تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1820132478
با معنونیت‌های نوظهور عاقلانه برخورد کنیم
واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: شنبه ۵ بهمن ۱۳۹۲ - ۱۱:۱۰
یک انسان‌شناس معتقد است: برای درک کارکردها و کژکارکردهای معنویت‌های نوظهور باید عقلانی و فارغ از قوم‌مداری و سوگیری منفعت‌جویانه رفتار کنیم. مهرداد عربستانی - انسان‌شناس - در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: درباره‌ی معنویت‌گرایی، پیش از هر چیز باید توجه داشت که شکل‌گیری فرقه‌ها یا کیش‌های دینی/معنوی در هیچ‌یک از تمدن‌ها امری نادر نبوده است و گرایش‌های مختلف دینی در قالب تشکل‌های دینی بارها در جوامع مختلف شکل گرفته‌اند. ادیان «جهانی» مانند اسلام و مسیحیت، خود در ابتدا به مثابه‌ی یک فرقه یا یک گرایش دینی اقلیت در جامعه شکل گرفته‌اند. به عبارت دیگر، تعداد زیادی از ادیان شناخته‌شده‌ی امروزی، زمانی مرحله‌ی «فرقه بودن» را طی کرده‌اند. این انسان‌شناس حوزه‌ی دین همچنین گفت: در یک سنت دینی بزرگ مانند اسلام نیز می‌توان شکل‌گیری و وجود فرقه‌ها و گرایش‌های مختلف را دید. از فرقه‌های کلامی و فقهی گرفته، تا فرقه‌هایی که خوانش‌های متفاوتی از اعتقادات یا مناسک دینی داشته‌اند. بررسی اجمالی کتاب‌های مرتبط با «ملل و نحل» مانند کتاب ملل و نحل نوشته‌ی محمدبن عبدالکریم شهرستانی می‌تواند تصویری را از این فرقه‌ها، گرایش‌ها و نحله‌های مختلف در داخل فرهنگ و تمدن اسلامی آن زمان (قرن پنجم و ششم هجری قمری) نشان دهد. عربستانی بیان کرد: طبعا بسیاری از این نحله‌ها در طول تاریخ، دوام نیاورده‌اند و به‌جز نامی از آنها باقی نمانده است و برخی دیگر به گرایش‌ها یا نحله‌های مستقر و رایج تبدیل شده‌اند. او ادامه داد: برخی مطالعه‌ها درباره‌ی فرقه‌های دینی، به آنها به مثابه کارگاهی برای مطالعه‌ی شرایط پیدایش ادیان بزرگ می‌نگرند. بی‌تردید زمینه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر پدید آمدن و مهم‌تر از آن، گسترش این نحله‌ها در سطح جامعه تأثیر اساسی داشته‌اند. نگاهی به کتاب‌های عمومی جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی دین به‌خوبی می‌تواند نمایی از تلاش‌های دانشمندان اجتماعی را برای فهم دین به مثابه‌ی «امری اجتماعی» نشان دهد. «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری» از «ماکس وبر» یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار جامعه‌شناختی در بررسی تعامل بین تغییرات اجتماعی و شکل‌گیری هنجارهای دینی جدید در غالب قرائت‌های تازه از دین (در اینجا پروتستانیزم) است. این پژوهشگر توضیح داد: جامعه‌ی ایران به‌طور مشخص از اواخر دهه‌ی 1360، شاهد بروز و رواج برخی گرایش‌های دینی «دگرباور» (Heterodox)، «جایگزین» (Alternative) یا «تلفیقی» (Syncretic) بود. منظور از گرایش‌های «دگرباور»، باورها و گرایش‌هایی است که با باورها و اعمال مستقر «راست کیش» (Orthodox) زاویه دارند، اگرچه می‌توان آنها را به‌طور کلی در ذیل یک دین قرار داد، مانند گرایش‌ها و فرقه‌های صوفیانه و حلقه‌های دگراندیش اسلامی. عربستانی ادامه داد: گرایش‌های «جایگزین» هم گرایش‌هایی هستند که اصولا در زیر پوشش دین غالب نیستند و شیوه‌ها و کیهان‌شناسی‌های جایگزین یا نوینی را در دین‌ورزی مطرح می‌کنند. مانند گرایشات تئوصوفیانه (نوعی الهیات آزاد و عارفانه)، رواج تمرین‌های روحی و ذهنی برای تحقق شخصی و جهان‌بینی‌ها و تکنیک‌های روح‌گرایانه. گرایشات «تلفیقی» نیز اشاره به گروه‌هایی دارد که تلاش دارند تلفیقی از عناصر دینی متفاوت را شکل دهند. البته آمار و ارقامی برای دریافتن میزان رواج این نحله‌ها و گرایش‌ها وجود ندارد و فقط دیدن بروز و تنوع این گرایش‌ها، مبنای قضاوت درباره‌ی رواج آن‌هاست. او در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان بروز و رواج این گرایش‌ها را تشریح کرد؟ گفت: درباره‌ی این‌که آیا می‌توان یک دلیل عمده برای بروز و رواج آنها یافت یا عوامل متعددی در ملحق شدن مردم به این گروه‌ها نقش دارند، به‌نظر می‌رسد که با توجه به ماهیت متکثر هر یک از این گرایش‌ها و تفاوت آنها در شیوه‌ی سازمان‌دهی و محتوای باورها، اعمال و مدعاها، تبیین‌های متفاوتی را برای رواج هریک از آنها می‌توان مطرح کرد. بدون ادعای احصای تمام تبیین‌های ممکن یا شمول تمام گرایش‌های دینی، به چند تحلیل ممکن درباره‌ی گروه‌های مختلف دینی، لازم به ذکر است وقوع انقلاب اسلامی که با رونق گفتمان اسلامی به‌طور خاص و گفتمان دینی به‌طور عام همراه بود، قابل توجه است. این انسان‌شناس بیان کرد: طرح آن مباحث دینی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ادبیات غالب اجتماعی را تشکیل می‌داد، به تقویت گفتمان دینی منجر شد و همچنین به‌طور کلی‌تر توجه به اموری مانند معنای زندگی، ماورای طبیعت و تجربه‌ی دینی را افزایش داد. این امر به‌طور متناقضی به بسط «گفتمان راست کیش اسلامی - شیعی» منجر شد، به‌علاوه، به جستوجوگری در حوزه‌های دگرباورانه یا جایگزین، بویژه در حوزه‌ی تجارب دینی و «عرفانی» دامن زد. رواج گرایش‌های صوفیانه و عرفان‌های شرقی و غربی (سرخپوستی) در سال‌های اخیر را شاید بتوان ناشی از این گرایش‌های نوین دانست. او گفت: در عین حال «راست کیشی اسلامی - شیعی» که ایدیولوژی حاکمیتی جمهوری اسلامی بوده، توسط نظام آموزشی و دستگاه‌های تبلیغی در جامعه بسط داده می‌شد و طبعاً مجال را بر دیگر گرایش‌های دینی تنگ می‌کرد. همان‌طور که می‌توان انتظار داشت، مقاومت در برابر صدای غالب «راست کیشی اسلامی - شیعی» هم می‌توانست باعث بروز گرایش‌های جایگزین یا دگرباور دینی و تمایل برخی اقشار اجتماعی به آنها شود. البته گرایش‌های عرفانی - معنوی در ایران را نمی‌توان کاملا مستقل از حرکت «عصر جدید» (New Age) دانست. عربستانی همچنین اظهار کرد: جنبش عصر جدید گونه‌ای از جنبش معنوی است که در نیمه‌ی دوم قرن بیستم در کشورهای اروپایی و آمریکایی شکل گرفت. این جنبش با گرایش به فرقه‌های معنوی و عرفانی، ادیان پیش از مسیحیت، طبیعت‌گرایی، شمنیزم، روح‌گرایی و سفر روح، ادیان تلفیقی، صوفیزم و تئوسوفیزم - یا عرفان‌گرایی خارج از ادیان مستقر - با طعمی از تحقق شخصی، روان‌شناسی و فراروان‌شناسی و طب‌های کل‌نگر مشخص می‌شود. این انسان‌شناس حوزه‌ی دین بیان کرد: طبعا از طریق ترجمه‌ی کتاب‌ها، فیلم‌ها و ... این جنبش می‌توانست منبعی برای سیراب کردن تقاضا و جستوجوگری معنوی در داخل کشور بوده باشد. ترجمه‌ی کتاب‌های «کارلوس کاستاندا» و «جیدو کریشنامورتی» و کتاب‌هایی با مضامین ادیان شرقی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، تمرینات ذهنی مختلف و شیوع انواع طب‌های جایگزین و کل‌نگر مانند طب سنتی، هومیوپاتی، انرژی درمانی و... را می‌توان در راستای بسط جنبش عصر جدید هم تبیین کرد. به عبارت دیگر می‌توان گرایش‌های معنوی - دینی داخل ایران را هم در راستای گرایشی جهانی به کشف یا بازکشف افق‌های معنوی در راستای بِه باشی روانی و جسمانی دانست. او گفت: بیشتر شاغلان و هواداران این گرایش‌ها بین طبقات متوسط و متوسط به بالای شهرها هستند که صبغه‌ای از «روشنفکری» را با خود دارند. به طریق معکوس، برای بسیاری از افراد اشتغال به این‌گونه گرایش‌ها نشانی از تعلق به طبقه‌ی متوسط و بالای شهری است. همین معنای نمادین می‌تواند برای کسانی که در آرزومندی ارتقای طبقه‌ی اجتماعی هستند، انگیزه‌ای برای پیوستن به این گروه‌ها و حشر و نشر با هواداران آنها باشد. به این ترتیب، این افراد تلاش می‌کنند خود را واجد ارزش نمادینی کنند که متخص طبقات بالاتر اجتماعی است. عربستانی با بیان این‌که پدیدار شدن و رواج این گرایش‌های معنوی - دینی همیشه در طول تاریخ با رویکرد پذیرایی مواجه نبوده است، ادامه داد: در بعضی موارد، فعالیت‌های بسته به روی غیر (Esoteric) این فرقه‌ها، یعنی منوط بودن آموزشهای گروه به تشرف افراد باعث شده که این کیش‌ها یا فرقه‌ها متهم به مغزشویی و القاگری شوند. در حقیقت، در افراطی‌ترین حالات گاهی مغزشویی بعضی فرقه‌ها باعث آسیب‌های جدی به جامعه شده است. مانند جریان حمله با گاز سارین به متروی ژاپن توسط پیروان فرقه‌ی «آوم شینریکیو» (Aum Shinrikyo) و رهبر کاریزماتیک آن «شوکو آساهارا» (Shoko Asahara) که در جریان آن بیش از 30 نفر کشته و 50 نفر زخمی شدند. او اضافه کرد: در بعضی دیگر از این موارد نیز گرایش‌ها و گروه‌های دینی - معنوی ممکن است رقیب گفتمان مستقر و «راست کیش» قلمداد شوند و مورد سوء‌ظن و تعقیب قرار گیرند. در کشور ما به‌طور خاص، این‌گونه گروه‌ها، بویژه گروه‌هایی که آموزشهای دینی ارائه می‌کنند و بر محور یک رهبر کاریزماتیک شکل گرفته‌اند، با اتهام فساد عقیده و خرافات، قصور عقیده و عوام‌فریبی مواجه شده‌اند. بی‌تردید می‌توان با رویکردی انتقادی و تحلیلی به کارکردها یا کژکارکردهای این گروه‌ها در دوران معاصر یا در طول تاریخ پرداخت؛ ولی چنین بحث و مطالعه‌ای فقط در حوزه‌ای می‌تواند ثمربخش باشد که رویکرد مَدرسی و عقلانی فارغ از قوم‌مداری و سوگیری منفعت‌جویانه بر آن حاکم باشد. انتهای پیام
کد خبرنگار:
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[مشاهده در: www.isna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 71]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها