محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830713627
دانايي شبكه‌اي
واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: دانايي شبكه‌اي
درنگي در مفهوم و ماهيت شبكه‌هاي اجتماعي
تحول شتابزده در فناوري ويدئو، ماهواره، تلفن همراه و اينترنت، موج‌هايي پياپي و درهم فرو رفته از نوآوري‌هاي رسانه‌اي را رقم زده‌اند و با سرعتي نفسگير مفهوم «ارتباط» و بنابراين چشم‌انداز اجتماعي پيرامون‌مان را دگرگون ساخته‌اند. در اين زمينه است كه شبكه‌هاي اجتماعي جاي مي‌گيرند و به خيزابه‌اي در چنين بستر پرخروشي شبيه مي‌شود.
شبكه‌هاي اجتماعي را مي‌توان از زواياي گوناگون بررسي كرد. تأثير اين شبكه‌ها در همگرايي افكار عمومي، يا برون‌ريزي هيجان‌ها و عواطف جمعي، موضوع‌هايي هستند كه سزاوار است جدا جدا و به شكلي مفصل تحليل شوند. در اين ميان، ارتباط شبكه‌هاي اجتماعي با دانايي مسئله‌اي است كه كمتر مورد توجه قرارگرفته است. از اين زاويه، شبكه‌هاي اجتماعي از چند نظر منحصر به فرد و ويژه هستند و با رسانه‌هايي كه پيش از اين با آن سر و كار داشته‌ايم، تفاوت دارند.
2 - شاخص‌هايي كه شبكه‌هاي اجتماعي را منحصر به فرد مي‌سازند را مي‌توان به‌طور خلاصه در 4 مورد گنجاند؛ نخستين ويژگي بي‌سابقه اين شبكه‌ها آن است كه در آنها نوعي ارتباط پيچيده «همه با همه» گنجانده شده است؛ يعني برخلاف رسانه‌هايي مثل راديو و تلويزيون و كتاب و روزنامه كه در آن يك نفر يا شماري اندك از توليد‌كنندگان پيام با انبوهي از مخاطبان مربوط مي‌شوند، در شبكه‌هاي اجتماعي با ارتباطي چندلايه‌اي و درهم تنيده روبه‌رو هستيم كه طي آن هركس با همه مربوط مي‌شود و اين ارتباط هم از جنس فرستادن پيام است و هم دريافت آن. اين در حالي است كه اشكال سنتي‌تر ارتباط مانند ارتباط «يكي با يكي» - مثل نامه‌نگاري يا گفت‌وگوي تلفني- هم در اين سيستم وجود دارد و از روي نامه‌نگاري الكترونيك (e-mail) كپي‌برداري شده است. نوآوري اصلي‌اي كه شبكه‌هاي اجتماعي را به پديده‌اي اجتماعي بدل ساخته و آن را به مثابه عاملي براي خلق تغيير و دگرگوني بركشيده، همين امكان ارسال پيام هركس براي همه و دريافت پيام از همه است.
دومين ويژگي نوظهور و غيرعادي اين رسانه نو، آن است كه طيفي وسيع از پيام‌ها در شكل‌ها و قالب‌هايي متنوع را مي‌توان به واسطه‌اش ارسال كرد. متن، فايل صوتي، عكس، فيلم و نمادهايي از پيش طراحي شده. تقريبا هر رمزگان قابل تصوري مي‌تواند به كمك اين رسانه پخش شود. چنين الگويي از ارسال پيام نخست در نامه‌نگاري الكترونيك ممكن شده بود اما تنها با ظهور شبكه‌هاي مجازي است كه جا به جايي‌شان با چنين حجم انبوهي ممكن شده.
سومين خصوصيت بي‌سابقه شبكه‌هاي مجازي آن است كه بخش مهمي از ارتباط در آنها به بازخورد مخاطبان اختصاص يافته است؛ يعني ارتباط در رسانه‌هاي سنتي كه ارسال پيام از فرستنده به گيرنده بود، به وضعيتي تازه دگرديسي يافته كه در آن ارسال پيام از فرستنده به گيرنده، با بازگشت بازخورد از گيرنده به فرستنده نيز همراه است. به‌عبارت ديگر، اگر از ديدي سيستمي به شبكه‌هاي اجتماعي بنگريم، با حلقه‌اي تشديد‌شونده از بازخوردهاي مثبت روبه‌رو هستيم كه خود را تقويت مي‌كند و اين، جايگزين ارتباط سنتي خطي‌اي شده كه به عليتي سرراست و مستقيم و تكينه شبيه بود. به همين دليل است كه در شبكه‌هاي اجتماعي ابزارها و رمزگاني خاص (مثل like، shareو...) براي اعلام بازخورد قرارداد شده و ابزارها و نمادهايش توسعه يافته است.
در نهايت، آخرين ويژگي مهم شبكه‌هاي اجتماعي از ديد ارتباطات آن است كه ارتباط در آن كمابيش با مكث و اتلاف زمان صفر انجام مي‌پذيرد؛ يعني ضرباهنگ ارسال پيام و دريافت پيام در آن چندان سريع شده كه فاصله مكاني را بي‌معنا كرده است. يكي از دلايل محبوبيت چشمگير برخي از شبكه‌هاي اجتماعي نزد ايرانيان آن است كه برخي از مردم كشورمان در سرزمين‌هاي ديگر زندگي مي‌كنند و اين ابزاري است كه با غلبه بر بعد مسافت، ارتباط نزديك و همزمان ميان ايشان و هموطنانشان را ممكن مي‌سازد.
بنابراين اگر بخواهيم ويژگي‌هاي برجسته شبكه‌هاي اجتماعي را برشمريم، به اين 4 سرفصل مي‌رسيم: ارتباط در اين شبكه‌ها پيچيده و از نوع «همه با همه» است، قالب پيام‌هاي ارسالي بسيار متنوع است، بازخورد در آن رايج و فراگير و متصل به پيام است و ضرباهنگ ارتباط تند و وقفه ميان ارسال و دريافت پيام تقريبا صفر است.
3 - اگر به همين 4 ويژگي شبكه‌هاي اجتماعي توجه كنيم، برخي از پيامدهاي حضور آن بر سپهر اجتماعي كشورمان خودبه‌خود قابل‌درك مي‌شود. اين امكان بي‌سابقه كه در شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توان پيامي را براي همه ارسال كرد و آن همه را هم از ميان اطرافيان و دوستان برگزيد، خود امكاني است كه از سويي به «من»ها، صداي مستقل مي‌بخشد و از سوي ديگر راهي هموار براي ارسال پيام‌هاي شخصي را برايشان فراهم مي‌آورد.
تجربه تاريخي سال‌هاي گذشته نشان داده است كه شبكه‌هاي اجتماعي در جامعه ايراني پديده‌اي تأثيرگذار و مهم هستند كه بسيج رفتار جمعي به سادگي در بطن‌شان ممكن است. از نمودهاي انسان‌دوستانه و زيبايي مثل بسيج نيروهاي ياريگر به زلزله‌زدگان آذربايجان گرفته تا بازتاب‌هايي نازيبا و زشت مثل توهين دسته جمعي به فوتباليست‌ها و شخصيت‌هاي مشهور، همگي در اين فضا مجال ظهور يافته‌اند و اينها همه شبكه‌هاي اجتماعي را به موضوعي شايسته بررسي و تعمق بدل ساخته‌اند.
يكي از مواردي كه در اين بافت مي‌توان مورد توجه قرار داد و درباره‌اش پرسش طرح كرد، ارتباط دانايي و پيام‌هاي تبادل شده در اين شبكه‌هاست هر روز انبوهي از پيام‌هاي شخصي و جمعي در شبكه‌هاي اجتماعي رد و بدل مي‌شود كه هريك از آنها بالاخره معنا و مفهومي دارد و در بافتي از حقيقت معنا مي‌يابد. اين بدان معناست كه پيام‌هاي رد و بدل شده در شبكه‌هاي اجتماعي و ابراز نظرها و اعلام موضع‌ها، همگي بر بنياني از حقيقت‌هاي مرسوم و پيش‌فرض‌هاي هنجارين استوار شده است و به نوبه‌خود حقيقتي ويژه را بازتوليد مي‌كند. مي‌توان پرسيد كه پيام‌هاي جاري در فضاي شبكه‌هاي اجتماعي، تا چه حد با حقيقت رسيدگي‌پذير، عقلاني و كارآمد بيروني ارتباط دارد؟ مي‌توان پرسيد كه چه اندوخته‌اي از دانايي پشتيبان اين پيام‌هاست؟ و مي‌توان سؤال كرد كه چه حجمي از داده‌هاي معتبر، علمي و جدي در اين زمينه جا به جا مي‌شود. اين رده از پرسش‌ها، همان‌هايي هستند كه ارتباط ميان شبكه‌هاي اجتماعي و دانايي را مورد توجه قرار مي‌دهند.
4 - با بررسي شبكه‌هاي اجتماعي، به سرعت چند الگو نمايان مي‌شود؛ نخست آنكه در اين فضا، پيام‌ها معمولا كوتاه هستند.متن‌هايي كه به‌عنوان post بر صفحه‌ها گذاشته مي‌شوند، معمولا دست بالا 2صفحه دارند و ابرازنظرهايي كه پاي اين پيام‌ها به چشم مي‌خورند، معمولا از چند كلمه تا چند سطر درازا دارند. به بيان ديگر، نخستين ويژگي پيام‌هاي رد و بدل شده در شبكه‌هاي اجتماعي آن است كه كوتاه و بريده بريده است و از اين‌رو به ندرت حجم داده‌هاي كافي براي انتقال معنايي عميق يا پيچيده را در اختيار كاربران قرار مي‌دهد. اين نكته هم قابل تعمق است كه در برخي از اين شبكه‌هاي اجتماعي مانعي فناورانه براي درازاي پيام‌ها وجود ندارد؛ يعني كاربران برخي از شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توانند پيام‌هايي به درازاي ده‌ها صفحه توليد و آنها را بر صفحه‌هاي خويش منتشر كنند اما معمولا چنين نمي‌كنند و دليل آن سليقه و الگوي مصرف پيام‌ها توسط مخاطبان است؛ يعني مهم‌ترين عامل كاهنده از درازاي پيام‌ها، حوصله و علاقه مخاطبان است. كاربران شبكه‌هاي اجتماعي معمولا بيش از چند دقيقه را براي خواندن يك پست صرف نمي‌كنند و به پيام‌هايي علاقه دارند كه به شكلي گذرا و سريع چيزي را به آنها منتقل كند. اين خصلت، يعني توقف كوتاه‌مدت و خودداري از تامل برپيام‌ها، دومين ويژگي شبكه‌هاي اجتماعي است و عاملي است كه خودبه‌خود پيچيدگي پيام‌ها و تراكم حقيقت نهفته در آنها را محدود مي‌سازد.
سومين نكته، از همان خصلت ارتباط «همه با همه» در شبكه‌هاي اجتماعي بر مي‌خيزد. شبكه اجتماعي از اين نظر كه به شكلي مردم‌سالارانه به همگان صدا مي‌بخشد و ابزاري همسان و متقارن را براي ابراز نظر در اختيار همه مي‌گذارد، ستايش‌برانگيز و ارجمند است اما همين امر مي‌تواند به عوام‌گرايي و سبكي معناها نيز دامن بزند. ازدحام پيام‌ها و فرستنده‌ها در شبكه‌هاي اجتماعي باعث مي‌شود كه متغيرهايي مانند شهرت، محبوبيت و حتي جنسيت فرستنده پيام، عامل اصلي تأثيرگذاري پيام باشد و نه متغيرهايي حقيقت‌مدار، مانند اعتبار علمي گوينده يا مستندبودن داده‌ها و يا دقت به‌كار گرفته شده در زبان و كلام پيام. اين نكته سوم به‌خصوص در آنجا نمود مي‌يابد كه مي‌بينيم صفحه‌ها و گروه‌هايي كه به مسخره‌كردن اين و آن يا اظهارنظر درباره امور روزمره و سبك مشغولند، چندده‌هزار كاربر و هوادار دارند و پيام‌ها و ابرازنظرهاي معمولا بي‌پايه يا هيجان‌زده كه در آنها ديده مي‌شود، با چندصد تأييد و چندده موضع‌گيري همراه مي‌شود، درحالي‌كه صفحه‌هايي كه به مراكز معتبر دانشگاهي يا شخصيت‌هاي نامدار علمي تعلق دارند و مطالب معتبر و درست از نظر علمي را با ديگران سهيم مي‌شوند، معمولا بيش از چندهزار هوادار ندارند و پيام‌هايشان هم با چندده تأييد و چند يادداشت‌گذاري مورد استقبال قرار مي‌گيرد.
اين شلوغي و ازدحام فرستندگان پيام و فرصت محدود كاربران براي حضور در شبكه‌هاي اجتماعي، باعث مي‌شود كه حضور گاه چندساعته كاربران در اين شبكه به گشت و‌گذاري بي‌سر و ته و بي‌هدف بدل شود؛ از اين رواست كه استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي براي بيشتر اعضاي اين شبكه در رده اتلاف وقت مي‌گنجد و چيزي جز تفرجي ولگردانه در فضاهاي شخصي اطرافيان را به‌دنبال ندارد. حضور همزمان چند ميليون توليدكننده پيام در غياب معياري براي رده‌بندي و شناسايي پيام‌دهندگان معتبر يا دانا، بدان معناست كه در اين فضا هر پيامي بايد تا حدودي مشكوك و پا در هوا قلمداد شود. با اين حال، هر پيامي به قدر حمل مقداري معنا، اعتبار دارد و جلب توجه مي‌كند؛ از اين رواست كه در اين زمينه شاهد رواج عجيب و غريب‌ترين شايعه‌پردازي‌ها يا زشت‌ترين بدگويي‌ها و تخريب‌ها هستيم. در چنين فضاي بي‌مرز و حدودي است كه مي‌بينيم مداخله حريم‌هاي خصوصي يا نقض قواعد اخلاقي رواجي نسبي يافته و اين با توجه به فشارهاي رواني حاكم بر فضاي اجتماعي ما دور از انتظار هم نيست.
در عين حال در همين بستر به ظاهر آشوب‌زده و پرهرج و مرج، الگوهايي اميدبخش هم ديده مي‌شود كه دريغ است اگر سويه‌هاي تاريك و ناخوشايند را شرح دهيم و آنها را ناگفته بگذاريم. پا به پاي اين الگوهايي كه شرحشان گذشت، چند رگه ارجمند و نويدبخش هم به چشم مي‌خورد كه مهم‌ترينش، استانده‌شدن تدريجي زبان و گفتمان در شبكه‌هاي اجتماعي است. زبان پارسي‌اي كه امروز كاربران در اين شبكه به‌كار مي‌برند، به كلي با آنچه چند سال پيش و در ابتداي ظهور اين شبكه در فضاي مجازي وجود داشت، متفاوت است. شايد دور از حقيقت نباشد اگر بگوييم برخي از شبكه‌هاي اجتماعي نيرويي بوده كه زبان پارسي را در زمينه دنياي مجازي استانده ساخته است. در همين بافت بود كه نوشتن پارسي با خط لاتين (فينگليش) منسوخ شد، استفاده از رسم‌الخطي به نسبت قابل‌قبول رواج يافت و 2 لايه متمايز از نوشتن عاميانه و خودماني در كنار نوشتار عادي و رسمي درست‌تر از نظر دستوري، حالتي جا افتاده به‌خود گرفت.
گذشته از اين، حتي در هياهوي ناخوشايندترين بگو مگوها و بي‌اعتبارترين بدگويي‌ها، اشاره‌هايي مداوم و مكرر به قواعد اخلاقي و ضرورت پرهيز از ناسزاگويي، دروغگويي و بدخواهي به چشم مي‌خورد و باز اين نكته‌اي چشمگير است.
در واقع در ابتداي كار چنين جلوه‌اي دور از انتظار نبود كه مردم با دستيابي به رسانه‌اي چنين بي‌در و پيكر و آزاد، در دريدگي و ركاكت زياده‌روي كنند و ناسزاگويي يا دروغ‌پردازي‌هاي سبك و عاميانه را به حد اعلا نمايان سازند. حقيقت آن است كه چنين اتفاقي رخ نداده و سير عمومي تحول گفتمان در شبكه‌هاي اجتماعي، در عين گرايش به تابوشكني و هنجارستيزي، به سوي شكلي از عقلانيت و متانت سوق يافته و اين چيزي است كه در ابتداي كار انتظارش نمي‌رفت و از سويي بيانگر و از سوي ديگر ارزشمند مي‌نماياند.
اگر متغيرهايي خردتر را در اين زمينه بررسي كنيم، باز به الگوهايي برمي‌خوريم كه به جاي خود جالب توجه و ارزشمند هستند. در سال‌هاي گذشته تمايل به نقد عقلاني اظهارنظرها و تلاش براي مستندكردن گفتارها و مرجع طلبيدن برايشان رواجي بيشتر يافته و در حوزه زبان گرايشي چشمگير و روزافزون به سوي بهره‌بردن از خزانه ادبي غني و شگفت‌انگيز زبان پارسي را مي‌بينيم.
يكي از گرايش‌ها و الگوهاي مهم، همين حضور تدريجي و پراقتدار شعر در فضاي زبان پارسي شبكه‌هاي اجتماعي است كه به شكلي دور از انتظار روزبه‌روز به شعرهاي كلاسيك و شاهكارهاي كهن پارسي توجه و اقبال بيشتري نشان مي‌دهد، در حدي كه يكي از الگوهاي چشمگير و عمومي ديگر در سال‌هاي اخير، از ميدان به‌درشدن تدريجي نقل‌قول‌ها از شعرهاي سپيد و مدرن، بازگشت و تامل در سخن‌هاي بزرگان ادب پارسي و ادبيات كلاسيك قديم بوده است.
فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي، معمايي است كه بسته به انگيزه و دقت كاوشگران، پاسخ‌هايي چشمگير و جذاب و معماهايي تازه و نو را به ارمغان مي‌آورد. شكل جريان‌يافتن حقيقت در اين بستر و سازوكارهاي توليد و تكثير حقيقت در اين بافت، يكي از پرسش‌هايي است كه سزاوار است بيشتر مورد توجه و دقت قرار گيرد.
سه شنبه 3 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 123]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها