مذاکرات دیپلماتیک دولت تدبیر و امید با دولت اسلامگرای ترکیه بود که از چشم خبرنگاران پنهان نماند و چیزی نگذشت که عکسهایشان در سایتهای داخلی و خارجی منتشر شد. مذاکراتی که به نظر میرسید پیشدرآمدی بود برای سفر ظریف به ترکیه، سفری که در کنار دیگر ملاقاتها خبر از آن داشت که ترکیه در حال چرخشی دوباره به سوی ایران است. هر چند پس از افشای فساد مالی در ترکیه و ورود «رضا ضراب» به این پرونده به نوعی پای ایران را هم به ماجرا کشاند. رضا ضراب عنوان کرده بود که «بابک زنجانی» رییس او است. بابک زنجانی پس از آنکه پرونده تحقیقوتفحص مجلس از سازمان تامیناجتماعی منتشر شد متهم به فساد مالی شد و اکنون در اوین است. در این پرونده سعید مرتضوی، دادستان سابق تهران که به اصرار محمود احمدینژاد بر ریاست سازمان تامیناجتماعی تا پایان دولت دهم ماند هم درگیر است.چرخش دوباره ترکیه به سمت ایرانبه اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه روابط بینالملل، این تمایل دوباره ترکیه به ایران به دلایلی چون انتخابات ریاستجمهوری در ایران و رویکارآمدن رییسجمهوری «اعتدالگرا» بازمیگردد. از سویی بهدنبال کاهش تنشها میان تهران و واشنگتن ترکیه تلاش میکند در بازسازی روابط دو کشور نقش میانجی و اثرگذاری ایفا کند و همچنین تغییر نگاه ترکیه به راهکار حل بحران سوریه از مهمترین علتهای این ماجراست. البته نمیتوان این را از نظر دور داشت که ایران و ترکیه همواره روابط اقتصادی گستردهای داشتهاند و حتما بهبود روابط دو همسایه قدیمی در توسعه دو کشور اثرگذار خواهد بود. هر چند این روابط در دوسال پایانی دولت محمود احمدینژاد پس از اعمال تحریمهای گسترده علیه ایران کاهش یافت. این درحالی است که پس از افزایش فشارهای غرب بر ایران، ترکیه مجبور شد واردات نفت خود از ایران را تا ۴۰درصد کاهش دهد.اشاره به این نکته ضروری است که از نظر اقتصادی حجم روابط تجاری ایران و ترکیه تا پایان سال ۲۰۱۱ فراتر از ۱۶میلیارددلار میرسید. رقمی که دو کشور تلاش داشتند آن را تا سال ۲۰۱۵ به ۳۰میلیارددلار افزایش دهند. اما کاهش روابط دو کشور در سالهای اخیر به معنای توقف این رشد اقتصادی بود.جایگاه ترکیه در سیاست خارجی دولت احمدینژادبهدنبال اجرای سیاستهای دولت محمود احمدینژاد با محوریت انتقال تمرکز دیپلماسی ایران به حوزه آمریکای لاتین و آفریقا و نیز در پی انتقال پرونده هستهای ایران از «آژانس» به «شورای امنیت» سازمانملل و صدور قطعنامههای متعدد این نهاد علیه ایران، افزایش فشار غرب و اعمال تحریمهای گسترده، روابط ایران و ترکیه هم تاحدودی روبه تیرگی رفت. البته جدا از این موارد نمیتوان از تاثیرگذاری ملاحظات ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا بر مناسبات سرد تهران- آنکارا غافل ماند زیرا ترکیه برای جلبنظر شرکای غربی خویش، گریزی جز فاصلهگرفتن از ایران نداشت. موضع ترکیه در تحولات «بهار عربی» و سقوط دیکتاتورهای عرب و نهایتا موضع یکسان با غرب، علیه سوریه همهوهمه نشان داد، ترکیه میکوشد در تضعیف جایگاه منطقهای رقیب دیرین خود (ایران)، نقشی پررنگتر ایفا کند و خود، به الگویی برای این کشورها تبدیل شود. نقشی که در نهایت با کمی احتیاط میتوان گفت با ناکامی مواجه شد. در این چارچوب، در مهمترین مورد ترکیه موضع خود در قبال حل مناقشه سوریه را تعدیل کرد و امروز مواضعی اتخاذ کرده که همسان با تهران نیست اما فاصله آنکارا با تهران را کاهش داده و هردو کشور در مسیر تاکید بر گزینه نظامی و تلاش برای حل دیپلماتیک بحران حرکت میکنند، هرچند، آینده سیاسی «اسد» و عدم حضور یا حضور وی در حکومت بعدی سوریه محل اختلاف است.«بهار عربی»، موسم جدایی ایران و ترکیهپس از آنکه قریب به سهسال پیش حکومتهای برخی کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه مشمول تغییراتی گسترده شدند، ایران و ترکیه هم روابطشان تعریفی دیگر به خود گرفت. ایران و ترکیه که تا پیش از آن روابطی دوستانه داشتند به رقبایی تبدیل شدند که در پی اظهارنظرهای سران دو کشور گاه به هم «نزدیک» و گاه «دور» میشدند. دولت اسلامگرای ترکیه پس از این تغییرات سعی کرد الگویی از سازگاری اسلام با مدرنیته غرب را به دولتهای جدید این کشورها ارایه دهد. تونس، مصر، لیبی و یمن از جمله این کشورها بودند. این نگاه تا آنجا قوت گرفت که حتی از اردوغان برای سخنرانی و ملاقات دعوتهای متعددی انجام شد و در مقابل دولت ایران در آن دوران در اینباره کارنامهای قابلقبول در مقابل این تحولات نداشت. اما ایجاد رقابت مشخصا بعد از آغاز بحران در سوریه شکلی تازه گرفت و حتی در برخی موارد به تنش هم کشیده شد. استقرار موشکهای پاتریوت (موشکهای زمین به هوا که برای انهدام موشکهای دشمن بهکار گرفته میشود) در ترکیه یکی از مهمترین موضوعات مورد مناقشه دو کشور بود. ترکیه عضو ناتو است و بر اساس مفاد قرارداد ناتو کشورهای عضو مورد حمایت ناتو هستند و پس از آنکه ترکیه با سوریه همسایه جنوبی خود که درگیر جنگ داخلی شده بود، وارد تنش جدی شد این کار را انجام داد. گفتنی است که گروههای مخالف دولت بشار اسد در ترکیه حضور دارند و جلسات خود را برای تشکیل دولت موقت آنجا برگزار کردند. در مقابل ایران حامی سوریه بود و مخالف هرگونه مداخله نظامی در این کشور بوده و هست. موضعی که به نظر میرسد با برگزاری دو نشست ژنو۱و۲ برای رسیدن به یک راهحل دیپلماتیک برای بحران سوریه نشان از تغییر نگاه جهانی به این ماجراست.روابط استراتژیک، ظرفیتها و چالشهاایران و ترکیه تشابهات بسیار از نظر فرهنگی دارند. قرنها همسایگی دو کشور موجب شده تا این موضوع نقطه اتصال این دو همسایه باشد. زبان مشترک، نفوذ و جایگاه اسلام، وجود کردها که جمعیت قابل توجهی در دو کشور را تشکیل میدهند از جمله این موارد فرهنگی است. ارتباط آسیای میانه با اروپا و نقش مهم جاده و ترانزیت از طریق ایران و ترکیه، تامین انرژی مورد نیاز ترکیه بهعنوان کشوری که تلاش دارد تا سال ۲۰۲۰ جزو ۱۶کشور اقتصادی دنیا قرار گیرد هم از مسایلی است که نمیتوان از نظر دور داشت. از سویی ایران و ترکیه در منطقه حساس خاورمیانه همواره تلاش کردهاند در مناسبات بینالمللی نقشی جدی داشته باشند. نکته دیگر که شاید به آن خیلی توجه نمیشود این است که ترکیه مهمترین هدف گردشگری از سوی مسافران ایرانی است و سالانه هزاراننفر از ایران به ترکیه سفر میکنند و همین موضوع یکی از مسایل مهم میان دو کشور است. حالا بر سرکارآمدن دولت تدبیر و امید در ایران چرخش نگاه جامعه جهانی را بههمراه داشته است، جامعهای که نمیتوان یکی از مهمترین همسایگانمان را از آن فاکتور گرفت. بهنظر میرسد ایران و ترکیه در آستانه تجربهای تازه از روابط خود هستند.منبع: شرق
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 87]