واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: گفتگو با مريم كاظمي كارگردان نمايش غول بزرگ مهربان سفري به ناممكن ها و ناشناخته ها
بزرگسالان، جهان كودكانه را با فانتزي، موسيقي، حركت، سرگرمي و تفريح، تعريف مي كنند و هنر نمايش، اين همه را با همراهي تكنيك هاي مختلف نمايشي بر صحنه نمايان مي كند. رويا ها و تخيلات كودكانه دستمايه اي غني براي توليد آثار نمايشي هستند كه از اين ميان حضور غول ها و پريان،
كه راه به دنياهاي متفاوت دارند و آشيانه ناشناخته ها هستند، در بسياري ازآثار نمايشي ديده شده است. يكي از اين نمونه آثار، نمايش غول بزرگ مهربان است كه اين روزها با كارگرداني مريم كاظمي در تالار هنر روي صحنه است و با جذابيت هاي تصويري كه از اين جهان كودكانه گرفته شده جزء اجراهاي موفق تئاتر كودك و نوجوان به شمار مي رود. مريم كاظمي از جمله كارگرداناني است كه اين جهان را به خوبي مي شناسد و تجربيات متفاوتش در زمينه تئاتر كودك نشان داده كه با به كارگيري موسيقي، حركت،
ميزانسن هاي بسيار دقيق و در عين حال پيچيده، دامنه خيال كودكانه را به پرواز در مي آورد. نمايش هاي “به زير پاهات نگاه كن”، “خاله مرجان و خروس”، “قصر يك بچه موش”، “ديوها و آدم ها” و اكنون “غول بزرگ مهربان” نمونه نمايش هايي هستند كه از اين كارگردان ديده ايم كه همگي آنها نيز با اقبال تماشاگران روبهرو بوده و هستند.
اجراي غول بزرگ مهربان، فرصتي ايجاد كرد تا در باره اين نمايش با كاظمي به گفتگو بنشينيم و برخي از ويژگي هاي اين نمايش را از منظر كارگردان بررسي كنيم؛
آيا قبول داريد كه فانتزي نمايش غول بزرگ مهربان بر اساس بازي كودكانه؛ همان نوع بازي كه از جنس سرگرمي و تفريح كودكان است شكل گرفته و نه تكنيك ها و فنون هنر نمايش؟
اگر متن نمايشنامه را خوانده باشيد، مكانيسم يا بهانه ورود به نمايش همان بازي كودكان و جشن تولد و نيامدن دلقكي كه براي سرگرم كردن بچه ها به تولد دعوت شده، بوده است. پيش فرض ما براي اجرا به قول شما سرگرمي و تفريح كودكان در شب تولد يكي از آنهاست ولي نمي توان اجرا را بر اساس صرفا سرگرمي پيش برد، خيلي جايگاه محكمي نيست، طبيعي است كه
تكنيك ها و فنون تئاتري بايد به طورجدي كار شود ولي نوع و جهت به كاربردن آنها را همان تلقي يا پيش فرض شما از نمايش شكل مي دهد.
برپايي جشن تولد، براي همه مردم جذاب است و نقطه ورود خوبي به ماجرا هم محسوب مي شود؛
جشن تولد، زمان شادي است، پدرها و مادرها سعي مي كنند آن را تبديل به يك روز خاطره انگيز كنند، كه بعدها در تبلور شخصيت و اعتماد به نفس هر كودكي كه بزرگ مي شود نقش دارد و هر نفر در جايگاه خود داراي ارزش واحترام است.
حضور كودكان و نوجوانان عادي در صحنه تئاتر حرفه اي، آن هم بدون آموزش و تمرين هاي معمول، يكي از ويژگي هاي نمايش شماست و همين نكته كاركرد نمايشي اين حضور را مورد سئوال قرار مي دهد. بدون حضور اين افراد هم نمايش كامل است. پس چه دليلي براي استفاده از اين كودكان در صحنه داشتيد؟ چه عملكردي در پيشبرد نمايش شما دارند؟
اين بخش در نمايش غول بزرگ مهربان، تزئيني است و جزء چيدمان نمايش محسوب مي شود. تزئيني به اين معنا كه بدون حضور آنها هم نمايش اجرا مي شد، ولي با حضور آنها زيباتر است.
از اين دست، حضور دو صحنه يار را كه در تمام لحظات در صحنه هستند هم مي توان برشمرد؛
كاربرد گروه شش نفره كودكان روي صحنه و وجود دو صحنه يار هم جدا از بخش داستاني نمايش است ولي جدا از شكل و زيبايي شناسي بصري صحنه نيست. زيرا كاملاً با اهداف و عملكرد اين نوع اجرا كه در سئوال اول پرسيده بوديد، هماهنگ است. بچه ها هميشه دوست داشته و دارند كه روي صحنه بيايند و عملكرد گروه اجرايي را از نزديك ببينند. تصادفاً در اين كار امكان همكاري با بچه ها فراهم شد، زيرا حضور كودكان واقعي در كنار بازيگراني كه نقش كودك را در نمايش بازي مي كنند، به نوع فانتزي اجرايي ما
مي خورد و كمك مي كرد. دو صحنه يار هم براي كمك به بچه ها و كنترل و راهنمايي آنها برايكارهايي كه بايد انجام دهند در صحنه داريم، زيرا اين بچه ها از نيم ساعت قبل از اجرا به ما ملحق مي شوند و در مدت زمان كوتاه در جريان وظايفشان قرار مي گيرند و بسيار خوب و متمركز عمل مي كنند. بارها از پدر و مادرها شنيده بودم كه مايلند كودكانشان روي صحنه بيايند و يا بازيگري كنند. به نظرم در حد و ظرفيت كودكان، موقعيت خوبي براي يك تجربه حضور در صحنه براي آنها فراهم كرده ايم. مي توانم بگويم كه در يك تور دو ساعته از قبل تا بعد اجرا شركت مي كنند.
چه قدر به ايرانيزه يا بومي سازي داستان هاي خارجي براي صحنه تئاتر و مخاطبان كودك معتقد هستيد؟
به هرچيز تا جايي كه لازم باشد مي پردازم و اگر به مطلبي كه من مي خواهم بگويم، كمك كند حتماً تغيير مي دهم. ولي صرفاً تغيير اسامي يا ايراني كردن يك داستان خارجي، موضوع را قابل فهم نمي كند. درك موقعيت انساني كه نويسنده خلق كرده، مهم است و اگر درست انجام شود از طرف هر كس و هر فرهنگي دريافت مي شود. تعصب در مورد استفاده حتمي از متن ايراني يا ايراني شده يا موسيقي ايراني، همه را عاشق فرهنگ ايراني نمي كند. استفاده درست و بجا از يك امكان مي تواند تأثير بهتري داشته باشد.
ماجراي غول بزرگ مهربان كه يك متن برخاسته از فرهنگ ديگري است چه قدر مي تواند به كودك ايراني نزديك باشد؟
همه از كودك و نوجوان و بزرگسال مي دانند كه كشورهاي ديگري غير از ايران وجود دارند كه جور ديگري حرف مي زنند، مي نويسند، مي خوانند و اعتقاد دارند. آشنايي همه جانبه با فرهنگ هاي ديگر كمك به حفظ فرهنگ خودي مي كند. چگونه مي توان مطمئن بود وقتي كودك يا نوجوان ما شناختي از چيزي ندارد، انتخاب درستي انجام دهد؟ در اين نمايش اگر چيزي بوده كه نياز به تغيير داشته، حتماً تغيير داده ام. مثلاً آدم هاي جشن تولد اوليه ايراني هستند، بچه هايي كه يك كتاب رمان نوشته “رولد دال” را مي خوانند. نويسنده اصلي داستان غول بزرگ مهربان كه “ديويد وود” هم از روي آن نمايشنامه اش را نوشته است، زيرا بچه ها و همين طور بزرگسال ها بايد در همه جا ادبيات ساير كشورها را مطالعه كنند.
نام مكان ها، سرزمين ها، مفهوم مدرسه شبانه روزي، ملكه ها، نديمه فرانسوي و... آيا به همان اندازه ناشناس نيستند كه دختر بچه اي در جيب يك غول به سرزميني ناشناخته سفر كند؟
اين خاصيت داستان است كه از ناممكن ها و ناشناخته ها مي گويد. از امكان وقوع چيزهايي كه بتواند تخيل ما را به پرواز در آورد. خوبي ها و بدي ها در قصه هاي كودكان شكل ملموس تري پيدا مي كنند و بهترين راه براي نشان دادن مفاهيم بنيادي و فهماندن آنهاست، زيرا پيچيدگي هاي روانشناسي براي درك آن لازم ندارد. غول بزرگ، چهره زشت و كله بزرگي دارد ولي قلب مهربان او همه را تحت تأثير قرار مي دهد. او خيار زيگيلي و فراب اسكاتل مي خورد، ساده تفريح مي كند و به كسي آزار نمي رساند.
غول در همه فرهنگ ها وجود دارد. دختر بچه هم كه همه جا دختر بچه است، اينجا اسمش سوفي است. رؤساي كشورها ملكه، پادشاه يا رئيس جمهور هستند. اما نويسنده آگاهانه از دو ملكه براي نمونه استفاده كرده است. ملكه ها جذابيت هاي بصري بيشتري براي بچه ها دارند. زرق و برق زندگي هاي سلطنتي در كنار مسئوليت هاي خطير اجتماعي كه به عهده رؤساي جامعه است به صورت فانتزي در اين نمايش، كودكان را با جنبه هاي ديگري از زندگي آشنا مي كند.
سه شنبه 26 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: رسالت]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 94]